Przeczytaj
Każde białko zawarte w pożywieniu rozkładane jest w układzie pokarmowym na pojedyncze aminokwasy, ponieważ tylko w takiej postaci może zostać wchłonięte do krwi i dostarczone do komórek, w których pełni funkcję materiału budulcowego. Proces trawienia białka odbywa się przy udziale enzymów proteolitycznychenzymów proteolitycznych, zwanych także peptydazami.
Enzymy trawiące białka
Jednym z kryteriów klasyfikacji enzymów trawiących białka jest położenie hydrolizowanego wiązania peptydowego w łańcuchu polipeptydowym.
Endopeptydazy
Trawią wiązania położone wewnątrz łańcucha polipeptydowego. Produktem ich działania są dwa krótsze łańcuchy polipeptydowe.
Egzopeptydazy
Rozkładają wiązania skrajne w łańcuchach polipeptydowych, odszczepiając pojedyncze aminokwasy z wolną grupą aminową (aminopeptydazy) lub z wolną grupą karboksylową (karboksypeptydazy).
Dipeptydazy
Rozkładają wiązania pomiędzy dwoma aminokwasami w dipeptydzie.
Wszystkie peptydazy są wydzielane w formie nieaktywnych proenzymówproenzymów. Dzięki temu nie hydrolizują białek budujących komórki gruczołów, w których są wytwarzane, ani dróg, którymi są transportowane do przewodu pokarmowego. Kiedy docierają do miejsca działania, ulegają aktywacji. Ściany przewodu pokarmowego są chronione przed aktywnymi enzymami przez warstwę śluzu.
Etapy trawienia białek
Trawienie białek odbywa się w żołądku, dwunastnicy i dalszych odcinkach jelita cienkiego.
Trawienie białek w przewodzie pokarmowym
Miejsce trawienia i enzym | Optymalne pH | Substrat | Produkt |
|---|---|---|---|
Żołądek | |||
Pepsyna | 2,0 | Białka | Polipeptydy |
Dwunastnica | |||
Trypsyna | 8,0 | Białka | Polipeptydy |
Chymotrypsyna | Białka | Polipeptydy | |
KarboksypeptydazaKarboksypeptydaza trzustkowa | Polipeptydy | Tripeptydy | |
Jelito cienkie (czcze) | |||
AminopeptydazaAminopeptydaza | 8,0 | Oligopeptydy zawierające | Tripeptydy |
Karboksypeptydaza | Oligopeptydy zawierające | Tripeptydy | |
Dipeptydaza | Dipeptydy | Aminokwasy | |
Jedyne białka, które nie ulegają trawieniu i są wchłaniane w organizmie w swojej pierwotnej postaci, to immunoglobuliny (białka odpornościowe) zawarte w siarze – mleku wydzielanym przez matkę kilka dni po porodzie. Jak sądzisz, jakie to ma znaczenie dla noworodka w pierwszych dniach jego życia?
W soku żołądkowym młodych ssaków, w tym również człowieka, znajduje się specjalny enzym proteolityczny – podpuszczka, zwana też renniną. Ścina ona białka mleka, powodując wytrącenie kazeiny – głównego białka zawartego w mleku. W ten sposób białko to przygotowywane jest do trawienia przez pepsynę. Wraz z dojrzewaniem organizmu wydzielanie podpuszczki jest stopniowo ograniczane, aż do całkowitego zaniku.
Słownik
enzymy proteolityczne z klasy hydrolaz; działając na wiązania peptydowe na końcu łańcucha peptydowego z wolną grupą aminową, odszczepiają kolejne aminokwasy od polipeptydów i białek; biorą udział w końcowych etapach trawienia białek w jelicie cienkim
peptydazy lub proteazy, hydrolazy peptydów, enzymy z klasy hydrolaz; katalizują hydrolityczne rozszczepienie wiązań peptydowych
grupa enzymów proteolitycznych z grupy hydrolaz; działając na wiązanie peptydowe wewnątrz łańcucha peptydowego, rozkładają cząsteczkę białka na fragmenty peptydowe; należą do nich enzymy trawienne, np. chymotrypsyna, trypsyna, pepsyna
grupa enzymów proteolitycznych z klasy hydrolaz; działając na wiązania peptydowe na końcach łańcucha peptydowego oligopeptydów i polipeptydów, uwalniają skrajne aminokwasy
różnie zbudowane gruczoły występujące w ścianie żołądka zwierząt kręgowych; ze względu na lokalizację wyróżnia się gruczoły: wpustowe, dna i trzonu żołądka oraz odźwiernikowe; różnią się one proporcjami poszczególnych typów komórek gruczołowych; gruczoły żołądkowe właściwe, zlokalizowane przede wszystkim na obszarze dna i trzonu żołądka (wytwarzające sok żołądkowy), mają kształt cewkowaty, w którym można wyróżnić cieśń, szyjkę, trzon i dno; w obrębie szyjki przeważają komórki śluzowe (wydzielające śluz), w trzonie i dnie – komórki główne (wydzielające enzymy trawienne w postaci pepsynogenu); na całym gruczole występują komórki okładzinowe (wydzielające kwas solny)
rozkład substancji pod wpływem wody, reakcja podwójnej wymiany zachodząca między wodą a substancją w niej rozpuszczoną, prowadząca do powstania cząsteczek nowych związków chemicznych
enzymy proteolityczne z klasy hydrolaz; działając na karboksylowy koniec łańcucha peptydowego, odszczepiają pojedynczą resztę aminokwasową; są często specyficzne dla określonej sekwencji aminokwasowej; biorą udział w trawieniu białka w jelicie cienkim oraz w trawieniu wewnątrzkomórkowym (lizosomalnym)
peptydy, których cząsteczki są zbudowane z od 2 do 10 reszt aminokwasowych połączonych wiązaniami peptydowymi; również kilkuaminokwasowe fragmenty łańcucha białkowego powstałe w wyniku hydrolizy egzopeptydazami
nieaktywne postaci enzymów; uaktywniają się dopiero pod wpływem działania odpowiednich aktywatorów enzymatycznych w wyniku specyficznej hydrolizy wiązań peptydowych; taki mechanizm regulacji aktywności enzymatycznej zachodzi w przypadku proteolitycznych enzymów trawiennych, takich jak chymotrypsyna, trypsyna i elastaza (enzymy trzustkowe) oraz pepsyna (enzym żołądkowy)