Rośliny lądowe to wielokomórkowe organizmy tkankoweorganizmy tkankoweorganizmy tkankowe, których ciało jest zazwyczaj zróżnicowane na organy. Do współcześnie żyjących roślin lądowych zaliczane są: mszaki, paprotniki, rośliny nagonasienne i rośliny okrytonasienne. Niektóre gatunki ponownie przystosowały się do życia w środowisku wodnym – są to tzw. rośliny wtórnie wodne. Jednak zachowały one większość cech morfologicznych, anatomicznych i fizjologicznych, które w toku ewolucji wykształciły w środowisku lądowym.

Prawdopodobnie rośliny lądowe pochodzą bezpośrednio od przodków współczesnych ramienicowych (Charophyceae), zaliczanych do zielenic (Chlorophyta). Świadczą o tym podobieństwa biochemiczne i cytologiczne, m.in.:

• występowanie chlorofilu a oraz b, przy czym chlorofil a jest głównym barwnikiem fotosyntetycznymgłówny barwnik fotosyntetycznygłównym barwnikiem fotosyntetycznym;

• obecność beta‑karotenu, jako dodatkowego barwnika fotosyntetycznegododatkowy barwnik fotosyntetycznydodatkowego barwnika fotosyntetycznego;

• obecność skrobi, jako materiału zapasowego;

• obecność celulozycelulozacelulozy, jako głównego materiału budulcowego ścian komórkowych;

• podobny sposób powstawania ściany komórkowej podczas cytokinezycytokinezacytokinezy;

• występowanie w ścianie komórkowej substancji podobnej do ligninyligninaligniny;

• obecność jednego jądra komórkowego w młodych komórkach;

• występowanie prymitywnych plasmodesmplasmodesmyplasmodesm, umożliwiających wymianę substancji między sąsiednimi komórkami.

R1Ap0KDzNXvSn

Zdjęcie przedstawia roślinę o wiotkich łodygach. Dookoła łodygi w pewnych odstępach od siebie dookoła rośną wąskie liście. Na roślinie gdzieniegdzie widoczne są czerwone, drobne kulki. Roślina przypomina skrzyp polny.

Warunki życia w środowisku lądowym znacznie różnią się od warunków panujących w środowisku wodnym. Najważniejszymi cechami środowiska lądowego są:

• ograniczona dostępność wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych;

• mała gęstość powietrza i jego gwałtowne ruchy w postaci wiatru;

• duże dobowe i sezonowe wahania temperatury powietrza;

• niewielka zawartość dwutlenku węgla;

• duża dostępność światła.

Środowisko lądowe jest dla roślin bardziej wymagającym miejscem do życia niż środowisko wodne. Dlaczego więc rośliny wyszły na ląd? Prawdopodobną przyczyną była nasilająca się w wodzie konkurencja międzygatunkowa o zasoby środowiska. Ląd, dotychczas nieopanowany przez rośliny, dawał możliwość zajęcia nowych nisz ekologicznychnisza ekologicznanisz ekologicznych. Dodatkową korzyścią był niemal nieograniczony dostęp do światła.

Wyjście roślin na ląd – przejście ze środowiska wodnego do życia w środowisku lądowym – było związane z licznymi zmianami morfologicznymi, anatomicznymi i fizjologicznymi.

1. Adaptując się do życia na lądzie, rośliny wykształciły wyspecjalizowane tkanki i organy, pełniące określone funkcje w nowych, trudniejszych warunkach.

2. Przystosowanie roślin do życia w środowisku lądowym wiązało się także ze zmianami w przebiegu rozmnażania.

Najstarszą i najbardziej pierwotną grupą roślin lądowych są wymarłe ryniofity (Rhyniophyta). Ich nazwa pochodzi od szkockiej miejscowości Rhyne, niedaleko której znajduje się stanowisko paleontologiczne z dobrze zachowanymi skamieniałościami roślin i zwierząt.

R7uqb4dFj4EKy

Zdjęcie ukazuje kawałek skały. Ma ona barwę żółtawą z odcieniami, miejscami szarą. W skale są małe otwory.

U pierwszych roślin lądowych występowała izomorficzna przemiana pokoleń – gametofity i sporofity były niezależnymi organizmami wykazującymi podobieństwo pod względem budowy, kształtu i wielkości. Ryniofity wykształcały rozgałęzione pędy podziemne, przytwierdzone do podłoża za pomocą licznych chwytników. Z pędów podziemnych wyrastały bezlistne, prawdopodobnie zielone pędy nadziemne. Na szczytach wzniesionych pędów znajdowały się kuliste zarodniezarodniazarodnie (sporangia) lub kieliszkowate skupiska gametangiówgametangiumgametangiów.

Ryniofity uważane są za przodków wszystkich roślin lądowych. Z ich linii rozwojowej wywodzą się rośliny, w których cyklu rozwojowym dominuje gametofit – mszaki (Bryophyta). Od ryniofitów pochodzą także późniejsze rośliny – zosterofilofity (Zosterophyllophyta) i trymerofity (Trimerophytophyta), z których wywodzą się współczesne grupy z dominującym w cyklu życiowym sporofitem.

Zoosterofilofity zapoczątkowały linię rozwojową, z której wywodzą się wymarłe i współczesne widłakowe (Lycophyta). Z kolei linia rozwojowa trymerofitów dała początek liniom wymarłych i współczesnych: skrzypowych (Sphenophyta), paprociowych (Pterophyta) i pranagozalążkowych (Progymnospermophyta), z których wywodzą się rośliny nagonasienne (nagozalążkowe – Gymnospermae) i okrytonasienne (okrytozalążkowe – Angiospermae).

Słownik