Przypomnijmy, że w graniastosłupach mamy trzy rodzaje przekątnych:
przekątną podstawy nazywamy przekątną wielokąta, który jest podstawą graniastosłupa,
przekątną ściany bocznej jest przekątna równoległoboku będącego ścianą boczną tego graniastosłupa,
przekątną graniastosłupa nazywamy odcinek łączący wierzchołki różnych podstaw graniastosłupa, które nie należą do jednej ściany bocznej.
Przykład 1
R1AwSkOkDuy2D
Grafika przedstawia graniastosłup pochyły, którego podstawą jest czworokąt. Wierzchołki dolnej podstawy to A, B, C, D, a wierzchołki górnej podstawy to E, F, G, H. Odcinek łączący punkty AC jest przekątną podstawy graniastosłupa. Odcinek CH jest przekątną ściany bocznej graniastosłupa. Odcinek CE jest przekątną graniastosłupa.
Odcinek jest przekątną podstawy, jest przekątną ściany bocznej, jest przekątną graniastosłupaprzekątna graniastosłupaprzekątną graniastosłupa.
Zapamiętaj
W graniastosłupie prostym krawędź podstawy, krawędź boczna i przekątna ściany bocznejprzekątna ściany bocznej graniastosłupaprzekątna ściany bocznej są bokami trójkąta prostokątnego.
R1f051YSLRBgJ
Grafika przedstawia graniastosłup prosty, którego podstawą jest prostokąt. Wierzchołki dolnej podstawy to A, B, C, D, a wierzchołki górnej podstawy to E, F, G, H. Odcinek CD stanowi krawędź dolnej podstawy graniastosłupa. Odcinek DH stanowi krawędź ściany bocznej graniastosłupa. Odcinek CH jest przekątną ściany bocznej. Odcinki te tworzą trójkąt prostokątny, przy czym krawędź podstawy i krawędź ściany bocznej są przyprostokątnymi, a przekątna ściany bocznej przeciwprostokątną.
Przykład 2
Sinus kąta nachylenia przekątnej ściany bocznej do płaszczyzny podstawy w graniastosłupie prawidłowym czworokątnym wynosi , a krawędź podstawy ma długość . Obliczymy długość krawędzi bocznej i przekątnej ściany bocznej tego graniastosłupa.
Rozwiązanie
Przypomnijmy, że w graniastosłupie prostym kąt między przekątną ściany bocznej, a podstawą jest kątem między przekątną ściany bocznej, a krawędzią podstawy.
Zrobimy rysunek pomocniczy, uwzględniając znany sinus:
Rnippx2SjpIZN
Grafika przedstawia graniastosłup prosty, którego podstawą jest prostokąt. Wierzchołki dolnej podstawy to A, B, C, D, a wierzchołki górnej podstawy to E, F, G, H. Odcinek CD stanowi krawędź dolnej podstawy graniastosłupa i ma długość 7,5. Odcinek DH stanowi krawędź ściany bocznej graniastosłupa i ma długość 8x. Odcinek CH jest przekątną ściany bocznej i ma długość 17x. Odcinki te tworzą trójkąt prostokątny, przy czym krawędź podstawy i krawędź ściany bocznej są przyprostokątnymi, a przekątna ściany bocznej przeciwprostokątną. Kąt pomiędzy krawędzią podstawy a przekątną ściany bocznej podpisano literą alfa
Korzystając z twierdzenia Pitagorasa otrzymujemy . Wykonując dalsze przekształcenia mamy . Ostatecznie , co daje .
Oznacza to, że krawędź boczna ma długość , a przekątna ściany bocznej .
Zapamiętaj
W graniastosłupie prostym (co najmniej czworokątnym) trójkąt, którego bokami są przekątna graniastosłupa, przekątna podstawy i krawędź boczna jest prostokątny.
RkXj4dCjlidzr
Grafika przedstawia graniastosłup prosty, którego podstawą jest pięciokąt. Wierzchołki dolnej podstawy to A, B, C, D, E a wierzchołki górnej podstawy to F, G, H, I, J. Odcinek BE stanowi przekątną podstawy graniastosłupa. Odcinek EJ stanowi krawędź ściany bocznej graniastosłupa. Odcinek BJ jest przekątną graniastosłupa. Odcinki te tworzą trójkąt prostokątny, przy czym przekątna podstawy i krawędź ściany bocznej są przyprostokątnymi, a przekątna graniastosłupa przeciwprostokątną.
Przykład 3
W graniastosłupie prostym o podstawie rombu tangens kąta nachylenia dłuższej przekątnej graniastosłupa do podstawy wynosi , krótsza przekątna podstawy ma długość , a krawędź podstawy . Obliczymy długość krótszej przekątnej tego graniastosłupa.
Rozwiązanie
Dłuższa przekątna graniastosłupa, dłuższa przekątna podstawy i krawędź podstawy tworzą trójkąt prostokątny, jednym z kątów tego trójkąta jest kąt, którego tangens znamy.
R5khRoSWmIGDE
Grafika przedstawia graniastosłup prosty, którego podstawą jest romb. Wierzchołki dolnej podstawy to A, B, C, D, a wierzchołki górnej podstawy to E, F, G, H. Odcinek BD stanowi dłuższą przekątną dolnej podstawy graniastosłupa. Odcinek DH stanowi krawędź ściany bocznej graniastosłupa i został podpisany literą h. Odcinek BH jest dłuższą przekątną graniastosłupa. Odcinki te tworzą trójkąt prostokątny, przy czym przekątna podstawy i krawędź ściany bocznej są przyprostokątnymi, a przekątna graniastosłupa przeciwprostokątną. Kąt pomiędzy narysowanymi przekątnymi jest podpisany literą alfa.
Obliczymy długość dłuższej przekątnej podstawy.
RrsaBT969r76a
przeciwprostokątną. Kąt pomiędzy narysowanymi przekątnymi jest podpisany literą alfa. Grafika przedstawia romb o wierzchołkach: A, B, C, D, przy czym AC to krótsza przekątna rombu, a BD to dłuższa przekątna rombu. Przekątne dzielą romb na cztery trójkąty prostokątne. Rozpatrujemy trójkąt w którym jedna przyprostokątna stanowi połowę długości dłuższej przekątnej i jej długość jest równa x. Druga przyprostokątna, to połowa krótszej przekątnej i ma długość 2,5. Bok CD będący przeciwprostokątną w rozpatrywanym trójkącie ma długość 6,5.
Korzystając z twierdzenia Pitagorasa mamy , co po przekształceniach daje . A zatem . Stąd dłuższa przekątna podstawy ma długość .
Obliczymy długość korzystając z funkcji trygonometrycznych dla trójkąta . Mamy .
Czyli i stąd .
Obliczymy teraz długość krótszej przekątnej graniastosłupa korzystając z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta . A zatem krótsza przekątna graniastosłupa ma długość .
Zapamiętaj
Wysokość graniastosłupa jest odcinkiem łączącym płaszczyzny podstaw, którego długość jest równa odległości między tymi płaszczyznami, oznaczamy ją przez . Ponadto w graniastosłupach prostych każda z krawędzi bocznych jest wysokością tego graniastosłupa.
Przykład 4
W graniastosłupie pochyłym o podstawie sześciokąta foremnego (jak na rysunku) krawędź podstawy ma długość , a krawędź boczna . Obliczymy długość przekątnej oraz wysokość tego graniastosłupa, jeżeli wiemy, że wysokość ta, poprowadzona z punktu , przecina płaszczyznę podstawy w punkcie , który jest współliniowy z prostymi i .
R1UJxm5LbM3nc
Grafika przedstawia graniastosłup pochyły o podstawie sześciokąta. Wierzchołki dolnej podstawy to: A, B, C, D, E, F natomiast wierzchołki górnej podstawy to: G, H, I, J, K, L. W graniastosłupie zaznaczono odcinek AB, który jest krawędzią podstawy graniastosłupa i ma długość 2. Zaznaczony został również odcinek AG stanowiący krawędź ściany bocznej graniastosłupa i mający długość . Zaznaczono również odcinek BG będący przekątną ściany bocznej graniastosłupa. Odcinki te razem stanowią trójkąt. Z wierzchołka górnej podstawy G poprowadzono wysokość graniastosłupa, prostopadłą do płaszczyzny w której leży jego dolna podstawa. Punkt przecięcia się wysokości z płaszczyzną w której leży podstawa podpisano literą M. Z punktu M do wierzchołków C i B poprowadzono odcinki za pomocą linii przerywanych. Wysokość podpisano literą h.
Rozwiązanie
Ponieważ punkty , , oraz punkty , , leżą na jednej prostej, to kąty i mają . A zatem trójkąt jest równoboczny. Czyli , a stąd .
Obliczymy długość wysokości z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta :
Wykonując dalsze przekształcenia, otrzymamy, że wysokość graniastosłupawysokość graniastosłupawysokość graniastosłupa ma długość .
Obliczymy teraz długość przekątnej ściany bocznej z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta :
I stąd .
Słownik
wysokość graniastosłupa
wysokość graniastosłupa
odcinek łączący płaszczyzny podstaw, którego długość jest równa odległości między płaszczyznami podstaw
przekątna ściany bocznej graniastosłupa
przekątna ściany bocznej graniastosłupa
przekątna równoległoboku, który jest ścianą boczną graniastosłupa
przekątna graniastosłupa
przekątna graniastosłupa
odcinek łączący dwa wierzchołki nie leżące na jednej ścianie graniastosłupa