Przeczytaj
Na I Zjeździe Polaków z Zagranicy, który odbył się w 1929 r., uznano, że Polacy z zagranicy, połączeni nierozerwalnymi więzami krwi, kultury i historii z Macierzą, stanowią jedną wielką rodzinę duchową wszędzie, niezależnie od tego, gdzie losy im przebywać każąIndeks górny 11Indeks górny 11
. Członkowie zjazdu podkreślali jednak, że: obowiązki (…) wobec Ojczyzny powinny się godzić z lojalnością wobec państwa zamieszkania, które ze swej strony ma obowiązek zagwarantować prawo (…) do swobodnego rozwoju polskiego życia kulturalnegoIndeks górny 11Indeks górny 11
.
Polonia, emigranci zarobkowi i Polacy poza granicami kraju
![Fotografia przedstawiająca grupę ludzi stojących pod budynkiem z ozdobnymi arkadami. Mężczyźni są ubrani w garnitury. Kobiety są ubrane w sukienki z krótkimi rękawami, na głowach mają kapelusze. Kilku mężczyzn trzyma transparenty z nazwami państw: Bułgaria, Urugwaj, Szwajcaria, Łotwa, Finlandia, Rumunia i Szwecja.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1Dwo7JpkDBtK/1652787117/WkQiJku6Hdu3dQwCA1BaI2iCGOJqPHFt.jpg)
Pojęciem PoloniiPolonii początkowo określano zarówno terytorialne zwarte skupienia elementu polskiego, zamieszkałe na odwiecznie polskich ziemiach
(np. na Litwie czy Łotwie), jak i tych, którzy wyjechali na stałe za granicę naszego kraju oraz ich potomków.
Tak więc Polonia to także osoby urodzone na obczyźnie, które są związane uczuciowo i duchowo z narodem polskim, jego przeszłością i kulturą.
Na przynależność danej osoby do Polonii wskazuje:
pochodzenie polskie;
świadome poczucie narodowe;
znajomość języka polskiego;
przynależność do organizacji polonijnych;
udział w życiu kulturalno‑oświatowym.
Obecnie rozróżnia się:
Polonię: osoby urodzone poza Polską, których przodkowie z przyczyn ekonomicznych lub politycznych wyjechali z kraju. Więzi z Polską to część ich historii rodzinnej. Przeważnie osoby te nigdy nie były w Polsce. Znajomość języka polskiego jest u nich słaba bądź zanikła. Poziom identyfikowania się z polskimi sprawami jest zróżnicowany – od często spotykanego dystansu, po zachowania afirmatywne, demonstrowane w szczególnych momentach historycznych, takich jak wybór papieża Polaka czy powstanie „Solidarności”. Jej zaangażowanie we współpracę z Polską dotyczy zwykle ściśle określonej dziedziny, np. promocji kultury, biznesu, inwestycji, dziedzictwa historycznego.
Polaków za granicą: przedstawicieli społeczności polskich zamieszkujących na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie i Śląsku Cieszyńskim, których przodkowie nigdy nie opuścili Polski. Poza krajem znaleźli się nie z własnej woli, lecz w wyniku zmiany granic. Zazwyczaj dobrze znają język polski, kultywują polskie tradycje i kulturę.
![Fotografia przedstawiająca dojrzałego mężczyznę. Postać ukazana od piersi w górę. Mężczyzna ma owalną twarz, włosy zaczesane na prawą stronę, małe zakola, wysokie czoło, wyraziste brwi, głęboko osadzone oczy, wąskie i lekko otwarte usta. Ubrany jest w koszulę i marynarkę. Na szyi ma zawiązany krawat. W tle powiewa żółto‑zielono‑czerwona flaga.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1UjGRwXK57JA/1652787120/eYWtlkJgnJGoURPWFEmDV544o6yULCd7.jpg)
Zastanów się, czy w Parlamencie Europejskim zasiadają jeszcze inne osoby narodowości polskiej, które zostały wybrane jako przedstawiciele państw innych niż Polska.
Złożona tożsamość członków Polonii
![Fotografia przedstawiająca dojrzałego mężczyznę. Postać ukazana od piersi w górę. Mężczyzna ma owalną twarz, siwiejące włosy, zakola, grube brwi, zwężone oczy i zmarszczki wokół nich, prosty nos i wąskie usta. Na nosie ma okulary. Uśmiecha się. Ubrany jest w koszulę i marynarkę. Na szyi ma zawiązany krawat. W tle drewniany kredens z talerzami stojącymi za szkłem.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RggGhrMsWKcxn/1652787123/XxsOxT452b9nC9NAnaEspzXAS9PCGCL9.jpg)
Tożsamość polska – charakteryzuje osoby, które utrzymują ścisłe kontakty ze środowiskiem polonijnym, traktują język polski jako podstawowy język w codziennej komunikacji oraz są przywiązane do wartości narodowych i patriotycznych.
Tożsamość polska zmierzająca do tożsamości dwukierunkowej – cechuje osoby, które, choć same identyfikują się z polskością, nie są postrzegane jako inne przez otoczenie w nowym kraju osiedlenia.
Tożsamość dwukierunkowa – określa osoby traktujące polskość jako sprawę prywatną, a „na zewnątrz” identyfikujące się z wartościami kraju osiedlenia, w którym dobrze się zaadaptowały.
Tożsamość kraju osiedlenia – charakteryzuje osoby, które świadomie zatraciły wartości polskiej kultury i przejęły wartości kraju osiedlenia. Ten rodzaj tożsamości występuje u osób, które żyją poza Polską od kilku pokoleń.
Polacy w nowym społeczeństwie
AsymilacjaAsymilacja jest procesem jednoczenia emigrantów ze społeczeństwem kraju osiedlenia. Proces ten polega na rozluźnieniu więzi kulturalno‑narodowej emigrantów z krajem pochodzenia i na prowadzeniu przez państwo imigracyjne działań na rzecz utrwalenia więzi emigrantów z krajem osiedlenia. Asymilacja traktowana jest jako proces i obejmuje zarówno akulturację, jak i integrację społeczną. Istnieje kilka rodzajów asymilacji:
Wśród członków Polonii zdarza się również powrót do tożsamości przodków. Niegdyś utożsamiali się oni z narodem kraju osiedlenia, lecz odkryli na nowo swoje polskie pochodzenie i wykazują zainteresowanie sprawami Polski.
Więzi z krajem
Język
Znajomość języka polskiego wśród przedstawicieli Polonii w drugim, trzecim i kolejnych pokoleniach ułatwia im dostęp do kultury polskiej, umożliwia korzystanie z polskiej literatury i prasy oraz kontakt z innymi Polakami.
![Fotografia przedstawiająca arkadowe wejście do budynku. Nad arkadą donice z kwiatami. Na budynku dwujęzyczne napisy: Urząd Miejski – Czeski Cieszyn i Český Těšín - Městský úřad.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RBFUoAcXJRgYV/1652787129/kwp529uHXeUOVZx44dZ0CYvmZGs2qByp.jpg)
Oświata i szkolnictwo polonijne
Nauce języka polskiego na obczyźnie i podtrzymywaniu jego znajomości służy szkolnictwo polonijne.
![Ilustracja przedstawiająca logo szkoły. Po lewej stronie schematyczne przedstawienie kobiety. Twarz postaci nie została ukazana. Kobieta ubrana jest w sznurowaną kamizelkę i spódnicę w pasy. Na szyi ma duże korale. Ręce ma założone do tyłu, nogi złączone. Obok napis ABC Polska Szkoła Popołudniowa.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RdeMQD8lnr0ff/1652787132/2GvqSEJfTxgYe9NGy9MR406AktHB2E2f.jpeg)
Duszpasterstwo i życie religijne Polonii
![Fotografia przedstawiająca ołtarz kościoła. Jest misternie rzeźbiony w jego centrum znajduje się obraz ukazujący Matkę Boską z Dzieciątkiem. Poniżej obraz przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. Przed ołtarzem klęczy duchowny ubrany w złoty ornat.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RMfJdg1SyHZc3/1652787135/1vb0u4dK30f1c2oAqAL9TMfVwN8YXNRj.jpg)
Religia jest jednym z najważniejszych czynników kształtujących tożsamość etniczno‑narodową. Wspólne przeżywanie obrzędów religijnych integruje grupy Polonii. Do podstawowych form duszpasterstwa polonijnego należy Polska Misja Katolicka.
Tradycje
Wyrazem podtrzymywania polskiej tożsamości jest pielęgnowanie rodzimych obyczajów, np. związanych ze świętami, takimi jak Boże Narodzenie czy Wielkanoc. Polska obrzędowość towarzyszy również wszelkim uroczystościom rodzinnym – chrztom, ślubom, imieninom, urodzinom, pogrzebom. Kultywowanie rodzimych zwyczajów wiąże się także z obchodzeniem polskich świąt narodowych, takich jak święto Konstytucji 3 maja, Narodowe Święto Niepodległości.
![Fotografia przedstawiająca zamkniętą bramę, za którą stoi dwukondygnacyjny budynek. Na murze ogradzającym budynek umieszczony jest orzeł w koronie obok niego napisy w języku polskim i angielskim: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej i Embassy of the Republic of Poland. Po drugiej stronie bramy znajdują się drzewce, na których powiewają dwie flagi: biało‑czerwona z godłem Polski na białej części oraz flaga z dwanastoma żółtymi gwiazdami ułożonymi w okrąg, na błękitnym tle. Trawniki obok wjazdu są starannie skoszone.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rcn4HrC88YsQX/1652787138/grHK141f20J7Kftp7AnUS6t7FNTqhHjX.jpg)
Instytucje polskie, które pomagają w kultywowaniu polskości członkom Polonii
1. Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Departament Współpracy z Polonią): koordynuje politykę polonijną państwa i wyznacza jej cele.
2. Senat: pełni funkcję opiekuna i patrona polskiej diasporypolskiej diaspory, podejmuje działania legislacyjne na jej rzecz, niesie pomoc finansową rodakom za granicą.
3. Stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz Polonii i Polaków za granicą:
Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” ma na celu utrzymywanie i zacieśnianie więzi Polonii i Polaków z zagranicy z ojczyzną oraz wzmacnianie łączności z ojczystą kulturą i językiem;
Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” zajmuje się niesieniem pomocy i wspieraniem Polaków zamieszkałych w krajach byłego ZSRS i byłego bloku komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej;
Fundacja „Semper Polonia” wspiera środowiska polonijne w ponad 60 krajach świata, m.in. przez fundowanie stypendiów edukacyjnych i naukowych dla młodzieży polonijnej oraz wyposażanie szkół, placówek kulturalnych i organizacji polonijnych w książki, podręczniki, sprzęt audiowizualny i pomoce naukowe.
![Fotografia przedstawiająca pochód kilku postaci. Są to osoby w różnym wieku, ubrane w ciepłe dresy i czapki. Niosą drzewce, na których powiewają flagi różnych państw. Inne postaci niosą transparenty z nazwami tych państw. Są to: Norwegia, Rosja, Słowacja, Stany Zjednoczone, Szwecja i Ukraina. Na ziemi leży ubity śnieg.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RtGLU32p3blWv/1652787142/2Ol5BqhG2kXdOAh6a9XLTbUCsqoFhjZH.jpg)
Słownik
proces, w wyniku którego następuje całkowite przystosowanie się; osoba przystosowująca się odrzuca swoje dotychczasowe wartości i wzory, a na ich miejsce przyjmuje nowe
wszyscy Polacy, osoby polskiego pochodzenia i wywodzące swoje korzenie z Polski, żyjący poza granicami Polski
dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego; właścicielowi Karty przysługują uprawnienia wynikające z ustawy o Karcie Polaka, uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 7 września 2007 r.; otrzymanie Karty Polaka nie oznacza przyznania obywatelstwa polskiego, prawa do osiedlania się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ani prawa przekraczania bez wizy granic RP
słowo określające tych, którzy urodzili się poza Polską, jednak poczuwają się do polskiego pochodzenia i związków z polskością; terminu z reguły używa się w odniesieniu do społeczności polskich w takich krajach, jak USA, Kanada, Francja, Brazylia, gdzie dominują osoby, których dziadkowie lub pradziadkowie wyjechali z Polski dziesięciolecia temu
osoby korzystające ze swobody przepływu osób w Unii Europejskiej, migranci w państwach UE, którzy są obywatelami polskimi, urodzili się w Polsce i niedawno opuścili kraj w poszukiwaniu pracy lub w celu podjęcia studiów; utożsamiają się z Polską i często ją odwiedzają, a język polski jest ich językiem podstawowym; stosunkowo niewielu migrantów uczestniczy w życiu społecznym Polonii
jedna z form tożsamości społecznej; świadomość odrębności członków jakiejś grupy względem „obcych”, jak i poczucia związku z grupą „swoich” i świadomość ciągłości, historycznego trwania tej grupy i jej zbiorowej filiacji – wywodzenia się od wspólnych przodków