Przeczytaj
Zarówno Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, jak i Auguste Rodin to twórcy modernistyczni. Nazwa modernizm obejmuje ogół nowatorskich tendencji w literaturze i sztuce z przełomu XIX i XX w., takich jak symbolizm, estetyzm, dekadentyzm, secesja, przeciwstawiających się naturalizmowi i realizmowi w sztuce na rzecz indywidualizmu, elitaryzmuelitaryzmu, irracjonalizmuirracjonalizmu.
Kazimierz Przerwa -Tetmajer (1865–1940) został uznany za najbardziej reprezentatywnego poetę Młodej Polski, m.in. dzięki II Serii Poezji, wydanej w 1894 roku.
Noty o autorach[…] Rozpoczął od liryki o tematyce społecznej (1891), z której jednak szybko zrezygnował po niechętnych głosach krytyki; następne tomiki (1894, 1898) przyniosły mu sławę nie tylko dzięki wirtuozerii słowa, ale przede wszystkim dlatego, iż w wierszach swych dał doskonały wyraz problemom, które żywo zajmowały jego pokolenie i epokę literacką: najtrafniej artystycznie wyraził ówczesne fascynacje filozofią Schopenhauera, myślą indyjską, rozczarowanie do rzeczywistości, poczucie schyłkowości i przeżycie dekadentyzmudekadentyzmu. Wyjątkową nowością literacką stały się również impresjonistyczne pejzaże tatrzańskie oraz erotyki, odbierane wówczas niejednokrotnie w kategoriach skandalu obyczajowego. Uznanie publiczności i krytyki przyniosły mu również wiersze o tematyce góralskiej i antycznej.
Źródło: Ireneusz Sikora, Noty o autorach, [w:] Antologia liryki młodopolskiej, oprac. I. Sikora, wybór I. Sikora, Wrocław 1990, s. 372.
Młodopolskie erotyki były przełomem w mówieniu o głębokich i wielowymiarowych doznaniach sensorycznych (czyli zmysłowych). Kazimierz Przerwa‑Tetmajer w swoich utworach przełamał niejedno tabu, odważnie pokazując piękno miłosnych uniesień i wyznań. Wiersz Ja, kiedy usta… oddaje nastrój dekadentyzmu. Podmiot liryczny w miłości cielesnej poszukuje ucieczki od pesymizmu i nudy.
Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę...Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę
Nie samych zmysłów szukam upojenia,
Ja chcę, by myśl ma omdlała na chwilę,
Chcę czuć najwyższą rozkosz — zapomnienia...Namiętny uścisk zmysły moje strudził — —
Czemu ty patrzysz z twarzą tak wylękłą?
Mnie tylko żal jest, żem się już obudził,
I że mi serce przed chwilą nie pękło.Błogosławiona śmierć, gdy się posiada
Czego się pragnie nad wszystko goręcej,
Nim twarz przesytu pojawi się blada,
Nim się zażąda i znowu i więcej...Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę..., [w:] Ireneusz Sikora, Antologia liryki młodopolskiej, oprac. I. Sikora, wybór I. Sikora, Wrocław 1990, s. 273.
Auguste Rodin
Informacje na temat Augusta Rodina znajdziesz m.in. w lekcji: Nowatorskie poszukiwania w rzeźbie przez Augusta RodinaNowatorskie poszukiwania w rzeźbie przez Augusta Rodina
Rodin Auguste François-RenéUrodził się 12 XI 1840 w Paryżu. [...] Przełom w twórczości Auguste’a Rodina stanowiła podróż do Włoch (1875–76), gdzie studiował rzeźbę renesansową, zwłaszcza dzieła Michała Anioła. Po powrocie do Francji [...] powstało wiele rzeźb, m.in. Adam i Ewa oraz nowatorskie, zaskakujące, a nawet budzące zgorszenie kompozycje o dużym ładunku erotyzmu, jak Pocałunek i Ugolino; najsławniejszym elementem tego monumentalnego przedsięwzięcia jest Myśliciel, 1906 ustawiony przed Panteonem w Paryżu (od 1922 w Musée Rodin). [...] Przez całe życie Rodin wiele rysował, w młodości projekty o charakterze dekoracyjnym, później szkice do rzeźb, studia z modela, serie aktów. Zmarł 18 XI 1917 w Meudon.
Jego dorobek stanowi przełom w dziejach rzeźby XIX w. i wyznacza całkiem nowe kierunki, rozwinięte w XX w. Znaczna część prac artysty znajduje się w muzeum jego imienia w Paryżu.Źródło: Rodin Auguste François-René, dostępny w internecie: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Rodin-Auguste-Francois-Rene;3968287.html.
Słownik
(łac. actus – czyn, działanie) – w sztukach plastycznych to przedstawienie nagiej postaci ludzkiej; akt może być samodzielnym tematem, przedstawieniem wchodzącym w skład kompozycji, studium przygotowawczym lub pomocniczym w toku pracy nad określoną kompozycją bądź przedmiotem nauki w szkołach artystycznych; przełomowe znaczenie w sztuce miało przedstawienie aktu w starożytnej rzeźbie greckiej, która ustaliła proporcje (kanon) ciała ludzkiego
(fr. décadence – upadek, schyłek) – termin określający tendencję występującą w literaturze w 2. połowie XIX i w początkach XX w. jako wyraz przekonania o kryzysie i upadku tradycyjnych form kultury europejskiej; głosiciele dekadentyzmu czuli się wyobcowani ze społeczeństwa mieszczańskiego (filistrów), przeciwstawiając się jego moralności i tworząc tzw. cyganerię; twórcy tego nurtu głosili: kult artysty i sztuki czystej, uwolnionej od zadań służebnych („sztuka dla sztuki”); dominowało poczucie bezcelowości wszelkiego buntu i działania, uwydatniały się objawy znużenia, zniechęcenia, bezsiły i przesytu, stan ten łączył się z fascynacją i demonstrowaniem postaw hedonistycznych
(fr.élite – zespół ludzi wyróżniających się pod jakimś względem) zamykanie się w grupie uprzywilejowanych; pogląd głoszący konieczność istnienia w społeczeństwie elit
(gr. erotikós – miłosny) – poetycki utwór liryczny o tematyce miłosnej
(fr. érotisme < gr. erotikós – miłosny) – miłość o silnym podłożu seksualnym, zmysłowym, tematyka miłosna
(łac. irrationalis – nierozumowy) – pogląd przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym, zgodnie z którym rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób
(wł. „nieskończone”) – technika świadomego niewykańczania rzeźby w całości lub w jej poszczególnych partiach dla uzyskania określonego efektu artystycznego; technikę non finito stosowali np. Michał Anioł i August Rodin