Przeczytaj
Impresjonizm w malarstwie Leona Wyczółkowskiego
Leon Wyczółkowski urodził się
11 kwietnia 1852 r. w Hucie Miastowskiej koło Siedlec.
Edukację artystyczną rozpoczął w 1869 r. w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Naukę kontynuował w Akademii Monachijskiej, a następnie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jana Matejki. W roku 1879 osiadł na rok we Lwowie, potem przeniósł się do Warszawy i mieszkał tam do 1883 r. W kolejnych latach przebywał na Ukrainie, gdzie tworzył realistyczne pejzaże. W 1895 r. artysta powrócił do Krakowa i podjął pracę w Szkole Sztuk Pięknych. Odbył liczne podróże do Francji, Hiszpanii, Anglii, Szkocji i Holandii. Okres I wojny światowej spędził w Warszawie i Krakowie. W latach 1918‑1929 mieszkał w Krakowie, skąd wyjeżdżał często do swego majątku w Gościeradzu k. Bydgoszczy. W 1929 przeniósł swą pracownię do Poznania. W 1934 r. objął stanowisko profesora grafiki w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zmarł 27 grudnia 1936 r. w Warszawie.
Jako artysta wyróżniał się stosowaniem różnych technik malarskich i bogatą tematyką. Początkowo doskonalił się w zakresie malarstwa olejnego, następnie zainteresował się rysunkiem pastelami, uprawiał grafikę. Podejmował w swej twórczości tematy historyczne i religijne. Interesował się także najnowszymi prądami artystycznymi, utrzymywał kontakty ze środowiskiem malarzy symbolistów, m.in. Jackiem Malczewskim i Witoldem Pruszkowskim. Szczególne miejsce w jego twórczości zajmują pejzaże tatrzańskie, które wykazują związki z impresjonizmemimpresjonizmem. Pragnął oddawać wizualne wrażenia, uchwycić zmienność aury. Malował także krajobrazy włoskie i hiszpańskie, w tym widoki morza. Mistrzostwo osiągnął w sztuce portretowej. Jego dorobek obejmuje również piętnaście tek graficznych, w których znalazły się krajobrazy Tatr, Litwy, Ukrainy oraz pejzaże miejskie.
Wyznaczniki impresjonizmu malarskiego
Elementy impresjonistyczne w poezji Kazimierza Przerwy‑Tetmajera
Kazimierz Przerwa‑Tetmajer urodził się w 1865 r. w Ludźmierzu, zmarł w 1940 r. w Warszawie. Był jednym z najbardziej znanych młodopolskich poetów. Pierwsze wiersze zaczął pisać jeszcze jako student wydziału filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1894 r. wyjechał za granicę i przez kilka miesięcy pracował jako sekretarz ordynata Adama Krasińskiego w Heidelbergu. Od tego czasu często podróżował, co Stanisław Wyspiański uwiecznił w Weselu, portretując poetę jako „Pana, żurawca”. Między wyjazdami przebywał głównie w Krakowie i Zakopanem, a po I wojnie światowej zamieszkał w Warszawie, gdzie pozostał do końca życia.
Już w pierwszym zbiorze jego Poezji (1891) znalazły się utwory obrazujące uczuciowość modernistów. Bankructwo idei dekadentów stało się motywem przewodnim wielu wczesnych wierszy Tetmajera. Najsłynniejsze utwory poety znalazły się w kolejnych zbiorach tytułowanych Seriami. W Serii II (1984) i w dwóch następnych (1898, 1900) znajdujemy utwory mówiące o sposobach ucieczki od pesymizmu końca wieku. Są wśród nich erotyki, wiersze poświęcone sztuce, cykl liryków tatrzańskich, liryki włoskie. W wierszach zdominowanych przez poetykę symbolistyczną pojawiały się także elementy poetyki impresjonistycznej oraz parnasistowskiej. Miłość, sztuka i góry to trzy motywy przewodnie twórczości Tetmajera. Fascynacja nimi była widoczna zarówno w jego twórczości poetyckiej, prozatorskiej, jak i publicystycznej. Zauroczenie Tatrami i życiem ich mieszkańców odbiło się w cyklu pisanych gwarą góralską opowiadań Na skalnym Podhalu. Sztuce i życiu artystów poświęcił Tetmajer kilka powieści. W jego dorobku twórczym są także dramaty, z których najbardziej znany w epoce był, napisany jako pierwszy, Zawisza Czarny (1901).
Indeks górny Oprac. na podst. Tetmajer Kazimierz, Przerwa, [hasło w:] J. Bajda, M. Łoboz, Młoda Polska, Wrocław 2004, s. 153‑155. Indeks górny koniecOprac. na podst. Tetmajer Kazimierz, Przerwa, [hasło w:] J. Bajda, M. Łoboz, Młoda Polska, Wrocław 2004, s. 153‑155.
W lesieWolno i sennie chodzą
po jasnym tle błękitu
złocisto‑białe chmurki
z połyskiem aksamitu.Niekiedy się zasrebrzy
pod słońca blask z ukosa
jaskółka śmigła, czarna,
sunąca przez niebiosa.Po łące cichej, jasnej,
w srebrne objętej ramy
przez opalowy strumień
złote się kładą plamy.Szmaragdem słońce błyska
na ciemnej drzew zieleni
lub przez konary rzuca
ognistych pęk promieni.Po niebie i po lesie,
po łąk zielonych łanie
przejrzyste, zwiewne idzie
błękitne zadumanie.
Wyznaczniki impresjonizmu poetyckiego
Słownik
subiektywne określenie barw przesuniętych w widmie barwnym w stronę fioletu, tzn. barwy od średniej zieleni poprzez wszystkie odcienie niebieskiego,
aż do średniego fioletu
kontrastowe pary kolorów, które na kole barw leżą naprzeciw siebie: fioletowy i żółty, czerwony i zielony, niebieski i pomarańczowy
(łac. impressio – odbicie, wrażenie) – nurt w sztuce powstały w XIX wieku, w którym artyści starali się oddać swoje subiektywne, ulotne wrażenia i odczucia
(fr. correspondance des arts; łac. correspondentia – odpowiadać sobie) – oddziaływanie na siebie sztuk należących do różnych dziedzin, mogące przejawiać się np. w próbach uplastycznienia dzieła literackiego bądź narracyjności dzieła plastycznego
liryka, w której podmiot liryczny jest ukryty za konstrukcją świata przedstawionego lub za bezosobową refleksją. Jego przeżycia i uczucia wyrażane są pośrednio, za pomocą innych elementów wiersza, np. poprzez opis krajobrazu lub jakiejś sytuacji
(gr. oneiros – marzenie senne) – tendencja w literaturze, sztukach plastycznych i filmie polegająca na kreowaniu rzeczywistości na wzór snu i nawiązywaniu w budowie utworu do reguł rządzących marzeniem sennym
(gr. sýn = razem + aísthēsis = czucie) – środek stylistyczny polegający na przypisywaniu jakiemuś zmysłowi wrażeń odbieranych innym zmysłem