linia środkowa
Definicja: linia środkowa

Linia środkowa w trójkącie jest to odcinek łączący środki dwóch boków trójkąta.

W każdym trójkącie istnieją trzy różne linie środkowe, każdej z nich odpowiada jeden bok trójkąta – ten,  który nie został wybrany do wyznaczenia linii środkowej.

Bok odpowiadający danej linii środkowej będziemy nazywali podstawą.

Trójkąt, którego boki są liniami środkowymi będziemy nazywali trójkątem środkowymtrójkąt środkowy w trójkącie trójkątem środkowym.

Na rysunku różnymi kolorami zaznaczone są pary: linia środkowalinia środkowa w trójkącielinia środkowa i odpowiadająca jej podstawa.

RT1fMDW4EQrOd

Trójkąt DEF jest trójkątem środkowym.

o linii środkowej w trójkącie
Twierdzenie: o linii środkowej w trójkącie

Linia środkowa w trójkącie jest równoległa do podstawy i długość linii środkowej jest równa połowie długości podstawy.

Zobaczmy film, który pozwoli nam utrwalić twierdzenie o linii środkowej w trójkącie. Poznamy też dowód wykorzystujący wektory.

R1ReBmowvxTbx
Film nawiązujący do treści materiału dotyczącej twierdzenia o linii środkowej w trójkącie.

Wnioski z twierdzenia o linii środkowej w trójkącie

  1. Trójkąty wyznaczone przez linie środkowe w trójkącie są podobne do tego trójkąta w skali 12.

  2. Linie środkowe w trójkącie dzielą ten trójkąt na 4 trójkąty przystające, czyli trójkąty przystające do trójkąta środkowego.

  3. Pole każdego z czterech przystających trójkątów wyznaczonych przez linie środkowe jest 4 razy mniejsze od pola trójkąta wyjściowego.

Przykład 1

Obliczymy długości linii środkowych w trójkącie o bokach długości 20, 15, 10.

Rozwiązanie

Bezpośrednio z powyższego twierdzenia wynika, że środkowa odpowiadająca postawie 20 ma długość 10, środkowa linia  odpowiadająca podstawie 15 ma długość 7,5 a środkowa linia  odpowiadająca podstawie 10 ma długość 5.

Przykład 2

Przy oznaczeniach z poniższego rysunku pokażemy, że:

  1. czworokąt ABEF jest trapezemtrapez trapezem

  2. czworokąt  DBEF jest równoległobokiemrównoległobokrównoległobokiem

ReWhLPRApRkjP

Rozwiązanie

Wprost z twierdzenia o linii środkowej w trójkącie FEAB, więc czworokąt ABEF jest trapezem a czworokąt DBEF jest równoległobokiem. Również z tego twierdzenia wynika, że DFBEFEDB.

Jakie jeszcze trapezy i równoległoboki widać na rysunku?

Przykład 3

Załóżmy, że pole trójkąta środkowego w trójkącie ABC jest równe P. Wyznaczymy pole  trójkąta ABC oraz pola trapezów i równoległoboków powstałych po narysowaniu linii środkowych w trójkącie ABC.

Rozwiązanie

Na rysunku przedstawiony jest trójkąt ABC, trójkąt środkowy i trzy trójkąty przystające do trójkąta środkowego. Obliczymy pola figur.

R1UBF76LSusZD

Ponieważ te trójkąty są przystające, to pole każdego z nich jest równe P.

Pole trójkąta ABC jest równe 4P.

Pola trapezów AFEB, ADECBDFC są równe i wynoszą 3P.

Pola równoległoboków BEFD, ADEFDFCE są równe i wynoszą 2P.

odwrotne do twierdzenia o linii środkowej w trójkącie
Twierdzenie: odwrotne do twierdzenia o linii środkowej w trójkącie

Jeżeli odcinek łączący dwa boki trójkąta jest równoległy do trzeciego boku i ma długość równą połowie długości trzeciego boku, to odcinek ten jest linią środkową w trójkącie.

Dowód

Popatrzmy na rysunek. Załóżmy, że FEABFE=AB2.

R1FpwvHOKKJ7u

Wtedy z wniosków z twierdzenia Talesa wynika, że CECB=FEAB=12, a stąd punkt E jest środkiem odcinka CB. Podobnie pokazuje się, że punkt F jest środkiem odcinka CA.

Ważne!

Nie należy mylić linii środkowej w trójkącie z pojęciem środkowej, gdyż środkowa w trójkącieśrodkowa w trójkącieśrodkowa w trójkącie jest to odcinek łączący wierzchołek trójkąta ze środkiem przeciwległego boku.

Aby lepiej zapamiętać tę różnice w definicjach środkowej i linii środkowej udowodnimy następujące twierdzenie:

o punkcie przecięcia środkowych w trójkącie
Twierdzenie: o punkcie przecięcia środkowych w trójkącie

Środkowe w trójkącie przecinają się w jednym punkcie i punkt ten dzieli środkowe w stosunku 2:1 licząc od wierzchołków trójkąta.

Dowód

Na rysunku przedstawiono dwie środkowe BFAE. Wtedy EF jest linią środkową w trójkącie ABC.

R1AscdCUaZB4V

Z twierdzenia o linii środkowej w trójkącie wynika, że

EFABAB:EF=2:1.

Stąd, na mocy uogólnienia twierdzenia Talesa trójkąty ESFASB są podobne i

SA:SE=SB:SF=AB:EF=2:1

Teraz trzeba pokazać, że trzecia środkowa poprowadzona w wierzchołka C przechodzi przez punkt S oraz, że punkt S dzieli tę środkową w stosunku 2:1.

Niech punkt G będzie środkiem boku AB i niech P oznacza punkt przecięcia środkowej CG i środkowej FB. Ponieważ argumentacja przedstawiona wyżej nie zależała od wyboru środkowych, to punkt P dzieli środkowe CGFB w stosunku 2:1. Stąd zarówno punkt P jak i punkt S dzielą odcinek FB w stosunku 2:1, a to jest możliwe tylko wtedy, gdy P=S.

Przykład 4

Pokażemy, że wysokości trójkąta równobocznego przecinają się w stosunku 2:1.

Rozwiązanie

Zauważmy, że w trójkącie równobocznym wysokości są jednocześnie środkowymi trójkąta, więc na mocy twierdzenia o punkcie przecięcia środkowych w trójkącie wysokości trójkąta równobocznego przecinają się w stosunku 2:1.

Przykład 5

Wysokość trójkąta równoramiennego poprowadzona do podstawy i linia środkowa łącząca środek podstawy ze środkiem ramienia mają długość 1.

R8IFzTAc0PcuO

Obliczymy długość podstawy tego trójkąta.

Rozwiązanie

Z twierdzenia o linii środkowej w trójkącie AC=2DE=2. Z twierdzenia Pitagorasa 1+CD2=4. Stąd CD=3.

Zatem podstawa ma długość 2CD=23.

Słownik

środkowa w trójkącie
środkowa w trójkącie

odcinek łączący wierzchołek trójkąta ze środkiem przeciwległego boku

trójkąt środkowy w trójkącie
trójkąt środkowy w trójkącie

trójkąt, którego boki są liniami środkowymi w danym trójkącie

linia środkowa w trójkącie
linia środkowa w trójkącie

odcinek łączący środki dwóch boków trójkąta

trapez
trapez

czworokąt, który ma co najmniej jedną parę boków równoległych

równoległobok
równoległobok

czworokąt, który ma dwie pary boków równoległych