Konstanty Ildefons Gałczyński – poeta swoich czasów

RuaHHWAi3uIvt1

Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku. Twarz mężczyzny jest owalna, włosy ciemne, krótkie, zaczesane ku górze. Mężczyzna trzyma w lewej ręce otwartą książkę, spogląda w nią. Prawą dłoń ma uniesioną. Za plecami mężczyzny ściana, na niej zawieszona gazeta.

Twórczość Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1905–1953) nosi wyraźne znamiona swoich czasów. Poeta klasycyzuje – stara się realizować ideał prostoty, jasności, opiewa życie rodzinne. Nawiązuje także do skamandryckiegoSkamanderskamandryckiego ducha kabaretu, nie oddzielając jednak liryki od satyry czy humoreskihumoreskahumoreski. Na niepokoje lat 30., związane ze światowym kryzysem ekonomicznym oraz rozwojem systemów totalitarnych, takich jak faszyzm i komunizm, odpowiada groteskągroteskagroteską, surrealizmemsurrealizmsurrealizmem, absurdalnymabsurdabsurdalnym humorem i błazeńskim katastrofizmemkatastrofizmkatastrofizmem. W jego utworach, tradycyjnych pod względem wersyfikacji, strofiki i rymów, mieszają się powaga, ironia i żart, zabawa, wzniosłość i trywialność. W zakresie doboru bohatera i projektowanego odbiorcy realizuje założenie poetów Skamandra, którzy wprowadzili do swojej twórczości ludzi niemalże wprost z ludzi, przeciętnych, żyjących dniem powszednim.

Charakterystyczny dla tego twórcy jest ironiczny dystans wobec uznanych porządków i wartości, dlatego bohaterami jego wierszy są rozmaici prześmiewcy, szarlatani, kuglarze, poezjujący krawcy, fiakrzyfiakierfiakrzy i urzędnicy, szewcy, a nawet donosiciele… Są nimi także poeci, ale inni niż kolejne wcielenia romantycznego Konrada. Poeci Gałczyńskiego nie kryją, że usiłują żyć z pióra, czyli w zamian za stosowne honorarium świadczą dla ludności usługi – „poetyckie” czy „artystyczne”.

Sfera języka

Oryginalne podejście do zagadnienia miejsca sztuki i roli artysty w świecie narzuciło liczne rozwiązania w zakresie warsztatu, przede wszystkim w sferze języka. Wrażliwy na tożsamość czytelnika poeta kształtował swoje wiersze na wzór żywej mowy, niepozbawionej potknięć, powtórzeń i wielosłowia. Trafiamy w nich na odstępstwa od reguł i na zniekształcenia dokonywane niefrasobliwie przede wszystkim w celach stylizacyjnych czy rymotwórczych.

W języku swojej poezji Gałczyński sięgał po gotowe składniki, uzyskując dzięki temu wrażenie różnorodności. Jeśli dodamy do tego cytaty z dzieł literackich i cudzych wypowiedzi, uzyskamy rodzaj kolażu złożonego z elementów noszących ślady swego pochodzenia. W poezji Gałczyńskiego gotowe formuły funkcjonują dwojako: w celu ich kompromitacji, częściej zaś w celu odświeżenia, ponownego odkrycia piękna w banale.

R7qoXpz2dEjGA

Obraz przedstawia ciemną przestrzeń kosmiczną, którą rozbłyskuje jasny, kształt ze świetlistymi smugami. W górnej części obrazu znajduje się jasna kropka z napisem Moon i większa kula z zarysami kontynentów z napisem Earth.

Groteska

Żywioł groteski przenika całą twórczość Gałczyńskiego. Świadczy o tym niejednorodność języka. Mowa pożyczona i mowa poety, gotowe formuły i odkrywcza metaforyka, patos i potoczność, wzruszenie i szyderstwo przeplatają się nieustannie, wywołując wrażenie bogactwa i kalejdoskopowej zmienności. Więcej tu nonsensowności niż znamiennej dla literatury lat 30. grozy. Taka właśnie jest odpowiedź artysty‑cygana, a równocześnie czciciela „żony pochmurnookiej”, „oszusta, słodkiego szarlatana”, który „kochał alkohol, cygara i czaple”, który „był taumaturgataumaturgataumaturga, bufonbufonbufon i hochsztaplerhochsztaplerhochsztapler” – na egzystencjalne niepokoje epoki.

R18nNuXPgR5BH

Zdjęcie przedstawia rzeźbę zielonej gęsi z rozpostartymi skrzydłami. Ptak stoi z uniesioną lewą płetwą. Rzeźba stoi na pniu drzewa. W tle mur ceglani i liczne drzewa.

Słownik