Polskie słowo dyskusja pochodzi z łac. discussio, czyli ‘roztrząsanie’. Wyraz ten oznacza wymianę poglądów, mniej lub bardziej sformalizowaną, występującą w formie ustnej lub pisemnej. Można wymienić wiele pożytków z dyskusji. Jej owocem bywa nowy pomysł, nowy plan działania, wypracowanie wspólnego stanowiska w jakiejś sprawie albo zmiana dotychczasowych poglądów przez jedną ze stron. Nawet jeśli dyskusja nie prowadzi do tzw. konsensusu (zgody w problematycznej kwestii) lub kompromisu (zgody połowicznej kosztem racji obu stron), jest przydatna, ponieważ poszerza horyzonty, inspirując do refleksji i poszukiwań.

Tajniki dobrej dyskusji

Żeby dyskusja się udała, miała prawidłowy i logiczny przebieg, należy zwrócić uwagę na poprawność poszczególnych wypowiedzi, które wchodzą w jej skład. Konstruując daną wypowiedź warto pamiętać, że zawsze, nawet nieświadomie, każdy człowiek odciska indywidualne piętno na tym, co mówi. Należy więc kontrolować swoje emocje oraz język, gdyż wiele dyskusji wymaga trzymania się ściśle określonych konwencji, które nie pozwalają na większą swobodę i wymuszają na przemawiającym zwięzłe, klarowne artykułowanie opinii oraz sądów.

Dyskutując, warto pamiętać o podstawowych zasadach perswazji, wywodzących się z dawnej retorykiretorykaretoryki. Według nich każda wypowiedź powinna mieć harmonijny charakter, odpowiednią kompozycję, co prowadzi do spójności i prawdziwości danego komunikatu. Dyskutując, należy również rozważnie dobierać odpowiednie argumenty, środki stylistyczne, logiczne i przede wszystkim zadbać o ogólną poprawność językową konstruowanej wypowiedzi.

Prowadząc dyskusję nie można stracić z oczu jej celu, ponieważ mówca swoimi wypowiedziami chce zazwyczaj osiągnąć określony cel. Dlatego kieruje się zasadą funkcjonalności, według której każdy element jego monologu jest dostosowany do preferencji i specyfiki danego słuchacza. Cele dyskusji mogą być różne. Czasami będzie to udowodnienie prawdziwości jakieś tezy, innym razem zbicie argumentów biorących w niej udział oponentów.

Czym jest argumentacja

Kluczowym czynnikiem każdej dobrej dyskusji jest odpowiednie uargumentowanie swoich racji. Argumentowania, nazywanego również dowodzeniem czy uzasadnieniem, używa się podczas namawiania, przekonywania kogoś do czegoś, a także odradzania komuś czegoś. Argumentowanie jest więc działaniem wykorzystywanym w bardzo wielu codziennych sytuacjach, zarówno w mowie, jak i w piśmie.

Sztuka argumentacji wywodzi się ze starożytnej tradycji retorycznej, według której wyróżnia się trzy typu argumentów:

1. Argumenty ad rem, które odnoszą się do konkretnego, ukazanego podczas dyskusji przedmiotu, do jego natury oraz prawdy o nim (np. mówca może wnikliwie opisać dany przedmiot dyskusji, tak żeby wywołać u oponenta określoną reakcję). Argumenty ad rem określane są często jako merytoryczne.

2. Argumenty ad hominem, które odwołują się bezpośrednio do wiedzy i doświadczenia rozmówcy. Używając ich, mówca powołuje się na znane ogólnie zasady (np. prawa fizyki) czy powszechnie funkcjonujące przekonania (np. mówca może posłużyć się podczas wywodu popularnym przysłowiem).

3. Argumenty ad personam, które wiążą się bezpośrednio z cechami i właściwościami odbiorcy oraz nadawcy (np. mówca może celowo skrytykować brak wiedzy oponenta na dany temat).

MerytorycznamerytorycznyMerytoryczna dyskusja to taka, podczas której rozmówcy nie zbaczają zbyt często z omawianego tematu w stronę dygresji. Dygresja to odejście od głównego tematu na rzecz tematu pobocznego, związanego lub nie z tematem głównym. Dygresje mogą rozluźnić atmosferę, ale też wytrącić z toku dyskusji albo wręcz uniemożliwić jej dalsze prowadzenie.

Etyka dyskusji

Rt8MAiEWoxEyX1

Ilustracja przedstawia zbliżenie otwartych kobiecych ust oraz męskiego ucha.

Wolność wypowiedzi gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (art. 54). Nie można jej odbierać nikomu, niezależnie od pochodzenia, wyznania, wykształcenia, stanu zdrowia. Dotyczy to także dyskusji, zarówno publicznych debat, jak i wymiany poglądów w środowisku szkolnym i koleżeńskim. Każdy ma prawo powiedzieć to, co myśli, oraz dlaczego tak myśli. Odbieranie głosu osobie czy grupie osób przeczy idei nie tylko dyskusji, ale i rozmowy w ogóle.

Podobnie należy tolerować poglądy innych osób, niezależnie od tego, czy się z nimi zgadzamy czy nie. Tolerancja nie oznacza rezygnacji z dyskusji, przeciwnie, jest jej istotnym warunkiem. Jeśli jedna ze stron nie ma tolerancji dla przekonań drugiej strony, szydzi z nich, obraża, zachowuje się agresywnie – dyskusja przeradza się w kłótnię. Trzeba mieć na uwadze fakt, że na każdy pogląd składa się cała sieć różnych czynników, od wychowania, przez wiarę, po oglądane kanały telewizyjne. Nawet jeśli czyjeś poglądy wydają się nam kontrowersyjne, należy wykazać się empatią i w dyskusji nie pozwolić, by poniosły nas emocje.

RHHVuSNIUn9Ej1

Ilustracja przedstawia dwie kobiece sylwetki ukazane schematycznie. Postaci stoją naprzeciwko siebie. Kobieta z lewej unosi głowę. Druga postać unosi rękę, prostując wskazujący palec.

Wiele elementów dobrej dyskusji można sprowadzić do umiejętności słuchania, które wielu ludziom sprawia problem. Nie tylko w większym gronie rodzinnym czy w gronie znajomych, ale nawet podczas prywatnych spotkań dwóch osób zdarza się, że gdy jedna osoba mówi, druga zanurza wzrok w telefonie. Mówi się, że jest to niegrzeczne, ale oprócz tego takie zachowanie utrudnia komunikację – podstawową funkcję języka. Kiedy jedna ze stron nie słucha, a druga czuje się niesłuchana, pozostaje milczenie i rozejście się.

Słownik