Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Do obliczania wartości wyrażeń, w których występują funkcje trygonometrycznefunkcje trygonometrycznefunkcje trygonometryczne różnych kątów, zastosujemy:

  • podstawowe tożsamości trygonometrycznetożsamości trygonometrycznetożsamości trygonometryczne takie jak: sin2α+cos2α=1 (jedynka trygonometryczna), tgα=sinαcosα (wzór na tangens dowolnego kąta),

  • wzory redukcyjne np. sin90°-α=cosα,

  • wzory skróconego mnożenia,

  • działania na wyrażeniach wymiernych: skracanie i rozszerzanie ułamków, sprowadzanie do wspólnego mianownika,

  • wyłączanie wspólnego czynnika przed nawias.

Przykład 1

Przedstawimy wyrażenie cos22,5°sin22,5°+sin22,5°cos22,5° w najprostszej postaci, a następnie obliczymy jego wartość.

Rozwiązanie:

cos22,5°sin22,5°+sin22,5°cos22,5°=cos222,5°sin22,5°·cos22,5°+sin222,5°sin22,5°·cos22,5°=

=sin222,5°+cos222,5°sin22,5°·cos22,5°=1sin22,5°·cos22,5°

Jeżeli zastosujemy wzór sin2α=2sinα·cosα, to

1sin22,5°·cos22,5°=22sin22,5°·cos22,5°=2sin45°=222=22.

Niektóre wyrażenia po przedstawieniu w najprostszej postaci mają stałą wartość, która nie zależy od wartości funkcji trygonometrycznych kąta α.

Przykład 2

Wykażemy, że wartość wyrażenia 2sinα-2cosα2+2sinα+2cosα2 jest stała i nie zależy od wartości funkcji trygonometrycznych kąta α.

Rozwiązanie:

Użyjemy wzorów skróconego mnożenia na kwadrat różnicy i sumy dwóch wyrażeń.

Zatem

2sinα-2cosα2+2sinα+2cosα2=

=4sin2α-8sinαcosα+4cos2α+4sin2α+8sinαcosα+4cos2α=

=8sin2α+8cos2α=8·sin2α+cos2α=8·1=8.

Zauważmy, że do uproszczenia wyrażenia wykorzystaliśmy wzór na jedynkę trygonometryczną.

Wartość wyrażenia jest stała i nie zależy od wartości funkcji trygonometrycznych kąta α.

Przykład 3

Przedstawimy wyrażenie 1sin2α+1cos2α·sin2α w najprostszej postaci oraz obliczymy jego wartość, gdy cosα=13.

Rozwiązanie:

Po sprowadzeniu ułamków do wspólnego mianownika otrzymujemy:

1sin2α+1cos2α·sin2α=cos2αsin2α·cos2α+sin2αsin2α·cos2α·sin2α=

=sin2α+cos2αsin2α·cos2α·sin2α=1sin2α·cos2α·sin2α=1cos2α.

Zauważmy, że po sprowadzeniu ułamków do wspólnego mianownika, w liczniku otrzymaliśmy wzór na jedynkę trygonometryczną.

Wartość wyrażenia dla cosα=13 wynosi:

1132=9.

Przykład 4

Przedstawimy wyrażenie cosα1-sinα+cosα1+sinα w najprostszej postaci, a następnie obliczymy jego wartość dla α=30°.

Rozwiązanie:

Po sprowadzeniu ułamków do wspólnego mianownika otrzymujemy, że:

cosα1-sinα+cosα1+sinα=cosα·1+sinα1-sinα·1+sinα+cosα·1-sinα1-sinα·1+sinα=

=cosα+cosα·sinα+cosα-cosα·sinα1-sin2α=2cosαcos2α=2cosα.

Zatem dla α=30° wartość wyrażenia wynosi

2cos30°=232=433.

Przykład 5

Przedstawimy wyrażenie sin3α+sinα·cos2αsin2α·cosα+cos3α w najprostszej postaci, a następnie obliczymy jego wartość, gdy tgα=3.

Rozwiązanie:

Po wyłączeniu wspólnego czynnika przed nawias, w liczniku i mianowniku ułamka otrzymujemy, że

sin3α+sinα·cos2αsin2α·cosα+cos3α=sinα·sin2α+cos2αcosα·sin2α+cos2α=sinα·1cosα·1=tgα.

Zatem wartość wyrażenia wynosi 3.

Przykład 6

Przedstawimy wyrażenie 1tgα2+1tg2α+1 w najprostszej postaci, a następnie obliczymy jego wartość, gdy sinα=23 oraz α jest kątem ostrym.

Rozwiązanie:

1tgα2+1tg2α+1=1tg2α+1tg2α+1=1tg2α+tg2αtg2αtg2α+1=1+tg2αtg2αtg2α+1=

=1+tg2αtg2α·1tg2α+1=1tg2α

Jeżeli sinα=23, to korzystając ze wzoru na jedynkę trygonometryczną mamy:

232+cos2α=1

49+cos2α=1

cos2α=59, więc cosα=53 lub cosα=-53.

Ponieważ α jest kątem ostrym, to cosα=53.

Zatem tgα=2353=25.

Wartość wyrażenia 1tg2α wynosi 1252=145=54.

Słownik

funkcje trygonometryczne
funkcje trygonometryczne

funkcje matematyczne wyrażające stosunek między długościami boków trójkąta prostokątnego względem miar jego kątów wewnętrznych

tożsamości trygonometryczne
tożsamości trygonometryczne

podstawowa zależność pomiędzy funkcjami trygonometrycznymi