Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku zaczęło się w Polsce odradzać zjawisko grup literackich, charakterystyczne dla literatury międzywojennej. To wtedy pojawiła się jedna z najbardziej oryginalnych formacji poetyckich, którą początkowo nazywano Nową Falą. Z czasem upowszechniło się jednak określenie Pokolenie ’68. Zbigniew Jarosiński pisze, że w nowofalowcach:

Program artystyczny Pokolenia ‘68 znalazł swoją wykładnię przede wszystkim w krytycznychkrytycyzmkrytycznych esejach Stanisława Barańczaka Nieufni i zadufani (1971) oraz Etyka i poetyka (1979), książce autorstwa Juliana Kornhausera i Adama Zagajewskiego Świat nie przedstawiony (1974), a także w szkicach innych poetów należących do tej generacji: Ryszarda Krynickiego, Jacka Bierezina, Leszka Szarugi czy Krzysztofa Karaska. Często z Nową Falą łączona jest także twórczość poetki Ewy Lipskiej, choć ona sama w jednym z wywiadów zauważyła:

Poeci Nowej Fali

R1eVS9hkiINmD

Zdjęcie przedstawia kobietę i mężczyznę. Mężczyzna w średnim wieku. Jest szczupły. Ma gęste, siwiejące włosy. Ma zarost i wąsy. Nosi okulary. Ubrany jest w marynarkę, koszulę i dżinsowe spodnie. Tuż za mężczyzną idzie kobieta w średnim wieku. Ma włosy do ramion. Nosi okulary. Ma na sobie długą sukienkę z paskiem. Ubrana jest w płaszcz, który jest rozpięty. Za plecami pary widać głowy innych ludzi.

R1XyE39TJqtH4

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest niemal łysy. Ma gęste, siwe brwi i wydatny nos. Ma krótko ostrzyżoną brodę i wąsy. Ubrany jest w marynarkę i koszulę.

RpsMt7NeDp20J

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest niemal łysy, jedynie po bokach głowy widoczne są rzadkie włosy. Ma gęste, siwe brwi i wydatny nos. Na jego twarzy odznaczają się wyraźnie dwie bruzdy biegnące od nosa ku dołowi twarzy. Mężczyzna ma krótko ostrzyżoną brodę i wąsy. Ubrany jest w płaszcz. Mężczyzna wspiera głowę na lewej dłoni.

R1GX3ZdrP2qzT

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Ma długie, zaczesane na prawą stronę włosy. Ma także długą, siwą brodę. Ubrany jest w pasiastą marynarkę i koszulę.

Dla twórców nowofalowych poezja była dominującym rodzajem wypowiedzi. Postulowali podporządkowanie poetyki wytycznym realizmu oraz społecznej i artystycznej odwagi. Obiektem krytyki poetów należących do Pokolenia ’68 stała się obojętność wobec rzeczywistości, nieumiejętność jej przedstawiania. Artyści ci negowali estetyzmestetyzmestetyzm, stylizatorstwo, puste metafory. Głosili potrzebę powrotu do konkretu oraz przeświadczenie, że poezja jest działaniem o sensie moralnym oraz światopoglądowym, a jej podstawowy cel to krytyczna przebudowa świadomości.

Najważniejszym hasłem swojej twórczości poeci Nowej Fali uczynili sformułowanie ,,mówić wprost” z perspektywy politycznej, społecznej i obyczajowej rzeczywistości, w której toczyło się ich życie. Poeta został zobowiązany do przyjęcia postawy interwencyjnej. Stanisław Barańczak pisał:

Badacze twórczości Pokolenia ‘68 zwracają uwagę na sugestywną kreację podmiotu lirycznego w utworach nowofalowców. Zbigniew Jarosiński tak go charakteryzuje:

Poeci Nowej Fali za ważny element swojej poezji uznawali sam język. Chętnie wykorzystywali doświadczenia poezji lingwistycznejlingwistyczna poezjapoezji lingwistycznej. Stanisław Barańczak pytał w jednym z wierszy:

Nie interesowały ich systemowe możliwości języka, ale realnie funkcjonujący w przestrzeni publicznej socjolektsocjolektsocjolekt - gazetowy, telewizyjny, plakatowy czy przemówieniowy. Wykorzystywali typowe konstrukcje, posługiwali się kliszami językowymi, aby ukazywać jaskrawą rozbieżność między ich sensem skonwencjonalizowanym a tym, co naprawdę oznaczają. Wielokrotnie wykorzystywali w swoich utworach popularną w okresie PRL‑u zabawę polegającą na przypadkowym zestawianiu sformułowań zaczerpniętych z przemówień politycznych. Niezależnie od tego, w jaki sposób się je połączyło, sprawiały wrażenie autentycznych wystąpień. Wyraziste postawy ideowe i polityczne Nowej Fali sprawiły, że formacja stała się ważnym współtwórcą literatury niezależnej - po roku 1976 wielu należących do niej poetów znalazło się poza oficjalnym obiegiem, co wiązało się przede wszystkim z kontestacjąkontestacjakontestacją kultury komunistycznej.

Słownik