Sceptycy

Sceptycym to ważny system filozoficzny okresu helleńskiego. Podobnie jak epikureizmepikureizmepikureizm i stoicyzmstoicyzmstoicyzm powstał pod koniec IV w. p.n.e., a fazy jego rozwoju obejmują okres grecki i rzymski.

Twórcą szkoły sceptyckiej był Pirron Z Elidy (ok. 365–ok. 275 p.n.e.). Nie pozostawił po sobie żadnych pism, a jego naukę spisał uczeń Pirrona, Tymon z Fliuntu, na którym kończy się pierwszy okres działalności szkoły (2 poł. III w. p.n.e.). W czasie gdy przerwała się działalność pirrończyków prąd sceptyczny ogarnął Akademię (III i II w. p.n.e.). Powrót do oryginalnej nauki Pirrona nastąpił dopiero w I w. p.n.e.: druga faza sceptycyzmu pirrońskiego kończy się na przełomie II i III w. wraz ze śmiercią jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tej szkoły Sekstusa zwanego Empirykiem. Jego dzieła Przeciw logikom i Zarysy pyrrońskie są głównym źródłem wiedzy na temat tego nurtu.

Inspiracje Pirrona

R17Y6m0R7RlOs1

Pirron brał udział w wyprawie Aleksandra Wielkiego na Wschód, w tym do Indii. Tam zafascynował się hinduskimi ascetamiascetaascetami, którzy dążyli do wyzbycia się wszelkich potrzeb i osiągnięcia stanu niewrażliwości. To pod ich wpływem mogło się w nim narodzić przekonanie o nierealności wszystkiego, co wydaje się rzeczywiste, oraz zainteresowanie praktycznym aspektem filozofii. Oprócz wschodnich mędrców na Pirrona miał też wpływ Demokryt, który w swych pismach wypowiadał się na temat niedoskonałości poznania zmysłowego. Poprzednikami Pirrona byli też sofiścisofistykasofiści, podważający bezwzględność prawdy, choć twórca sceptycyzmu w swym wątpieniu poszedł dalej i uznał, że prawda jest nie tyle względna, ile w ogóle nieosiągalna. Nie można jej poznać, dlatego że nic nie jest oczywiste i rzeczy między sobą się nie różnią – twierdził. Założenie to przekładało się na postępowanie Pirrona, który starał się, aby jego życie było zgodne z głoszoną przez niego nauką. Jak głosi anegdota autorstwa Diogenesa Laertiosa:

Poglądy sceptyków

Pirron zrezygnował z rozwinięcia swej myśli w kierunku teoretycznym. W rezultacie więc sceptycyzm w swej pierwotnej formie był praktycznym systemem mądrości, który miał ukształtować odpowiednią postawę życiową i, podobnie jak w wypadku Stoi czy Ogrodu, zapewnić człowiekowi szczęście.

Sceptycy (od gr. skeptikós - wątpiący, i sképtesthai - być niezdecydowanym,) uznali, że zmysły i rozum nie są w stanie ująć istoty rzeczy, w związku z tym prawda jest nieosiągalna. Aby tego dowieść, wykazywali, że każde twierdzenie jest tak samo pewne jak jego zaprzeczenie. Dlatego też wymagali powstrzymania się od wszelkich sądów i przestrzegali przed głodem wiedzy, który – ponieważ nie można go zaspokoić – staje się źródłem niepokoju.

Zgodnie z ich nauką wstrzymywanie się od sądzenia (afazja) prowadzi do wewnętrznego spokoju (ataraksji), ze spokojem zaś przychodzi obojętność (apatia), która polega na nieodczuwaniu i stanowi najwyższy cel i szczęście człowieka.

Jednym ze źródeł wykładni na temat sceptyków i sceptycyzmy są Zarysy pyrrońskie autorstwa Sekstusa Empiryka:

Słownik