Przeczytaj

bg‑azure

Budowa ślimaka (kanału spiralnego)

Ślimak, który swą główną nazwę zawdzięcza kształtowi przypominającemu ślimaczą muszlę, jest częścią ucha wewnętrznego, zwanego także błędnikiem.

RMLGtAPkLIOjp1

Schemat przedstawia budowę ucha człowieka. W skład ucha wchodzą: ucho zewnętrzne, ucho środkowe i ucho wewnętrzne. W skład ucha zewnętrznego wchodzi małżowina uszna i podłużny kanał - przewód słuchowy zewnętrzny. Przewód ten łączy się z uchem środkowym. Ucho środkowe otoczone jest błoną bębenkową. Wewnątrz znajdują się kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. W uchu środkowym znajdują się także mięśnie śród uszne, zakończone trąbką słuchową. Trąbka słuchowa ma kształt podłużny. Dalej na rysunku przedstawiono również ucho wewnętrzne. Cześć ucha wewnętrznego odpowiedzialna za słyszenie nazywa się, ze względu na swój kształt przypominający muszlę winniczka, ślimakiem. Ślimak zakończony jest eliptycznymi kanałami półkolistymi. We wnętrzu ślimaka znajduje się także nerw przedsionkowo‑ślimakowy. — Budowa ucha człowieka.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Więcej na temat budowy ucha człowieka i jego podziału na ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne przeczytasz tutajPii7IHq6ftutaj.

RZZksHl67VgOD1

Na schemacie widoczne są dwa rysunki. Pierwszy rysunek przedstawia przekrój przez budowę ucha. Wyróżniono na nim strukturę ucha wewnętrznego. Na drugim rysunku znajduje się ucho wewnętrzne. Elementy budowy ucha wewnętrznego. 1. Błoniasty przewód półkolisty przedni znajduje się w kostnym kanale półkolistym przednim, 2. Przewód półkolisty boczny błoniasty znajduje się w kostnym kanale półkolistym bocznym, 3. Przewód półkolisty tylny błoniasty znajduje się w kostnym kanale półkolistym tylnym, 4. Bańki błoniaste , 5. Łagiewka , 6. Woreczek , 7. Nerw przedsionkowo-ślimakowy , 8. Przedsionek , 9. Okienko owalne , 10. Schody przedsionka , 11. Okienko okrągłe , 12. Przewód ślimakowy wzdłuż przewodu ślimakowego położony jest narząd spiralny (narząd Cortiego), 13. Schody bębenka , 14. Ślimak (kanał spiralny). Kanały półkoliste - jak nazwa wskazuje - mają postać półokrągłych przewodów, rurek; bańki błoniaste znajdują się na styku łagiewki i kanałów; łagiewka to element budowy ucha znajdujący się w przedsionku, między ślimakiem a kanałami półkolistymi; woreczek znajduje się między ślimakiem a kanałami półkolistymi, ma postać podłużnego elementu zbliżonego do owalu; okienko owalne to błoniaste okienko łączące ucho środkowe z uchem wewnętrznym, błona okienka owalnego styka się bezpośrednio ze strzemiączkiem; okienko okrągłe - to błoniaste okienko łączące ucho środkowe z uchem wewnętrznym, jest położone poniżej okienka owalnego; ślimak - ma kształt skręconego kanału, wyglądem przypomina muszlę ślimaka, w ślimaku mieści się przewód ślimakowy - kończy się ślepo na wierzchołku ślimaka, po obu jego stronach biegną przewody zwane schodami przedsionka. Schody mają postać spiralnie skręconych beleczek. Schody bębenka są umiejscowione w ślimaku od strony podstawy, mają gładką powierzchnię. Nerw przedsionkowo-ślimakowy - nerw ten łączy się ze ślimakiem, ma postać przewodu.

Schemat ucha wewnętrznego (błędnika). Ucho wewnętrzne składa się z dwóch części: zewnętrznej, zwanej błędnikiem kostnym oraz wewnętrznej, zwanej błędnikiem błoniastym. Kolorem fioletowym zaznaczono zarys błędnika kostnego, kolorem niebieskim – wypełniający go błędnik błoniasty.

Źródło: BruceBlaus, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ślimak stanowi element błędnika kostnego – jest długim, zwężającym się kanałem kostnym, zwiniętym spiralnie (stąd nazywany bywa także kanałem spiralnym).

W ślimaku mieszczą się trzy, przylegające do siebie, kanały błoniaste: centralnie położony przewód ślimakowy oraz znajdujące się nad nim schody przedsionka i usytuowane pod nim schody bębenka. Schody przedsionka są oddzielone od przewodu ślimakowego błoną przedsionkową, a schody bębenka – błoną podstawną. Wszystkie trzy kanały zbiegają się u szczytu ślimaka.

R1S74oUWXWl4l1

Przewód ślimakowy

Przewód ślimakowy, będący częścią błędnika błoniastego, odchodzi od woreczkaworeczekworeczka (struktury należącej do właściwego narządu równowagi – aparatu przedsionkowegoaparat przedsionkowyaparatu przedsionkowego, o którym więcej możesz przeczytać tutajP9GcAmnTStutaj) i kończy się ślepo na wierzchołku ślimaka.

Przewód ślimakowy, podobnie jak pozostałe elementy błędnika błoniastego, jest wypełniony endolimfą (śródchłonką)endolimfa (śródchłonka)endolimfą (śródchłonką).

Wzdłuż przewodu ślimakowego położony jest właściwy narząd słuchu, określany mianem narządu spiralnego lub narządu Cortiego.

Narząd spiralny (narząd Cortiego)

Usytuowany wzdłuż przewodu ślimakowego narząd spiralny (narząd Cortiego) jest oparty na błonie podstawnej. Tworzą go komórki podporowe oraz cylindryczne orzęsione komórki słuchowe, które są właściwymi receptoramikomórka receptorowa (receptor)receptorami fal dźwiękowych.

Rzęski komórek słuchowych, zwane włoskami komórek słuchowych, są skierowane do światła przewodu ślimakowego, a od góry przykryte błoną pokrywową. Rzęski te przekształcają zmiany ciśnienia endolimfy (znajdującej się wewnątrz przewodu ślimakowego) w impulsy nerwowe, które następnie przekazywane są nerwem ślimakowym do ośrodków w płacie skroniowym kory mózgowej. Tam następuje analiza poszczególnych impulsów i przypisywane są im konkretne znaczenia (dzięki temu potrafimy odróżnić np. pisk myszy od pisku opon).

Ciekawostka

Wśród włosków komórek słuchowych wyróżnia się:

stereocilia – liczne krótkie rzęski;
kinocylium – pojedynczą, długą rzęskę.

RFD16QqWLa3051

Zdjęcie przedstawia uproszczoną budowę narządu Cortiego. Zbudowany jest z komórek podporowych o cylindrycznym kształcie. Położony jest na błonie podstawnej, a nad komórkami słuchowymi rozciąga się błona pokrywowa. Narząd Cortiego to listewka nabłonka zmysłowego złożonego z komórek słuchowych. Komórki słuchowe połączone są z nerwem ślimakowym. Ma on charakterystyczny kształt walca. Z nerwem tym połączone są aksony neuronów czuciowych zakończone włoskami słuchowymi czyli stereociliami. Włoski te pokrywają przestrzeń pomiędzy komórkami słuchowymi a podporowymi. — Uproszczona budowa anatomiczna narządu spiralnego (narządu Cortiego).
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Schody przedsionka i schody bębenka

Schody przedsionka oraz schody bębenka to kanały przylegające do przewodu ślimakowego (schody przedsionka znajdują się nad przewodem ślimakowym, a schody bębenka pod nim). Kanały te łączą się na szczycie ślimaka i są wypełnione perylimfą (przychłonką)perylimfa (przychłonka)perylimfą (przychłonką). Ich ujścia dochodzą do granicy między uchem wewnętrznym a uchem środkowym: na końcu schodów przedsionka znajduje się okienko owalne (przedsionka), a na końcu schodów bębenka – okienko okrągłe (ślimaka).

Okienko owalne (przedsionka) i okienko okrągłe (ślimaka)

Okienko owalne (przedsionka) zamyka błona, która bezpośrednio styka się z kosteczką słuchową – strzemiączkiem. Dzięki okienku owalnemu możliwe jest przeniesienie drgań z ucha środkowego do schodów przedsionka.

Okienko okrągłe (ślimaka) jest okryte błoną bębenkową wtórną (nie należy jej mylić z błoną bębenkowąbłona bębenkowabłoną bębenkową zamykającą przewód słuchowy zewnętrzny). Błona bębenkowa wtórna wspomaga przekazywanie drgań do przewodu ślimakowego, w którym znajduje się narząd spiralny (narząd Cortiego).

bg‑azure

Jak działa ślimak? Powstawanie wrażeń słuchowych

Fala dźwiękowa pobrana przez małżowinę uszną w postaci drgań, kierowana jest do przewodu słuchowego, a następnie kolejno na błonę bębenkową, kosteczki słuchowe i błonę okienka owalnego (przedsionka). Wprawiona w ruch błona okienka owalnego powoduje powstanie fali ciśnienia w perylimfie. Fala ciśnienia, przechodząc przez schody przedsionka i schody bębenka, uciska przewód ślimakowy, w wyniku czego powstaje fala ciśnienia w endolimfie. Wywołuje to drgania błony podstawnej i uginanie rzęsek komórek zmysłowych narządu spiralnego.

R9J111YpOFRhz1

Ilustracja przedstawia dwa rysunki. Na rysunku z lewej strony przedstawiono w sposób schematyczny poszczególne elementy składowe kanału spiralnego zwanego ślimakiem. Schody bębenka są jedną z trzech przestrzeni zawartych w ślimaku. Są umiejscowione najbardziej na dole tj. od podstawy. Pokryte są błoną podstawną, na której znajdują się orzęsione komórki w przewodzie ślimakowym. Powyżej błony pokrywowej znajdują się schody przedsionka czyli jedna z trzech przestrzeni ślimaka umieszczona w tym przekroju poprzecznym najwyżej. Z prawej strony rysunku przedstawiono sposób powstawania impulsu nerwowego. Impuls powstaje na skutek poruszania się rzęsek komórkowych. — Drgania błony podstawnej w odpowiedzi na dźwięk podnoszą i obniżają komórki słuchowe, zginając ich rzęski względem błony pokrywowej, co prowadzi do powstania impulsu nerwowego.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zapamiętaj!

Orzęsione komórki słuchowe, będące właściwymi receptorami fal dźwiękowych, należą do mechanoreceptorów, czyli receptorów odpowiadających za odbiór bodźców mechanicznych, takich jak ucisk, drgania czy odształcenie tkanek.

Określona częstotliwość drgań pobudza komórki zmysłowe w odpowiadającym jej odcinku ślimaka.

RBwJZ7q5u3KQb1

Na rysunku zaprezentowano sposób działania ślimaka. Widoczna jest budowa ślimaka: błona podstawną oraz dwa okienka: owalne i okrągłe. Ślimak odbiera drgania, które są przetwarzane w impulsy elektryczne. Drgania są przenoszone z okienka owalnego do wnętrza ślimaka. Tam znajduje się jego wierzchołek ślimaka. Potem z wierzchołka wracają do okienka okrągłego. Na schemacie pokazano sposób w jaki częstotliwość drgań oddziałuje na ślimaka. Dźwięk docierający do ucha w postaci fali akustycznej, zostaje przekształcony w falę mechaniczną, a następnie przeniesiony na okienko owalne ucha wewnętrznego oraz struktury ślimaka. Drgania błony podstawnej i drgania układu kosteczek słuchowych przekazywane do ślimaka powodują drgania (wibracje) błony podstawnej. Komórki rzęsate na tej błonie falują pod wpływem wibracji błony. Wysokie częstotliwości dźwięku poruszają podstawą ślimaka, podczas gdy niskie częstotliwości jego wierzchołkiem. Sposób drgania płynu w ślimaku ma znaczenie dla procesu słyszenia.Na rysunku przedstawiono wartości częstotliwości. 20 000 Herzów odbierane jest przez podstawę ślimaka, natomiast 200 Herzów przez wierzchołek ślimaka. Czyli wysokie częstotliwości odbierane są przez podstawę ślimaka, a niskie przez wierzchołek. — Wysokie częstotliwości pobudzają drgania błony u podstawy, niskie częstotliwości bliżej wierzchołka ślimaka.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ważne!

Do podstawowych funkcji ślimaka (kanału spiralnego) należy:

odbieranie bodźców dźwiękowych;
ochrona właściwego narządu słuchu, czyli narządu spiralnego (narządu Cortiego).

Słownik

aparat przedsionkowy

właściwy narząd równowagi, leżący w uchu wewnętrznym. Tworzą go elementy błędnika błoniastego: trzy przewody półkoliste oraz woreczek i łagiewka

błona bębenkowa

cienka, elastyczna błona łącznotkankowa, o eliptycznym kształcie i grubości 0,1 mm, oddzielająca ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Jest odpowiedzialna za wzmacnianie drgań i przekazywanie ich na kosteczki słuchowe

endolimfa (śródchłonka)

przezroczysty płyn, charakteryzujący się wysokim stężeniem jonów potasowych (KIndeks górny +) oraz niskim stężeniem jonów sodowych (NaIndeks górny +), wypełniający błędnik błoniasty; ruch endolimfy powoduje pobudzenie komórek zmysłowych właściwego narządu równowagi – aparatu przedsionkowego oraz właściwego narządu słuchu – narządu spiralnego (narządu Cortiego)

komórka receptorowa (receptor)

wyspecjalizowana komórka lub zakończenie dendrytu neuronu czuciowego odbierające bodźce docierające ze środowiska wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego oraz mające zdolność do przetwarzania energii bodźca na energię elektryczną impulsu nerwowego

kosteczki słuchowe

najmniejsze kości organizmu: młoteczek, kowadełko i strzemiączko, stanowiące element budowy ucha środkowego; znajdują się w jamie bębenkowej i odpowiadają za wzmocnienie fali dźwiękowej i przekazywanie drgań do ucha wewnętrznego

narządy otolitowe

określenie stosowane w odniesieniu do woreczka i łagiewki, struktur aparatu przedsionkowego, dla których charakterystyczna jest obecność otolitów, zwanych także kamyczkami błędnikowymi, odgrywających bardzo ważną rolę w utrzymaniu równowagi

perylimfa (przychłonka)

płyn wypełniający przestrzeń ucha wewnętrznego między błędnikiem kostnym i błoniastym, składem zbliżony do płynu mózgowo‑rdzeniowego; w porównaniu z endolimfą zawiera mniejsze stężenie jonów KIndeks górny +, a większe NaIndeks górny +

woreczek

jeden z tzw. narządów otolitowych, należący do struktur aparatu przedsionkowego. Woreczek jest położony w przedsionku błędnika kostnego, od którego odchodzi przewód ślimakowy. We wnętrzu woreczka występują otolity, zwane także kamyczkami błędnikowymi, odgrywające bardzo ważną rolę w utrzymaniu równowagi

Wprowadzenie

Model 3D