(gr. anti – odrzucanie; dógma – sąd, orzeczenie ) zwalczanie dogmatyzmu; stanowisko, pogląd lub kierunek domagający się racjonalnego uzasadnienia prawdziwości podawanych twierdzeń; krytyczny stosunek do dogmatów

(łac. speculatio – myślenie oderwane od rzeczywistości, niedające się sprawdzić) nurt filozoficzny próbujący wyjaśnić istotę bytu, poznania, człowieka itp., w sposób autonomiczny, tzn. niezależny od nauki; spekulatywizm – przekonanie, że idee filozoficzne stanowią fakty teoretyczne, które konstytuują rzeczywistość teoretyczną

kierunek filozoficzny polegający na uznawaniu ducha za czynnik pierwotny w stosunku do materii

termin oznaczający podmiot zjawisk psychicznych, a więc też podmiot poznania, w przeciwieństwie do jego przedmiotu; dla idealistów niemieckich jaźń była podstawą, pierwotnym składnikiem, absolutnym, twórczym początkiem bytu

(gr. kritikòs – osądzający) postawa przeciwstawna dogmatyzmowi, postulująca kontrolę prawdziwości i zasadności twierdzeń przed ich uznaniem; zdolność racjonalnej oceny otaczających zjawisk i ludzi, a także własnego postępowania

(łac. relativus – względny; referre – odnosić, oddawać) pogląd filozoficzny, wedle którego prawdziwość wypowiedzi można oceniać wyłącznie w kontekście systemu, w którym są wypowiadane

(łac. spiritualis – duchowy)  stanowisko przeciwne materializmowi, przyjmujące istnienie substancji duchowej

(gr. theós – bóg) stanowisko przyjmujące istnienie jedynego, osobowego, transcendentnego Boga, będącego stwórcą świata i ingerującego w jego losy