Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Cukry złożone ulegają hydrolizie pod wpływem konkretnych enzymów lub w środowisku kwasowym. W celu badania hydrolizyhydrolizahydrolizy cukrów złożonych i wykrywania produktów reakcji, można wykonać kilka doświadczeń chemicznych.

bg‑red

Badanie hydrolizy sacharozy oraz wykrywanie produktów reakcji – próba Trommera

R17gZJdkJ4LLn
Sprzęt i odczynniki: cztery probówki, palnik, łapa drewniana, uniwersalne papierki wskaźnikowe; roztwór sacharozy, roztwór kwasu chlorowodorowego HCl, roztwór wodorotlenku sodu NaOH, roztwór siarczanu(VI) miedzi(II) CuSO4. Wykonanie: 1. W dwóch probówkach umieść 3 cm3 sacharozy. 2. Do drugiej probówki dodaj kilka kropli kwasu chlorowodorowego. Za pomocą palnika ogrzej zawartość probówki. Następnie, kontrolując odczyn roztworu za pomocą uniwersalnego papierka wskaźnikowego, zobojętnij zawartość probówki, dodając do niej wodorotlenek sodu. 3. Do dwóch następnych probówek dodaj siarczan(VI) miedzi(II) oraz wodorotlenek sodu, w celu wytrącenia świeżego wodorotlenku miedzi(II). 4. Do pierwszej i drugiej probówki dodaj świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II). Zawartość probówek ogrzej. 5. Obserwuj zmiany.

Schemat doświadczenia:

RNpsOOY3FMYX3
Obserwacje: W probówce pierwszej powstał czarny osad. W probówce drugiej powstał ceglastoczerwony osad. Wnioski: Sacharoza nie daje pozytywnego wyniku w próbie Trommera. Nie jest cukrem redukującym. W wyniku ogrzewania wodorotlenku miedzi(II) powstaje czarny tlenek miedzi(II) CuO. Sacharoza, pod wpływem kwasu chlorowodorowego oraz ogrzewania, ulega hydrolizie do cukrów prostych (glukozy i fruktozy). Produkty reakcji hydrolizy sacharozy dają pozytywny wynik próby Trommera. Powstaje ceglastoczerwony tlenek miedzi(I) Cu2O.

Równania reakcji chemicznych:

CuOH2wodorotlenek miedzi(II) temperatura CuOtlenek miedzi(II) + H2Owoda
R18QP05ARQ0PF1
Równanie reakcji próby Trommera
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RempwB89Igkzd1
Równanie reakcji chemicznej hydrolizy sacharozy
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑red

Badanie hydrolizy sacharozy oraz wykrywanie produktów reakcji – próba Tollensa

R1DzrUwIZK1Qb
Sprzęt i odczynniki: cztery probówki, palnik, łapa drewniana, uniwersalne papierki wskaźnikowe; roztwór sacharozy, roztwór kwasu chlorowodorowego HCl, roztwór wodorotlenku sodu NaOH, roztwór azotanu(V) srebra(I) AgNO3, woda amoniakalna NH3. Wykonanie: 1. W dwóch probówkach umieść 3 cm3 sacharozy. 2. Do drugiej probówki dodaj kilka kropli kwasu chlorowodorowego. Za pomocą palnika ogrzej zawartość probówki. Następnie, kontrolując odczyn roztworu za pomocą uniwersalnego papierka wskaźnikowego, zobojętnij zawartość probówki dodając do niej wodorotlenek sodu. 3. Przygotuj odczynnik Tollensa. Do dwóch następnych probówek dodaj 3 cm3 roztworu azotanu(V) srebra(I), kilka kropli wodorotlenku sodu. Następnie dodaj kroplami wodę amoniakalną do momentu całkowitego rozpuszczenia osadu. 4. Do pierwszej i drugiej probówki dodaj odczynnik Tollensa. Zawartość probówek ogrzej. 5. Obserwuj zmiany.

Schemat doświadczenia:

R1SfoecaZx19b
Obserwacje: W probówce 1, po dodaniu odczynnika Tollensa i ogrzaniu, nie ma żadnych zmian. W probówce 2, po dodaniu odczynnika Tollensa i ogrzaniu, na ściankach probówki powstaje srebrny osad. Wnioski: Sacharoza nie reaguje z odczynnikiem Tollensa. Natomiast pod wpływem kwasu chlorowodorowego oraz ogrzewania ulega hydrolizie do cukrów prostych (glukozy i fruktozy). Produkty reakcji hydrolizy sacharozy dają pozytywny wynik próby Tollensa. Na ściankach probówki osadziło się metaliczne srebro – lustro srebrne.

Równania reakcji chemicznych:

RJ6KL7vzdVbXn1
Równanie reakcji próby Tollensa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R13CWQPDir5Lq1
Równanie reakcji chemicznej hydrolizy sacharozy
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ważne!

Pozytywny wynik w próbie Trommera i Tollensapróba TollensaTollensa dają także cukry złożone, które wykazują właściwości redukujące. Należą do nich celobioza, laktoza, maltoza.

bg‑red

Badanie hydrolizy sacharozy oraz wykrywanie produktów reakcji – metoda polarymetryczna

Hydrolizę cukrów złożonych można badać za pomocą metody polarymetrycznej. Polega ona na pomiarze skręcalności właściwejskręcalność właściwaskręcalności właściwej α w danego związku podczas jego hydrolizy. Do pomiaru stosuje się specjalne urządzenie – polarymetr.

Skręcalność właściwa sacharozy wynosi +66,5°. Produktami hydrolizy sacharozy są glukoza i fruktoza. Taka mieszanina cukrów nazywana jest cukrem inwertowanym. Skręcalność właściwa takiej mieszaniny wynosi -19,7°, co świadczy o tym, że w wyniku hydrolizy sacharozy doszło do zmiany skręcalności.

Słownik

skręcalność właściwa
skręcalność właściwa

wielkość skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego przechodzącego przez 1 dm3 warstwę roztworu zawierającego 1 g związku optycznie czynnego rozpuszczonego w 1 cm3; wyrażana w stopniach

hydroliza
hydroliza

(gr. hýdōr „woda”, lýsis „rozłożenie”) rozkład substancji pod wpływem wody; polega na podwójnej wymianie pomiędzy substancją rozpuszczaną a wodą

sacharoza
sacharoza

węglowodan zbudowany z D–glukozy i D–fruktozy należący do disacharydów

próba Tollensa
próba Tollensa

reakcja chemiczna, dzięki której możliwe jest wykrycie aldehydów; pozytywna próba Tollensa prowadzi do wytworzenia srebra metalicznego, które osadza się na ścianach naczynia, gdzie zachodzi reakcja, tworząc lustrzaną powłokę

próba Trommera
próba Trommera

reakcja chemiczna służąca do wykrywania aldehydów; zachodzi przy zastosowaniu wodorotlenku miedzi(II)

Bibliografia

Klimaszewska M., Chemia Repetytorium od A do Z matura. Egzaminy na wyższe studia, Warszawa 1996.

Litwin M., Styska–zło S., Szymońska J., To jest chemia 2. Chemia organiczna. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Warszawa 2018.