Dialog – definicja pojęcia

Do zaistnienia aktu komunikacji nazywanego dialogiemdialogdialogiem nie wystarczy, żeby co najmniej dwie osoby wypowiadały pewne kwestie. Potrzebne są jeszcze inne czynniki:

W innej definicji pojęcia „dialog” czytamy:

Warunkiem zaistnienia dialogu jest otwartość na interlokutorainterlokutorinterlokutora i chęć wysłuchania go, co jednak nie oznacza konieczności dojścia do porozumienia.

Różne aspekty i typy dialogu

Dialog może przybierać różne formy w zależności od tego, czego dotyczy, oraz od nastawienia rozmówców wobec siebie. Aby scharakteryzować dialog, należy wziąć pod uwagę trzy główne aspekty:

Aspekty dialogu

Dzięki uwzględnieniu tych aspektów można wyróżnić kilka typów dialogu:

• kłótnię (aspekt dramatyczny),

• rozmowę na tematy abstrakcyjne (aspekt semantyczny),

• rozmowę o sprawach praktycznych (aspekt sytuacyjny),

• wynurzenia osobiste (aspekt sytuacyjny).

Ten podział nie obejmuje wszystkich możliwych typów dialogu – są wśród nich także np. dyskusja i pogawędka.

R7IZzokJTPvA1

Obraz przedstawia dwóch mężczyzn. W centralnej części znajduje się długowłosy, młody mężczyzna w przepasanej sukni i z mieczem u boku. Mężczyzna wygraża pięścią starszemu mężczyźnie, wyglądającemu nań z okna.

Dialog jako jedna z podstawowych form podawczych w literaturze

Podział literatury na rodzaje (epikę, lirykę i dramat) jest warunkowany m.in. tym, która z form podawczych w nim przeważa: monolog czy dialog. W liryce zazwyczaj stosuje się pierwszą z tych form, w dramacie – drugą, natomiast obie formy współwystępują w epice.

Dialog jest badany także w Piśmie Świętym traktowanym jako dzieło literackie. Pod uwagę są brane różne gatunki piśmiennicze występujące w Starym i Nowym Testamencie: psalmy przynależą do hebrajskiej poezji, Księga Hioba strukturalnie przypomina dramat, a ewangelie mają charakter epickich opowieści o działalności Jezusa.

Różne rozumienie pojęcia biblijnego dialogu

W przypadku Biblii należy brać pod uwagę jej teologiczny wymiar. Cały tekst Starego i Nowego Testamentu można traktować jak dialog, który Bóg prowadzi z ludźmi. W ten sposób dialog nabiera wyjątkowego znaczenia i wyraża relację między Słowem Bożym a człowiekiem, który to Słowo przyjmuje lub je odrzuca.

R1U4hwQz2Wamg

Obraz przedstawia plac przed świątynią. Znajduje się na nim duża grupa mężczyzn w różnym wieku. Wszyscy mają długie szaty i głowy zakryte chustami, Część z nich siedzi na ziemi, inni stoją. Przed nimi, twarzą do grupy siedzi na ziemi Jezus. Jest ubrany podobnie jak pozostali, lecz jego szaty są jednokolorowe, prawie białe. Jezus gestykuluje, tłumaczy coś słuchaczom. Na drugim planie znajdują się schody i wejście do świątyni.

Na innych poziomach dialog w Biblii należy rozpatrywać tak, jak robi się to w odniesieniu do wszystkich dzieł literackich:

• na płaszczyźnie psychologicznej – lektura tekstu jest formą dialogu między autorem a odbiorcą,

• na płaszczyźnie literackiej – Stary i Nowy Testament zawierają wiele rozmów, w których uczestniczą Bóg i człowiek (jako konkretna jednostka) lub różni ludzie,

• na płaszczyźnie historycznej – księgi biblijne przywołują rozmowy prowadzone w określonej sytuacji historycznej i odnoszące się do wydarzeń tam opisanych,

• na płaszczyźnie kulturowej – w obu Testamentach widoczne są przejawy dialogu różnych kultur, np. judaistycznej i hellenistycznej.

Cechy dialogu biblijnego

Biblijny dialog jest złożoną strukturą. W jego analizie należy brać pod uwagę:

• kto z kim prowadzi dialog – inny charakter ma rozmowa człowieka z Bogiem, a inaczej wygląda ona, gdy spotykają się ludzie (tu z kolei ważna jest pozycja społeczna czy płeć osób biorących udział w dialogu);

• jakie jest nastawienie obu rozmówców do siebie – oprócz rozmów, w których dominuje sympatia lub przynajmniej neutralność, w Piśmie Świętym przedstawiano takie, w których co najmniej jedna strona ma złe intencje; przykładem charakterystycznego sposobu budowania dialogu w Biblii jest tzw. wadzenie się z Bogiem (obecne np. w Księdze Hioba i niektórych psalmach), polegające na czynieniu wyrzutów Bogu przez cierpiącego człowieka albo targowaniu się ze Stwórcą;

• przedmiot dialogu – poza rozmowami na codzienne, błahe tematy, w Starym i Nowym Testamencie padają pytania oraz odpowiedzi dotyczące takich kwestii, jak sens cierpienia czy źródło zła na Ziemi.

R12YksdnM1fUT

Obraz przedstawia taras domu. Znajduje się na min młoda Maria. Siedzi, na kolanach trzyma książkę, dłonie ma skrzyżowane na piersiach. Naprzeciw niej stoi lekko pochylony anioł. Wskazuje prawą dłonią na Marię.

Dialog Boga z człowiekiem

Naukowa lektura Biblii zatrzymuje czytelnika na poziomie informacji, natomiast zastosowanie perspektywy religijnej wymaga uwzględnienia faktu, że duchowe czytanie Biblii, znane w Kościele pod nazwą „Boże czytanie”, jest formą dialogu z Bogiem. Obejmuje ono kilka etapów:

Słownik