Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przypomnijmy najpierw niektóre wzory na pola wielokątów z wykorzystaniem funkcji sinus:

Wzory na pola wielokątów z wykorzystaniem funkcji sinus

Trójkąt o bokach długości a, b i kącie między nimi α.

P=12·a·b·sinα

Równoległobok o bokach długości a, b i kącie między nimi α.

P=a·b·sinα

Równoległobok o przekątnych długości d1, d2 i kącie między nimi γ.

P=12·d1·d2·sinγ

Romb o boku długości a i kącie α.

P=a2·sinα

Przykład 1

Pole równoległoboku o kącie ostrym 75° wynosi 42+6. Obliczymy długości jego boków, jeśli pozostają one w stosunku 1:2.

Rozwiązanie

Oznaczymy długości boków równoległoboku przez x2x. Zatem:
42+6=x·2x·sin75°.
Korzystając ze wzoru na sinus sumy kątów wyznaczymy sin75°:
sin75°=sin30°+45°=sin30°·cos45°+sin45°·cos30°=2+64.
Zatem:
42+6=2x2·2+64
x2=8
x=22

Boki równoległoboku mają długości: 2242.

Przykład 2

Pole koła wpisanego w romb o kącie ostrym o mierze 60° wynosi 18π. Wyznaczymy pole tego rombu.

Rozwiązanie

Wysokość rombu, w którym wpisano koło o promieniu długości r, jest równa h=2r:

R12zPSh3WuL4C

Wyznaczymy długość promienia koła wpisanego w romb:
18π=π·r2
18=r2
r=32
Zatem wysokość tego rombu ma długość: h=62.
Wykorzystamy definicję sinusa kąta ostrego w trójkącie prostokątnymsinus kąta ostrego w trójkącie prostokątnymsinusa kąta ostrego w trójkącie prostokątnym:

sin60°=ha
a=6232=1223=46
Obliczamy pole rombu:
P=462sin60=16632=483.

Przykład 3

Bok BC trójkąta ABC ma długość 35, zaś bok AC jest dwa razy krótszy niż bok AB. Sinus kąta ostrego ABC wynosi 55. Wyznaczymy pole tego trójkąta, jeśli AB>310.

Rozwiązanie

Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku:

R1FaJMFoA4G0p

Do wyznaczenia długości boku AB zastosujemy twierdzenie cosinusówtwierdzenie cosinusówtwierdzenie cosinusów:
x2=2x2+352-2·2x·35·cosα
x2=4x2+45-125x·cosα
Wartość cosα wyznaczymy z jedynki trygonometrycznejjedynka trygonometrycznajedynki trygonometrycznej:

552+cos2α=1
cos2α=1-525
cos2α=2025
cosα=255

Zatem:
x2=4x2+45-125x·255
3x2-24x+45=0
x2-8x+15=0
x-3x-5=0
Stąd: x=3 lub x=5

Tylko dla x=5 długość boku AB jest większa od 310, co daje: AB=10.

Pole trójkąta ABC jest równe:
P=12·10·35·55=15.

Przykład 4

Obliczymy pole trapezu równoramiennego, którego krótsza podstawa ma długość 6 a miara kąta ostrego wynosi 60°, jeśli promień okręgu opisanego na tym trapezie ma długość 21113.

Rozwiązanie

Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku:

RHVPjnax4XkmZ

Zauważmy, że okrąg opisany na trapezie ABCD jest jednocześnie okręgiem opisanym na trójkącie ABD. Zastosujemy zatem twierdzenie sinusówtwierdzenie sinusówtwierdzenie sinusów:
dsin60°=2R
d=22111332=237

Z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta DEB:

a32+6+a2=2372
3a2+36+12a+a2=148
4a2+12a112=0
a2+3a28=0
a-4a+7=0
a=4 lub a=-7<0

Zatem: AB=14.

Stąd: P=6+142·43=403

Przykład 5

Udowodnimy, że dla dowolnego czworokąta o bokach długości a, b, c, d, który można wpisać w okrąg, jego pole wyraża się wzorem:
P=p-a·p-b·p-c·p-d
gdzie p oznacza połowę obwodu czworokąta.

Rozwiązanie

Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku:

R1T9ijqr04XYt

Czworokąt ABCD jest sumą trójkątów ABCACD, zatem:P=PΔABC+PΔACD=12ad·sinα+12bc·sinα=12·ad+bc·sinα

Ponieważ na czworokącie ABCD da się opisać okrąg, to ABC=αADC=180°-α.

Stosując dwukrotnie twierdzenie cosinusów otrzymujemy:
e2=a2+d2-2ad·cosα
e2=b2+c2-2bc·cos180°-α

Zatem:
a2+d2-2ad·cosα=b2+c2+2bc·cosα, co daje: 2bccosα+2adcosα=a2+d2b2c2 i stąd: cosα=a2+d2b2c22bc+ad

Zastosujemy następnie jedynkę trygonometryczną:
sin2α+a2+d2b2c22bc+ad2=1
sin2α=1a2+d2b2c22bc+ad2 sin2α=1a2+d2b2c24bc+ad22

Zauważmy, że:
p2=14·ad+bc2·sin2α

Zatem:
p2=ad+bc241a2+d2b2c224bc+ad2
p2=ad+bc244bc+ad2a2+d2b2c224bc+ad2
p2=1164bc+ad2a2+d2b2c22
p2=1162bc+ad2a2+d2b2c22
p2=1162bc+ad+b2+c2a2d22bc+ad+a2+d2b2c2
p2=116·b2+c2+2bc-a2-2ad+d2a2+2ad+d2-c2-2bc+b2
p2=116·b+c2-a-d2a+d2-b-c2
p2=116·b+c-a+db+c+a-da+d-b+ca+d+b-c

Oznaczmy przez 2p obwód czworokąta: 2p=a+b+c+d.

Mamy zatem:
2p-2a=a+b+c+d-2a=b+c+d-a
2p-2b=a+b+c+d-2b=a+c+d-b
2p-2c=a+b+c+d-2c=a+b+d-c
2p-2d=a+b+c+d-2d=a+b+c-d
p2=12·2p-2a·12·2p-2d·12·2p-2b·12·2p-2c
p2=12·2p-a·12·2p-d·12·2p-b·12·2p-c
p2=p-ap-bp-cp-d
p2=p-ap-bp-cp-d

Słownik

sinus kąta ostrego w trójkącie prostokątnym
sinus kąta ostrego w trójkącie prostokątnym

stosunek długości przyprostokątnej leżącej naprzeciw kąta do długości przeciwprostokątnej

twierdzenie cosinusów
twierdzenie cosinusów

w dowolnym trójkącie kwadrat długości dowolnego boku jest równy sumie kwadratów długości pozostałych boków minus podwojony iloczyn długości tych boków przez cosinus kąta leżącego między nimi

jedynka trygonometryczna
jedynka trygonometryczna

dla dowolnego kąta α suma kwadratów wartości sinusa i cosinusa tego kąta jest równa 1

twierdzenie sinusów
twierdzenie sinusów

w dowolnym trójkącie stosunek długości boku do sinusa dowolnego kąta jest stały i równy średnicy okręgu opisanego na trójkącie