Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Poeta

Bohaterem Nie‑Boskiej komedii, podobnie jak wielu innych dramatów romantycznych, jest poeta. Tym razem jednak to nie pogrążony w melancholiimelancholiamelancholii młodzieniec ani zawiedziony kochanek, lecz dojrzały mężczyzna, mąż i ojciec, a także jego bliscy - żona Maria i syn Orcio. Utwór pokazuje, że poświęcenie swojego życia poezji ma wpływ na życie całej rodziny.

Rnc2UiTr13DON1
Zygmunt Krasiński na pocztówce wydanej ok. 1905 roku, autor nieznany
Źródło: domena publiczna.

W jego życiu poezja odgrywa ważną, choć niejednoznaczną rolę. Jest powołaniem, za którego głosem trzeba podążyć, ale także pokusą, siłą zniewalającą i niszczącą. Poezja jest źródem piękna, ale nie zawsze – źródłem dobra. Może odbierać szczęście, wywoływać cierpienie, oddalać człowieka od realnego życia. Hrabia Henryk jest tego najlepszym przykładem, w związku z czym porzuca więc poezję i wybiera czyn – podejmuje działalność publiczną. W głębi swojej duszy pozostaje jednak poetą, człowiekiem nadwrażliwym, którym rządzą silne emocje. EgocentryzmegocentryzmEgocentryzm hrabiego Henryka – poety, męża i ojca - ujawnia się również wtedy, gdy staje się on osobą publiczną. Bohater dramatu Krasińskiego to człowiek ambitny, wrażliwy na punkcie honoru, niekiedy wpadający w pychę, pragnący niezależności, sławy, a nawet władzy.

Rodzina

Dwie pierwsze części utworu nazywane są dramatem rodzinnym. Poruszają one problematykę związaną z funkcjonowaniem romantycznego poety w ramach struktury rodziny. Tematyka ta związana jest z romantyczną wizją miłości, która miała wartość przede wszystkim duchową - rozumiana była jako połączenie dusz. Warto wspomnieć, co o miłości i rodzinie powiedział Johann Wolfgang von GoetheMiłość to sprawa idealna, małżeństwo – realna. Połączenie rzeczy realnej z idealną nigdy nie uchodzi bezkarnie.

R7ZPBM7awZfmm1
Franz Xaver Winterhalter, Portret Elizy Krasińskiej z dziećmi, 1853
Źródło: domena publiczna.

Toteż bohater Nie‑Boskiej komedii szybko uświadamia sobie, że codzienności i zwyczajności nie można pogodzić z poezją, którą uznaje za swoje powołanie. Życie rodzinne jest według niego podszyte obłudą, zmusza do rezygnacji ze szczytnych celów, dlatego bohater porzuca je dla twórczości.

Poezja okazuje się jednak metafizycznąmetafizykametafizyczną siłą, której ulegają nie tylko Mąż, lecz także Żona, a za przyczyną pragnień Marii – również ich syn Orcio. Wszyscy za życie w pięknie płacą wysoką cenę: obłędu, choroby, cierpień, wreszcie – śmierci.

Zło

RR2wMbPTRk7IB1
Franz Xaver Winterhalter, Wiosna, data nieznana
Źródło: domena publiczna.

Poezja zjawia się w życiu Męża jako źródło zła. Podążanie za nią prowadzi do upadku bohatera i jego rodziny. Twórcze działanie podważa zasady moralne, odbiera spokój, katastrofalnie wpływa na psychikę człowieka. W Nie‑Boskiej komedii nie tylko poezję oskarża się o to, że niesie zniszczenie. Jego sprawcą jest także szatan, który pragnie poddać swojej władzy cały świat. To on wszczyna rewolucję i burzy porządek społeczny. On też wciela się w postać demonicznego Leonarda.

Zygmunt Krasiński List do Henryka Reeva z 4 kwietnia 1833 roku (fragmenty)

Niewysłowione rozkosze czekają na artystę, ale przeznaczone mu jest także cierpieć bardziej niż komukolwiek z ludzi. [...] Nigdy nie dowie się naprawdę, co to miłość kobiety, bo dla niego wszystko jest nim samym. On stwarza wszystko: świat, rzeźbę, wiersz, kochankę. Kocha swoje arcydzieła, ale nie kocha nic poza nimi. Oto dlaczego rzeczywistość jest dla niego trucizną. Wszystko co nie jest nim napełnia go niesmakiem i rozpaczą. [...] A przecież on kochać potrafi, całą duszą pragnie dobra, i choć świat odpycha go na każdym kroku, chciałby dla niego szczęścia. Ale szczęśliwy jest wtedy, gdy samotny. Silny jak półbóg. Oto dlaczego wielki artysta nigdy nie jest dobrym małżonkiem, dobrym ojcem. Okropne!

przeczytaj Źródło: Zygmunt Krasiński, List do Henryka Reeva z 4 kwietnia 1833 roku (fragmenty).

Słownik

egocentryzm
egocentryzm

(łac. ego – ja; centrum – środek) – postawa życiowa, zgodnie z którą traktuje się własną osobę i własne przeżycia jako najważniejszy punkt odniesienia do oceny rzeczywistości

melancholia
melancholia

(gr.) – przygnębienie, nastrój smutku, zadumy; w medycynie – głęboka depresja psychiczna objawiająca się apatią i niechęcią do życia

metafizyka
metafizyka

(łac. metaphysica) – nieodgadniona istota czegoś; także jeden z działów filozofii zajmujący się, podobnie jak ontologia, nauką o bycie