Niektórymi epokami twórcy filmowi inspirują się nieustannie, niezależnie od zmieniających się upodobań widzów i tendencji w kinematografii. Do takich epok należy niewątpliwie starożytność, wieki średnie czy burzliwe czasy romantyzmu. Rzadko można natomiast dostrzec w dziełach filmowych fascynację epoką odrodzenia. Film Anioł w Krakowie jest przykładem dzieła korespondującego z najważniejszymi motywami literackimi, artystycznymi i filozoficznymi czasów renesansu. Stanowi to o jego wyjątkowości na tle innych dzieł, zwłaszcza w polskiej kinematografii. Autor filmu przyznaje, że jako reżyser chce widzieć świat piękniejszy, niż jest w rzeczywistości, i wierzyć, że życie ma sens. W pierwszej kolejności warto przyjrzeć się temu, z czego się składa i jak wygląda świat przedstawionyświat przedstawionyświat przedstawiony filmu Anioł w Krakowie. Dzięki temu możliwe będzie dostrzeżenie nawiązań do epoki renesansu, a w końcu odkrycie tego, w jaki sposób w filmie przedstawiono motyw Arkadiitopos arkadiiArkadii.

Treść filmu Anioł w Krakowie

Akcja filmu rozpoczyna się w czyśćcu, do którego zwykł wymykać się z rajskich przestworzy Giordano – anioł bardziej przypominający pełnego niewinnych przywar człowieka niż niebiańską postać. Może właśnie dlatego Najwyższy wraz ze swoimi pomocnikami postanawia wysłać Giordana na ziemię z misją, którą jest pomaganie ludziom w ich ziemskich utrapieniach oraz czynienie dobra. Giordano przechodzi szkołę „człowieczeństwa” i zdawszy pozytywnie egzaminy przed wysoką komisją, zostaje wysłany na ziemski padół. Ma trafić do Holandii, jednak w wyniku pomyłki (podobieństwa słów Holland i Poland) ląduje na podkrakowskich bezdrożach, gdzie spotyka skłócone małżeństwo jadące do miasta na własny rozwód. Pomaga im naprawić samochód, rozpoczynając tym samym serię dobrych uczynków, jakie spełni w Krakowie. Dzięki jego opowieściom o kochankach i miłosnych uniesieniach małżeństwo ucieka w ostatniej chwili spod sali rozpraw, aby wrócić razem do domu i żyć dalej w zgodzie.

W tym czasie Giordano, zauroczony światem i ludźmi, zwiedza krakowskie Stare Miasto. Na Plantach spotyka miejskiego kloszarda, który zapoznaje go ze swoją przyjaciółką Hanką. Dzięki niej Giordano zyskuje pracę i dach nad głową. Od tej pory razem z Hanką sprzedaje nocnym przechodniom, włóczęgom i artystom smażone kiełbaski na jednym z placów. Poznaje także synka Hanki, Karola, któremu po jakimś czasie wyjawia, że jest aniołem. Pewnego poranka Karolek jak zwykle biegnie do pokoju mamy, aby ją obudzić. Niestety, okazuje się, że Hanka jest śmiertelnie chora i ostatecznie umiera w szpitalu. To skłania Giordano, Karolka i przyjaciela Hanki, Tatkę, do rozważań na temat odejścia bliskiej osoby i nieuchronności losu. Od tej pory małego Karolka wychowuje anioł Giordano.

Ważnym elementem każdego filmu jest jego czołówka, która nastraja widza i przygotowuje go do odbioru dzieła. W pierwszych minutach Anioła w Krakowie widz ogląda ujęcia sunących po przestworzach białych, kłębiastych chmur, nawiązujących do fresków Michała Anioła na sklepieniu watykańskiej Kaplicy Sykstyńskiej. Można przyjąć, że obrazy te przedstawiają świat, w którym będzie toczyła si historia tytułowego anioła.

Anielski Kraków

Miasto w filmie Anioł w Krakowie jest niezwykłe dzięki arkadyjskiej harmonii, pięknu i dobru, które rodzą się z miłości i twórczości, najważniejszych działań człowieka, tych, które stanowią o jego człowieczeństwie. W tym mieście każdy jest poetą – pijaczek i kloszard oraz sprzedawczyni smażonych kiełbasek. To Hanka właśnie w radosnej improwizacji wymyśla na poczekaniu wiersze ku uciesze swojej klienteli. Giordano słucha z zawstydzeniem, gdy ona recytuje:

Ale Giordano ma inną, równie ważną powinność do spełnienia: czuwać nad losem zagubionych ludzi. Przypomnijmy sobie parę, która postanowiła się rozstać, kiedy szara codzienność pozbawiła ich życie miłości. W scenie, której akcja rozgrywa się przed salą sądową, Giordano szepce do ucha wahającego się męża wersy Hymnu o miłości św. Pawła:

Postawiliśmy w tytule pytanie, czy filmowy Kraków jest współczesną Arkadią. Przypomnijmy sobie, jak twórcy filmu pokazali siedzibę najwyższych rzędów aniołów i samego Boga. To przecież wnętrza krakowskiego zamku na Wawelu. Niebo jest więc poniekąd częścią arkadyjskiego miasta. U podnóża grodu mieszczanie prowadzą pobożny żywot, a na wzgórzu wawelskim czuwa Bóg Ojciec, wszechmocny i sprawiedliwy.

Świat przedstawiony filmu Anioł w Krakowie pełen jest renesansowych nawiązań, a rzeczywistość miasta, w którym dzieje się akcja, jest metaforą idealnej, szczęśliwej krainy Arkadii, gdzie wszystko ma swoje miejsce, przyczynę i cel, a świat jest uporządkowany według praw boskich i ludzkich. Jeśli spojrzymy na rzeczywistość przedstawioną w filmie krakowskich autorów, dostrzeżemy, że stworzone przez nich wyobrażenie niebiańskiego miasta jest wyspą szczęśliwą wśród innych światów znanych nam z dzieł filmowych.

Słownik