Przeczytaj
Do płazińców należą trzy gromady. Pierwszą tworzą wolno żyjące wirki (Turbellaria) zasiedlające głównie środowiska wodne. Pozostałe dwie gromady to przywry (Trematoda) i tasiemce (Cestoda), które są pasożytami zwierząt.
Trzydzieści sześć gatunków przywr zostało opisanych jako pasożytnicze u ludzi.
Człowiek może zarazić się sześcioma gatunkami z gromady tasiemców: tasiemcem bąblowcowym (Echinococcus granulosus), tasiemcem karłowatym (Hymenolepis nana), tasiemcem nieuzbrojonym (Taenia saginata), tasiemcem uzbrojonym (Taenia solium) oraz tasiemcem psim (Dipylidium caninum). Co roku w Polsce zdarza się ok. 200 przypadków zakażenia tasiemcami. Do zarażenia u człowieka dochodzi najczęściej w wyniku zjedzenia surowego lub niedogotowanego zarażonego mięsa, nieumytych owoców i warzyw, a także przez kontakty z chorymi zwierzętami.
Więcej o płazińcach w e‑materiale Środowisko życia, budowa i czynności życiowe płazińców.
Przystosowania płazińców do pasożytnictwa
Tasiemce i przywry najczęściej żyją w jelitach i przewodach żółciowych człowieka. Niektóre ich formy mogą też osiąść w innych organach: płucach, mózgu i gałkach ocznych. Chociaż wewnątrz organizmu żywicielażywiciela funkcjonuje szereg barier obronnych, np. kwaśne środowisko w żołądku, pasożyty wykształciły szereg przystosowań, aby przeżyć, rozmnażać się i zarażać kolejnych gospodarzy. Stadia rozwojowe pasożytów znajdujące się poza organizmem żywiciela wytworzyły adaptacje umożliwiające im dotarcie do właściwego gospodarza.
Przystosowania do pasożytniczego trybu życia płazińców obejmują:
wytworzenie zabezpieczeń przed usunięciem z ciała gospodarza;
ochronę przed strawieniem;
sposób oddychania wewnątrz innych organizmów;
odbieranie ograniczonych, ale specyficznych bodźców;
zdobywanie i pobieranie pokarmu;
rozmnażanie się i przemieszczanie.
GlikokaliksGlikokaliks to warstwa otaczająca większość komórek eukariotycznych. Utworzony jest m.in. przez boczne łańcuchy polisacharydowe białek i lipidów budujących błony komórkowe. Jego funkcją jest oddzielanie sąsiadujących komórek i ich ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi. Skład i grubość glikokaliksu są odmienne u różnych komórek, co umożliwia ich identyfikację przez komórki układu odpornościowego. Bardzo dobrze chłonie wodę, co nadaje powierzchni komórki pewnej śliskości. U płazińców glikokaliks ma duże znaczenie w obronie przed destrukcyjnym działaniem enzymów trawiennych gospodarza.
Więcej informacji znajdziesz w e‑materiale pt. Budowa i funkcje błon biologicznych.
Przystosowania tasiemców do pasożytnictwa
Przystosowania przywr do pasożytnictwa
Choroby człowieka wywoływane przez płazińce
Słownik
otoczka wokół błony komórkowej utworzona z reszt węglowodanowych glikoprotein i glikolipidów oraz z proteoglikanów – złożonych węglowodanów połączonych cząsteczkami białka, o ujemnym ładunku elektrycznym
urzęsiona, wolno żyjąca pierwsza larwa w rozwoju tasiemców rzędu Pseudophyllidea
wyspecjalizowane mikrokosmki pokrywające całą powierzchnię ciała tasiemców, zwiększają powierzchnię chłonną
u zwierząt występowanie u jednego osobnika zarówno męskich, jak i żeńskich gruczołów rozrodczych (np. u dżdżownic) lub gruczołu obojnaczego produkującego jaja i plemniki (np. u ślimaków)
wytwór naskórka wielu bezkręgowców, w tym płazińców
trzecie stadium larwalne w cyklu życiowym niektórych tasiemców z rzędu Pseudophyllidea; rozwija się z procerkoidu w drugim żywicielu pośrednim
drugie stadium larwalne w rozwoju tasiemców z rzędu Caryophyllidea i Pseudophyllidea; rozwija się w pierwszym żywicielu pośrednim
zapłodnienie komórki jajowej przez plemnik pochodzący z tego samego organizmu
inaczej zespólnia, rodzaj komórczaka powstałego w wyniku fuzji komórek z równoczesnym zanikiem otaczających je błon komórkowych
inaczej neoderma, czynny metabolicznie nabłonek powłokowy ciała przywr i tasiemców, chroniący przed strawieniem
postać larwalna tasiemca; występuje w mięśniach lub narządach żywiciela pośredniego; w ciele żywiciela ostatecznego przekształca się w osobnika dorosłego
zwierzę lub roślina (zwana też rośliną żywicielską), w których ciele żyje i z których czerpie pożywienie inny organizm – pasożyt