Uczestnicy stosunków międzynarodowych to bardzo zróżnicowana grupa. Począwszy od państwapaństwopaństwa jako podstawowego ogniwa relacji politycznych, a skończywszy na organizacjach międzynarodowychorganizacje międzynarodoweorganizacjach międzynarodowych czy prywatnych. Przedstawienie tych uczestników – państw, narodów, organizacji pozarządowych oraz opinii publicznejopinia publicznaopinii publicznej daje pełny obraz politycznego układu w stosunkach światowych.

Ważnym uczestnikiem stosunków międzynarodowych jest opinia publiczna. W jaki sposób może kształtować ona politykę zagraniczną? Jaki jest zakres jej działania? Czy i na ile jest ona skuteczną formą nacisku?

Badania opinii publicznej

Poznanie opinii społeczeństwa nigdy wcześniej nie było tak istotne, jak obecnie. Wiedza ta ma kluczowe znaczenie przy podejmowaniu właściwych decyzji w życiu publicznym. Zakładając, iż podstawą demokratycznego państwa jest poparcie społeczeństwa, staje się jasne, że kluczem do sukcesu jest znajomość jego aktualnych opinii.

Niewątpliwie opinia publiczna oraz środki masowego przekazu pełnią w państwach demokratycznych istotną rolę. Opinia publiczna wyraża zdanie zbiorowości społecznej. Do podstawowych źródeł opinii publicznej zaliczamy duże zbiorowości, mogące przedstawić własne, niezależne stanowisko. Jest ona wyrażana przez różne grupy społeczne, wiekowe i zawodowe.

Najczęściej przez opinię publiczną rozumie się poglądy, oceny, sądy członków całej społeczności. Poglądy i opinie dotyczą przede wszystkim ważnych spraw natury państwowej. Różne grupy społeczne reprezentują odmienne poglądy dotyczące tych samych problemów. Cechą charakterystyczną opinii publicznej jest podatność na oddziaływanie manipulacyjne. Poglądy i oceny opinii publicznej często kształtowane są przez środki komunikacji masowej (mass media), partie polityczne oraz organizacje społeczne).

W społeczeństwach demokratycznych opinia publiczna krytykuje bądź wyraża aprobatę dla działań rządów. Dzięki analizie badań opinii przewidywane są nie tylko wyniki wyborów, lecz również przeprowadzane są konsultacje dotyczące ważnych decyzji na forum międzynarodowym. Wyspecjalizowane organizacje prowadzą badania opinii publicznej, które wskazują politykom kierunki działań zgodnych z oczekiwaniami społeczeństwa.

RIp71xcX9OFan1

Grafika przedstawia logo Ipsos. Napis Ipsos znajduje się na dwubarwnym, niebiesko‑zielonym tle. Nad nazwą jest kształt pół drzewa, pół profilu głowy.

Badania opinii publicznej mogą w zdecydowany sposób kształtować ją samą. Publikacje sondaży często mają na celu zwiększenie bądź zmniejszenie szans osiągnięcia wyznaczonych celów. Przeprowadzane są one na losowo wybranej grupie respondentów, która odzwierciedla strukturę danego społeczeństwa lub zbiorowości. Zazwyczaj przyjmuje się, że taka grupa liczy około 1000 osób. Dodatkowym elementem w badaniach opinii publicznej jest sposób zadawania pytań, który często sugeruje odpowiedź i nie przedstawia całości zjawiska w sposób obiektywny.

Przedsiębiorstwa zajmujące się badaniami opinii publicznej pracują na zlecenie instytucji działających w rozmaitych sferach życia publicznego – od urzędów centralnych, przez instytucje naukowe, po firmy i przedsiębiorstwa. Wśród rodzajów badań wyróżniamy:

• badania na zlecenie firm prywatnych oraz przedsiębiorstw państwowych (np. testowanie projektów regulacji prawnych, ocena funkcjonowania różnych dziedzin działalności państwa);

• badania na zlecenie urzędów centralnych (np. testowanie koncepcji reform, testowanie projektów regulacji prawnych);

• badania na zlecenie władz samorządowych;

• badania na zlecenie firm public relations, instytucji użyteczności publicznej, organizacji pozarządowych (np. badania poprzedzające akcje edukacji obywatelskiej, mierzenie efektów kampanii społecznych).

Zorganizowana opinia publiczna

Poza tradycyjnym ujęciem opinii publicznej, współcześnie zaznacza się wyraźny wpływ zorganizowanej opinii publicznej. Jedną z jej form jest lobby. Pojęcie to wywodzi się z języka angielskiego. Pierwotnie lobby (z łacińskiego oznaczające galerię, pasaż) było używane w znaczeniu kuluary. Anglicy, w miarę rozwoju parlamentaryzmu, nadali temu pojęciu nowe znaczenie. Spotkania odbywające się w pomieszczeniach przylegających do Izby Gmin i Izby Lordów, w których publiczność mogła spotykać się z parlamentarzystami, stały się miejscem działalności lobbystycznej. Termin ten zaczął określać rozmowy w kuluarach, prowadzenie tak zwanej dyplomacjidyplomacjadyplomacji kuluarowej. Współcześnie kojarzy się przede wszystkim z praktyką życia politycznego USA, gdzie pojęcie lobby, w znaczeniu zbliżonym do współczesnego, zostało upowszechnione w XIX w.

Amerykanie uważają tego typu działalność za prawomocną, powołując się na zapisy konstytucji, gwarantujące wolność słowa i prasy oraz prawo do spokojnego odbywania zebrań i wnoszenia do rządu petycji o naprawę krzywd (I Poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych). Ojcowie założyciele – twórcy amerykańskiej konstytucji – traktowali działalność lobbystyczną jako sposób kształtowania mechanizmów przeciwwagi i równowagi wpływów przez różne środowiska społeczne na rząd. W Stanach Zjednoczonych istnieje grupa ludzi zajmujących się zawodowo tą działalnością – są oni uważani za wyspecjalizowanych ekspertów kreujących zaplecze polityki i biznesu.

RXt2jUIIMKeKn1

Zdjęcie przedstawia elegancki, duży salon. Znajdują się w nim kanapy, fotele, stoły i stoliki, liczne kwiaty. Po prawej znajduje się recepcja, przy której stoi kobieta z walizką.

Obecnie lobbing postrzegany jest jako działalność znacznie wykraczająca poza parlament i ustawodawstwo. Rozmaite grupy interesów, organizacje społeczne lub media mają wpływ na decyzje polityków oraz instytucji publicznych, takich jak administracja rządowa, władze lokalne lub wymiar sprawiedliwości. Znaczenie tego pojęcia staje się coraz szersze. Lobbing jest to przede wszystkim przekonywanie, dostarczanie i pozyskiwanie informacji, które mają za zadanie promowanie określonych decyzji.

Słownik