Przeczytaj
Migracja ludnościMigracja ludności oznacza jej przemieszczanie, najczęściej w celu czasowej lub stałej zmiany miejsca zamieszkania.
Ze względu na zasięg migracje dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne.
W ramach migracji wewnętrznych (według podziału na podstawie pojęć stosowanych w statystyce publicznej - GUS) wyróżnia się migracje:
międzywojewódzkie – przemieszczenia ludności z jednego województwa do innego,
wewnątrzwojewódzkie – zmiany miejsca zamieszkania w obrębie tego samego województwa,
międzypowiatowe – przemieszczenia ludności z jednego powiatu do innego,
wewnątrzpowiatowe – zmiany miejsca zamieszkania w obrębie tego samego powiatu.
Klasyfikując migracje wewnętrzne według charakteru administracyjnego obszarów, między którymi miała miejsce wędrówka, rozróżniamy następujące kierunki migracji:
ze wsi do miasta,
z miasta na wieś,
z miasta do miasta,
ze wsi na wieś.
![Wykres liniowy przedstawia saldo migracji dla miast w Polsce w latach 1974–2020. Na osi x umieszczone są lata od 1974 do 2020 roku z podziałką co dwa lata, a na osi y liczba osób od -100 000 do 300 000 z podziałką co 50 000. W 1974 roku wartość ta wynosi około 170 000 ludności, wzrasta do wartości 250 000 w roku 1975, spada do wartości około 240 000 w 1976 roku, dalej do wartości 200 000 w 1978 roku, a kolejno wzrasta do wartości około 210 000 w 1979 roku. Przez kolejne lata stopniowo spada do wartości około 115 000 osób w 1984 roku, wrasta do wartości około 145 000 w 1988 roku, a dalej stopniowo opada aż do wartości -45 000 w 2004 roku. Dalej linia wykresu wzrasta do wartości około -40 000 w 2005 i 2006 roku, opada do -50 000 w 2007 roku, dalej spada do wartości -40 000 w 2008 roku i wzrasta do wartości -25 000 w 2015 roku. Linia wykresu kolejno wznosi się do wartości około 70 000 w 2019 roku, aż spada do wartości około 45 000 w 2020 roku.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RJhViaBhW8MOF/1639580305/1F3dZNO0fBHBK69e039uiBPa3L4q6KZv.png)
W przypadku migracji wewnętrznych do końca XX wieku bardzo atrakcyjne były miasta. Rok 2000 zaznaczył się, jako pierwszy, ujemnym saldem migracji dla miast. Ta tendencja migracyjna w Polsce o kierunku miasto – wieś trwa do dzisiaj: obserwuje się coraz większy napływ ludności do stref podmiejskich z dużych ośrodków miejskich. Są to często tzw. migracje rezydencjalne.
W każdym województwie istnieją miasta, które są atrakcyjne pod względem ekonomicznym, kulturalnym, a także oferty edukacyjnej. Do takich miast należą m.in. Warszawa, Kraków, Wrocław, Gdańsk, Poznań. Najliczniejszą grupą, która migruje do dużych ośrodków miejskich, są ludzie młodzi w wieku 20–29 lat, przemieszczający się do miast w celu odbycia dalszej nauki, a następnie znalezienia pracy. Są to osoby, które napłynęły z osad wiejskich, a także te, które np. podróżują między różnymi ośrodkami w celu osiągnięcia wyższej jakości życia. Z kolei wśród osób w wieku 35–45 lat występuje tendencja odwrotna, tzn. więcej osób odpływa z miast – jest to związane z przesiedleniami rodzin o ustabilizowanym poziomie materialnym, których środki pozwalają na budowę domu i eksploatację samochodu. Tak powstają suburbiasuburbia.
Wśród województw szczególnie dwa wyróżniają się wysokim dodatnim saldem migracji: mazowieckie (z Warszawą) i pomorskie (z Gdańskiem). Wartości dodatnie salda migracji wykazują również województwa: dolnośląskie (z Wrocławiem) i małopolskie (z Krakowem). Pozostałe cechują się ujemnymi wartościami danego wskaźnika.
Najatrakcyjniejszym województwem dla migracji wewnętrznych w Polsce jest województwo mazowieckie.
W migracjach zewnętrznych wyróżnia się następujące formy:
emigrację – wyjazd na stałe lub na pewien okres z dotychczasowego miejsca zamieszkania,
imigrację – przyjazd na stałe lub na pewien okres do nowego miejsca zamieszkania,
reemigrację – powrót z emigracji ludności, która wcześniej wyemigrowała.
Migracje zewnętrzne | |||
---|---|---|---|
Lata | Emigracja | Imigracja | Migracje wewnętrzne |
1939–1944 | 1939 – emigracja Polaków spowodowana agresją niemiecką na Polskę (ok. 150 tys. osób) 1939–1944 – deportacje na roboty do Niemiec (ok. 2,8 mln osób) 1940–1941 – deportacje w głąb ZSRR (ok. 1,2 mln osób) | 1939–1944 – osiedlenie ludności niemieckiej (ok. 800 tys. osób) w miejsce wysiedlonej ludności polskiej i żydowskiej | 1939–1944 – przesiedlenie do Generalnej Guberni (Małopolska) ludności polskiej z ziem wcielonych do III Rzeszy (ok. 1 mln osób) |
1944–1956 | 1944–1945 – ewakuacja ludności głównie niemieckiej w głąb Rzeszy (ok. 800 tys. osób) 1944‑1945 – deportacja w głąb ZSRR (ok. 600 tys. osób) 1945–1946 – wysiedlenie ludności rosyjskojęzycznej głównie na Ukrainę i Białoruś (ok. 500 tys. osób) 1945‑1949 – wysiedlanie ludności niemieckiej (ok. 3,2 mln osób) 1945–1955 – emigracja ludności żydowskiej (ok. 200 tys. osób) | 1944–1947 – repatriacjerepatriacje ludności polskiej z ZSRR do Polski (ok. 1,5 mln osób) 1948 – przybycie uchodźców politycznych z Grecji (ok. 10 tys. osób) | 1947 – Akcja „Wisła” – z Polski południowo‑wschodniej przesiedlono na ziemie zachodnie i północne ludność głównie ukraińską (ok. 140 tys. osób) |
1956–1989 | 1956–1989 – emigracja ludności niemieckiej (ok. 1 mln osób) 1968‑1969 – emigracja ludności żydowskiej (ok. 20 tys. osób) 1981‑1989 – polityczna emigracja „solidarnościowa” (ok. 270 tys. osób) 1981‑1989 – migracja ekonomiczna (ok. 2,2 mln osób) | 1955–1958 – druga fala repatriacjirepatriacji Polaków z ZSRR (ok. 200 tys. osób) | |
po 1989 | 1989–2004 – migracja ekonomiczna przed wstąpieniem Polski do UE (ok. 3–5 mln osób) po 2004 – migracja ekonomiczna po wstąpieniu Polski do UE (ok. 2–3 mln osób) | obecnie – migracje obywateli krajów zza wschodniej granicy (Ukraina, Białoruś) w celu poszukiwania pracy i polepszenia warunków życia |
W 2018 roku liczbę Polaków przebywających czasowo za granicą szacowano na 2,46 mln osób. Najwięcej Polaków przebywało w krajach UE (łącznie z Wielką Brytanią). W XXI wieku największy wpływ na kierunki migracji zewnętrznych miało wejście Polski do UE (2004 r.) oraz do strefy Schengen (2007 r.).
![Wykres liniowy przedstawia średnią wartość salda migracji w poszczególnych państwach Europy na przestrzeni lat 2004–2019. Na osi x przedstawione są nazwy państw, na osi y wartość salda migracji od -10 do 4 z podziałką co 2. Pierwszy kraj to Austria z napływem emigrantów wartości około 2,5, odpływem obywateli około -0,1 i saldem około 2,4. Kolejny kraj to Irlandia z napływem emigrantów wartości około 2,4, odpływem obywateli około 0 i saldem około 2,4. Kolejne na wykresie są: Hiszpania, dla którego wskaźniki te wynoszą odpowiednio: napływ emigrantów: 1,9, odpływ obywateli: 0 oraz saldem 1,9, Niemcy z wartością napływu emigrantów: 1,7, odpływu obywateli -0,1 oraz saldem 1,6, Włochy i Wielka Brytania z wartością napływu emigrantów: 1,7, odpływu obywateli 0 oraz saldem 1,7, Belgia, Luksemburg i Dania z wartością napływu emigrantów: 1, odpływu obywateli 0 i saldem 1, Szwecja i Finlandia z wartością napływu emigrantów: 0,9, odpływu obywateli 0 oraz saldem 0,9, Holandia z wartością napływu emigrantów: 0,8, odpływu obywateli 0,1 oraz saldem 0,7, Grecja z wartością napływu emigrantów na poziomie 0,5, odpływu obywateli 0,1 oraz saldem 0,4, Portugalia z wartością napływu emigrantów: 0,4, odpływu obywateli 0 oraz saldem 0,4, a także Francja z wartością napływu emigrantów: 0,1, odpływu obywateli 0 oraz saldem 0,1. Następne państwa mają wyższą wartość odpływu obywateli niż wartość napływu. Należą tu: Czechy z wartością napływu emigrantów: 0,2, odpływu obywateli -0,7 oraz saldem -0,5, Malta z wartością napływu emigrantów: 0, odpływu obywateli -1,5 oraz saldem -1,5, Węgry z wartością napływu emigrantów: 0,2, odpływu obywateli -2,1 oraz saldem -1,9, Słowenia z wartością napływu emigrantów: 0,1, odpływu obywateli -2 oraz saldem -1,9, Słowacja z wartością napływu emigrantów: 0,1, odpływu obywateli -2,1 oraz saldem -2, Cypr z wartością napływu emigrantów: 0, odpływu obywateli -2 oraz saldem -2, Estonia z wartością napływu emigrantów: 0,2, odpływu obywateli -3,9 oraz saldem -3,7, Polska z wartością napływu emigrantów: 0, odpływu obywateli -3,9 oraz saldem -3,9, Łotwa z wartością napływu emigrantów: 0, odpływu obywateli -4,2 oraz saldem -4,2, Bułgaria z wartością napływu emigrantów: 0,1, odpływu obywateli -5,8 oraz saldem -5,7, Litwa z wartością napływu emigrantów: 0, odpływu obywateli -6,3 oraz saldem -6,3, Chorwacja z wartością napływu emigrantów: 0, odpływu obywateli -7,9 oraz saldem -7,9, a także Rumunia z wartością napływu emigrantów: 0,1, odpływu obywateli -10,1 oraz saldem -10.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rph9IFgj2bnWN/1639580306/2HZocy3BIs0uYAhIaiYjNYTiOztcxCYn.png)
Porównaj saldo migracji Polski z Chorwacją, Czechami i Niemcami w latach 2004–2019. Wyjaśnij, z czego wynikają widoczne różnice.
Zdecydowana większość polskich emigrantów przebywa za granicą z powodu pracy. Saldo migracji zewnętrznych w Polsce od wielu lat było ujemne. W ostatnich latach sytuacja nieznacznie się zmienia – od 2016 roku występuje niewielkie, ale dodatnie saldo tych migracji. Oznacza to, że więcej ludzi przyjeżdża do Polski niż z niej wyjeżdża. Imigrantami w Polsce są osoby z wysokim wykształceniem, pracujące w różnych firmach działających w Polsce, a pochodzących z Europy Zachodniej, USA, Japonii czy Chin. Drugą grupę imigrantów stanowią osoby niewykwalifikowane, pracujące przy różnych prostych pracach, a pochodzące np. z Ukrainy, Rosji, Wietnamu czy Turcji. Do kraju wracają także reemigranci – wciąż nie jest to jednak duża grupa. Polacy jako emigranci na pobyt stały wybierają głównie Niemcy, Wielką Brytanię, Niderlandy, Irlandię, Austrię, ale również Norwegię, Islandię i USA. Najwięcej Polaków z wyższym wykształceniem znajduje się w Wielkiej Brytanii. Do Niemiec wyjeżdżają głównie fachowcy, niekoniecznie z wyższym wykształceniem.
![Wykres liniowy prezentuje dane o emigracji i imigracji na pobyt stały dla Polski w latach 1967–2018 wg danych GUS. Na osi x przedstawione są lata od 1967 do 2018 roku z podziałką co rok, na osi y liczba osób w tysiącach od -50 tysięcy do 60 tysięcy z podziałką co 10 tysięcy. Pomarańczowa, przerywana linia obrazuje emigrację. Rozpoczyna się na wartości około 19 tysięcy w 1967 roku, wzrasta do wartości około 21 tysięcy w 1969 roku, spada do wartości około 15 tysięcy w 1970 roku, wzrasta do wartości około 30 tysięcy w 1971 roku, spada do wartości około 10 tysięcy w 1976 roku, wzrasta do wartości około 32 tysięcy w 1980 roku, spada do wartości około 21 tysięcy w 1981 i 1982 roku, wzrasta do wartości 30 tysięcy w 1983 roku, spada do wartości 18 tysięcy w 1985 roku, wzrasta do wartości 35 tysięcy w 1988 i 1989 roku i spada do wartości 19 tysięcy w 1991 roku. W latach 1991 – 2006 waha się pomiędzy wartością 19 a 26 tysięcy. Kolejno wzrasta do wartości 45 tysięcy w 2007 roku, ostro spada do wartości 17 tysięcy w 2011 roku, wzrasta do wartości 30 tysięcy w 2014 roku, spada do wartości 10 tysięcy w 2016 roku i na tym poziomie utrzymuje się do 2018 roku. Żółta, przerywana linia obrazuje imigrację. Jest ona na poziomie zbliżonym do 0 na osi y w latach 1967 – 1991. W latach 1991 – 2005 stopniowo się wznosi aż do poziomu 10 tysięcy, a w latach 2005 – 2018 zmienia się w zakresie od 10 tysięcy do 15 tysięcy. Czerwona linia obrazuje saldo. Rozpoczyna się na wartości -19 tysięcy w 1967 roku, spada do wartości około -21 tysięcy w 1969 roku, wzrasta do wartości około -15 tysięcy w 1970 roku, spada do wartości około -30 tysięcy w 1971 roku, wzrasta do wartości około -10 tysięcy w 1976 roku, spada do wartości około -32 tysięcy w 1980 roku, wzrasta do wartości około -21 tysięcy w 1981 i 1982 roku, spada do wartości -30 tysięcy w 1983 roku, wzrasta do wartości -18 tysięcy w 1985 roku, spada do wartości – 35 tysięcy w 1988 i 1989 roku i wzrasta do wartości -19 tysięcy w 1991 roku. W latach 1991 – 2006 waha się pomiędzy wartością -20 a -10 tysięcy. Kolejno spada do wartości -38 tysięcy w 2007 roku, wzrasta do 0 w 2010 roku, spada do wartości -20 tysięcy w 2014 roku wzrasta do 0 w 2016 roku i na tym poziomie pozostaje do 2018 roku.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RMNNcilmu6RJD/1639580307/Rg4o5T2pZdHIJCiDa9DBDOQraLQzraK7.png)
Co głównie skłania Polaków do wyjazdu z kraju?
![Wykres kołowy ilustruje główne przyczyny skłaniające Polaków do wyjazdu z kraju. 70% respondentów deklaruje, że do wyjazdu z kraju skłaniają ich wyższe zarobki, 27% podaje jako powód chęć zwiedzania świata, 27% brak odpowiedniej pracy, 23% lepsze perspektywy zawodowe, 22% wyższy standard życia, 19% bliskich mieszkających zagranicą, 19% lepsze warunki socjalne, 18% lepszy system podatkowy, 16% bardziej przyjazną administrację publiczną, a 6% bezpieczniejsze położenie geopolityczne.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1YI35KsQRrRW/1639580307/1DPXwbfFIccqq8K3CjaRWtgB9gdp66ym.png)
Z Polski wyjeżdżają młodzi ludzie, którzy mają pracę w kraju. Z punktu widzenia polskiego rynku pracy jest to niekorzystne, gdyż emigruje grupa, na której opiera się nasza gospodarka. Udział tych, którzy za granicą poszukują lepszych warunków płacowych i większych możliwości rozwoju zawodowego, stale rośnie, spada natomiast udział tych, dla których jest to życiowa czy ekonomiczna konieczność. Dzieje się tak z powodu możliwości przemieszczania się w obrębie UE oraz względnej poprawy sytuacji gospodarczej Polski.
Co powstrzymuje Polaków przed wyjazdem z kraju?
![Wykres słupkowy ilustruje główne przyczyny powstrzymywania się Polaków przed wyjazdem z kraju w 2017 r. 70,6% respondentów deklaruje, że przed wyjazdem z kraju powstrzymuje ich przywiązanie do rodziny i przyjaciół w Polsce, 36,9% podaje jako powód atrakcyjną pracę w kraju, 23,8% nieznajomość języków obcych, 13,9% zbyt duże różnice kulturowe, 11,9% małe szanse na znalezienie atrakcyjnej pracy, 11,3% brak środków na wyjazd, 11% kłopoty zdrowotne, a 9,9% brak kwalifikacji do pracy za granicą.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1PY1oDRJ4bYJ/1639580307/3rgaVvNm8koxztU2eRqOLbTD9rz8ifiB.png)
Słownik
zmiana miejsca zamieszkania lub czasowego pobytu ludności; migracje następują np. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne) lub sytuacji politycznej, która nie odpowiada migrującym (migracje polityczne)
termin niejednoznaczny, w regulacjach prawnych i praktyce administracyjnej określany jako powrót na stałe do kraju ojczystego osób, które z różnych przyczyn, zwykle niezależnych od ich woli (głównie w wyniku zmian terytorialnych i regulacji granic państw w następstwie konfliktów zbrojnych, na skutek przymusowych przemieszczeń ludności, uchodźstwa przed prześladowaniami, emigracji z powodów ekonomicznych) znalazły się poza granicami swojego państwa i zamieszkały na terytorium innego państwa, tracąc zazwyczaj dotychczasowe obywatelstwo
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
dzielnica położona na krańcach wielkiego miasta (występuje przy dużych miastach w wysoko rozwiniętych krajach); peryferyjna dzielnica dużego miasta, pełniąca głównie funkcję mieszkaniową, tzw. „sypialnia” dla osób pracujących w śródmieściu