Przeczytaj
Społeczeństwo feudalne
Struktura społeczeństwa feudalnego charakteryzowała się trwałym podziałem na trzy klasy społeczne: duchowieństwo, rycerstwo i chłopstwo. W relację lenną początkowo wchodził tylko stan rycerski, stopniowo obejmowała ona również duchowieństwo.
Przypomnij sobie, czym był feudalizm. Jakie były jego źródła?
Charakterystyka
Obowiązki wasala
Obowiązki seniora
Obowiązki senioraseniora względem wasalawasala ograniczały się do pomocy i protekcji. W przypadku udowodnionej nielojalności ze strony seniora wasal mógł uważać się za zwolnionego z przysięgi lennej i wypowiadał posłuszeństwo. Stosunek lenny był w zasadzie stosunkiem dożywotnim, obejmującym bezpośrednio tylko osoby go zawierające. W przypadku śmierci jednej ze stron musiał zostać odnowiony. W praktyce jednak dość szybko zaczęła obowiązywać zasada dziedziczenia lenna. Stopniowo system lenny zaczął obejmować nie tylko świecką część społeczeństwa, lecz także duchowieństwo.
Dobra kościelne pozostające w gestii królów były nadawane jak inne beneficja osobom duchownym. Z kolei biskupi i opaci nadawali swoje posiadłości w lenno rycerzom, tworząc tym sposobem własną jednostkę feudalno‑polityczną nazywaną seniorią. W Niemczech doprowadziło to do powstania organizmów państwowych, na czele których stali wysocy dostojnicy kościelni. Ostatecznie doszło do wykształcenia się w społeczeństwie silnych struktur hierarchicznych z dziedzicznym podziałem na poszczególne klasy społeczne: rycerstworycerstwo, duchowieństwoduchowieństwo, chłopstwochłopstwo. Hierarchia ta przebiegała w ramach podziału pionowego, równocześnie zależność wasalna była najczęściej zależnością bezpośrednią – obowiązywała zasada: „wasal mojego wasala nie jest moim wasalem” (zjawisko spotykane powszechnie na terenie Francji i w mniejszym zakresie w Niemczech).
Lenno
Różnica w zależności wasala względem seniora, a zależnością chłopa względem pana polegała głównie na rodzaju powinności: wasal wypełniał przede wszystkim funkcje wojskowe, chłop z kolei związany był służbą pańszczyźnianą i różnego rodzaju podatkami (czynsze). W tym zakresie działało, przybierając swoją ostateczną formę, prawo feudalne, stanowiące iż powinności lenne wasala nie mogą naruszać jego wolności osobistej.
W praktyce granica pomiędzy lennemlennem rycerskim a dzierżawą chłopską była często mniej wyraźna. Umowa lenna miała ściśle określony zakres i przybrała wymiar sakralny. Składała się z hołduhołdu lennego (łac. homagium) i przysięgi lennej wasala (łac.fidelitasfidelitas), po czym następowała inwestytura – oficjalne nadanie lenna przez seniora (symbolizowana wręczeniem wasalowi włóczni, chorągwi lub pastorału).
W ramach przysięgi lennej wasal zobowiązywał się, przysięgając na Ewangelię lub inny poświęcony przedmiot, wypełniać wszelkie przyjęte na siebie zobowiązania. Zobowiązania te złożone wobec Boga nabierały tym samym charakteru sakralnego, a sama przysięga lenna stawała się nieodwołalna.
Słownik
ogólna władza publiczna seniora, obejmowała władzę wojskową, sądowniczą i gospodarczą
najniższy stan w hierarchii społeczeństwa feudalnego, dzielili się na chłopów niewolnych oraz wolnych (dzierżawców i czynszowników)
pierwszy stan średniowiecznego społeczeństwa
(łac. wierność, pewność) przysięga składana przez wasala bezpośrednio po ceremonii hołdu; miała sankcjonować zobowiązania wasala, nadając im charakter boski i nieodwołalny
uroczysty akt oddania się wasala pod opiekę seniora, wasal wkładał ręce w ręce seniora i składał oświadczenie, że uznaje się za jego „człowieka”
koncesja, najczęściej w formie ziemi, przyznawana przez seniora wasalowi; zobowiązywało do świadczenia usług przez wasala seniorowi
położenie dużej części chłopów, zmuszanych do świadczenia na rzecz pana; pomiędzy IX i XII w. usankcjonowane prawnie położenie, w jakim znalazła się cała ludność wiejska
członek arystokracji feudalnej, stopniowo przekształcającej się w zamkniętą klasę społeczną (szlachta)
wolny człowiek, który składa przysięgę wierności człowiekowi możnemu, od tego momentu swemu seniorowi
człowiek możny, który przyjmuje przysięgę od wolnego człowieka, biorąc na siebie obowiązek opieki na swoim wasalem