Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Rdzenni mieszkańcy – przykłady

Australia

RlfNnYgDvjKd5
Zdjęcie aborygeńskiej rodziny z ok. 1880 r.
Źródło: Blue Mountains Library, licencja: CC BY 2.0.

Aborygeni przybyli do Australii prawdopodobnie z Azji Południowo‑Wschodniej około 125–50 tys. lat temu. Zaliczani do rasy czarnej charakteryzują się ciemną karnacją, dolichocefaliądolichocefaliadolichocefalią, szerokim nosem i kręconymi bądź falistymi ciemnymi włosami.

Wedle raportu rządu Australii większość rdzennych Australijczyków zamieszkuje miasta lub ich okolice. 19% zamieszkuje tereny oddalone i bardzo oddalone od większych miast.

Religia Aborygenów jest silnie związana, podobnie jak innych pierwotnych ludów, z ziemią i naturą. Ponadto ważne miejsce w ich wierzeniach zajmuje Czas Snu, czyli przeszłość, w której duchy ukształtowały Matkę Ziemię. Od duchów pochodzą też wszystkie elementy natury, ciała niebieskie, rośliny i zwierzęta. Najważniejszym miejscem kultu jest Uluru (Ayers Rock).

Rosja – Syberia

Rosja jest krajem, gdzie spotkać można do dziś wiele ludów autochtonicznychludność autochtonicznaludów autochtonicznych. Ze względu na uwarunkowania geograficzne i klimatyczne najwięcej spośród nich zamieszkuje Syberię.

Pomiędzy Tobołem a Irtyszem mieszkają Tatarzy. Między Irtyszem i Obem znajdują się siedliska Chantów i Mansów.

R9eqHCNc35y7F
Rodzina Nieńców
Źródło: Robert Weemeyer, licencja: CC BY 2.5.

Innym ludem, który zamieszkuje tereny tajgi i tundry, są Nieńcy.

Na wschód od Jeniseju aż po morze Ochockie żyją plemiona tunguskie: Ewenkowie i Eweni, a na północny‑wschód od nich mieszkają Jukagirzy. Z kolei na południu Syberii można napotkać liczne plemiona tureckie, a wśród nich Szorowów, Tuwińczyków, Chakasów czy Karagasów.

Inne rdzenne ludy syberyjskie to żyjący na wschód od Bajkału Buriaci oraz Jakuci mieszkający w dolinach środkowej Leny i Ałdanu.

Wzdłuż Amuru i jego dopływów spotkać można z kolei plemiona mandżurskie: Duczerów i Natkińców.

Nie są to wszystkie ludy rdzenne Rosji. Nie są to nawet wszystkie te, które zamieszkują Syberię.

Warto zaznaczyć, że większość mieszkańców Syberii stanowią obecnie Rosjanie, a ludność rdzenna to mniej niż milion osób. Jest to jednak teren, gdzie spotyka się ponad trzydzieści różnych kultur i języków.

Grenlandia, Alaska, Kanada

Ludem, który zamieszkuje nie tylko Syberię, ale i Grenlandię, Alaskę i Kanadę, są Inuici.

ROhmQAU2ipJc5
Inuicka rodzina
Źródło: Ansgar Walk, licencja: CC BY-SA 3.0.

Inuici, obok Jugytów, należą do rdzennej ludności obszarów arktycznych i subarktycznych. Jest to ludność pochodzenia azjatyckiego.

Ameryka Północna

W przypadku Stanów Zjednoczonych i Kanady należy najpierw zdefiniować pojęcie ludności rdzennej, ponieważ jest ono rozumiane różnie:

  • kanadyjska konstytucja z roku 1982 uznaje trzy podstawowe grupy ludności rdzennej w Kanadzie: Indian, Inuitów i Metysów; w Stanach Zjednoczonych do tej grupy dodaje się także Aleutów i Hawajczyków;

  • w USA przyjmuje się też, że do ludności autochtonicznej należy zaliczyć wszystkich urodzonych na terenie tego kraju, niezależnie od ich pochodzenia; Także w Kanadzie przyjmuje się czasem takie rozumienie ludności autochtonicznej.

Indianami nazywa się współcześnie ludność pierwotną Ameryki Północnej z wyjątkiem Inuitów i Aleutów.

Europa – Finlandia i Norwegia

Jednym z ludów tubylczych są Lapończycy, zwani także Saamami czy Loparami. Są oni potomkami dawnych Skandynawów. Pod wpływem procesów asymilacyjnych większość przyjęła osiadły tryb życia. Zajmują się głównie rybołówstwem, myślistwem i hodowlą reniferów. W ich wierzeniach nadal można znaleźć elementy animizmu i szamanizmu.

RNMH30Ukesh80
Rodzina Lapończyków
Źródło: domena publiczna.

Słownik

dolichocefalia
dolichocefalia

długogłowie; cecha anatomiczna czaszki, która jest dłuższa w wymiarze przednio‑tylnym niż bocznym

ludność autochtoniczna
ludność autochtoniczna

ludność tubylcza, pierwotnie mieszkająca na danym terytorium, w odróżnieniu od ludności, która na dany teren napłynęła

uprawa kopieniacza
uprawa kopieniacza

mało wydajny, piętrowy sposób uprawy gleby, polegający na odwracaniu warstwy wierzchniej przy zastosowaniu narzędzi ręcznych