Przeczytaj
Księdza Jana Twardowskiego, współczesnego poetę, oraz świętego Franciszka, patrona ubogich i zwierząt, łączy nie tylko ważna rola duchowości w życiu i umiłowanie Boga, ale i szczególny stosunek do otaczającej rzeczywistości. W twórczości księdza‑poety odnaleźć można inspiracje słynnym „Biedaczyną z Asyżu”.
O autorze
Jan Twardowski urodził się w Warszawie w 1915 roku. Kilka tygodni później jego rodzina została przesiedlona do Rosji. Twardowscy wrócili do Polski dopiero w 1918 roku. Przyszły kapłan i poeta ukończył klasę matematyczno‑przyrodniczą w Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Warszawie. W 1937 roku rozpoczął studia polonistyczne, ukazał się także pierwszy tomik jego wierszy. Podczas II wojny światowej Twardowski był żołnierzem AK i uczestniczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie wstąpił do działającego tajnie Seminarium Duchownego w Warszawie. W 1948 roku przyjął święcenia kapłańskie oraz zdobył tytuł magistra polonistyki. Od 1959 roku aż do śmierci w 2006 roku był rektorem kościoła sióstr Wizytek w stolicy.
„Serce czyste…”. Świat poetycki ks. Jana Twardowskiego[Św. Franciszek - przyp. DM] uczy Twardowskiego, czym ma stać się prawdziwe ubóstwo, posunięte aż do ogołocenia [...].
Bliskie musiało być Twardowskiemu i to, że sam Franciszek chętnie wypowiadał się przez pieśni, był wrażliwy na sztukę literacką; wszechstronny poeta [...] pozostawił w swym dorobku wybitne liryki oraz niezrównaną literaturę dydaktyczną (bo tym, na swój sposób, okazuje się RegułaReguła w kilku redakcjach czy szereg epizodów z KwiatkówKwiatków]. Bodaj żaden ze znanych nam świętych nie miał tak rozwiniętej i wszechstronnej intuicji pedagogicznej, zmierzającej do tego, by najtrudniejsze prawdy wiary przedstawiać w sposób poglądowy, o ile to możliwe. [...]
Franciszkanizm otacza zwierzę wielką, rozumiejącą miłością, odrzuca uprzedzenia w stosunku do stworzeń niższych, zaczyna w nich widzieć dzieła prawdziwej mocy Bożej. Niewątpliwie Kwiatki św. Franciszka stanowiły od czasów młodzieńczych ważną lekturę Twardowskiego, podając cenne wskazówki do życia wewnętrznego, np. w dziedzinie modlitwy (która dla Twardowskiego jest najważniejszą w ogóle, istotną czynnością ludzką, przewyższającą wszelkie inne rodzaje aktywności).
Jednocześnie poznawał Twardowski świat przyrody już w nowoczesnej, „pozytywistycznej”„pozytywistycznej” optyce badawczej, a to dzięki swej pasji biologicznej. [...] potrafi patrzeć na rośliny i ptaki okiem bystrego systematyka. Bada zwierzęta i rośliny in situin situ, ogarnia spojrzeniem ekosystem, docenia znaczenie „nisz ekologicznych”. Dostrzega ład w dziele stworzenia i tym bardziej rozumie, że człowiek ma tu wielką szansę dostosowania swej wolności do ukrytych, wiecznych prawideł Bożych, objawiających się we wszystkim jako wola miłosierna, skuteczna, nieomylna.
Pedagogika franciszkańska uczyła księdza‑poetę, że wiersz lub słowo głoszone skuteczniej pobudzają wyobraźnię człowieka i lepiej wychowują niż jakakolwiek pedagogika represyjna. I jaką wielką rolę odgrywać mogą bodźce pozytywne, przede wszystkim humor, leczący wiele drobnych, codziennych urazów. Stąd mógł był się uczyć zrozumienia dla ludzkiej ułomności, bo i św. Franciszka zawsze interesowało to, co niedostrzeżone przez świat, ubogie, zaniedbane przez ludzi [...].
Wreszcie franciszkanizm dopuszcza w życiu wewnętrznym tajemnice - w ogóle, pod żadnym pozorem nieprzekraczalne dla umysłu ludzkiego, choćby najświętszego. [...]
Wreszcie franciszkanizm uczył ks. Twardowskiego języka jak najprostszego, ubogiego, niesilącego się na zdobnictwo, ponieważ chwała Boża - jak przypominają Kwiatki – wyraża się sposobem nadprzyrodzonym, wolnym od ludzkiego zagmatwania. Inaczej mówiąc, Bóg w swej istocie jest niewiarygodnie prosty, ale: dla człowieka niepojmowalny aż do śmierci. [...]
Źródło: Andrzej Sulikowski, „Serce czyste…”. Świat poetycki ks. Jana Twardowskiego, Lublin 2001, s. 265–266.
Słownik
(ang., „wydarzenie”) - forma wypowiedzi artystycznej operująca ciągiem zdarzeń o częściowo zaplanowanej strukturze, otwarta na przypadek i improwizację, dążąca do wciągnięcia widza i uczynienia z niego współtwórcy wydarzenia
[łac. < gr.] - rozpowszechniony w średniowieczu typ dramatu rel. o tematyce zaczerpniętej ze Starego Testamentu i Nowego Testamentu, niekiedy z apokryfów; misteria wyrosły z obrzędów liturgii katolickiej, wystawiane początkowo tylko w kościołach, XII–XIII w. przekształciły się w samodzielne, trwające nieraz kilka dni cykliczne widowiska sceniczne, realizowane na placach publicznych, niejednokrotnie przez kilkusetosobowe zespoły, w czasie świąt rel. — Bożego Narodzenia, Wielkiego Postu (tzw. m. pasyjne), Wielkiej Nocy, na Wniebowstąpienie i Boże Ciało
(fr. positivisme < łac. positivus - oparty, uzasadniony) - cechami charakteryzującymi pozytywistyczny typ myślenia, a zarazem wyróżniającymi pozytywizm spośród innych kierunków filozoficznych były: postulat oczyszczenia „wiedzy pozytywnej” z wszelkiej metafizyki; wartościowanie poznania ludzkiego zgodne z zasadami empiryzmu, fenomenalizmu, nominalizmu; negacja wartości poznawczej wypowiedzi oceniających i normatywnych (ocena, norma); program jedności metodologicznych nauk i rezerwowania miana naukowości, tylko dla tego typu poznania, które można osiągnąć za pomocą metod wypracowanych przez nowożytne przyrodoznawstwo, a które wykazuje swoją praktyczną użyteczność w możliwościach przewidywania przyszłych przemian i technicznego przekształcenia rzeczywistości