Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
RazZRiLnLgFuu1
Mapa myśli dotycząca BARWIENIA SZKŁA. 1. "NA ZIMNO": szlifowanie, fondi d’oro, witrochromia, rytowanie, malowanie farbami, złocenia, églomise. 2. "NA GORĄCO": witraże, malowanie emalią. Barwienie w masie dzieli się na: millefiori, dowolne mieszanie mas szklanych, gallé, sieciowanie, zanfirico. Ornamenty to: łuski, krople, sople.
Mapa myśli pt. „Barwienie szkła”
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Mapa myśli dotycząca BARWIENIA SZKŁA. Schemat dzieli się na barwienie szkła „na zimno” i „na gorąco”. 1. „NA ZIMNO”: szlifowanie, fondi d’oro, witrochromia, rytowanie, malowanie farbami, złocenia, églomise. 2. „NA GORĄCO”: witraże, malowanie emalią, barwienie w masie, ornamenty. Barwienie w masie dzieli się na: millefiori, dowolne mieszanie mas szklanych, gallé, sieciowanie, zanfirico. Ornamenty to: łuski, krople, sople.

bg‑yellow

Barwienie szkła „na gorąco”

RaUeEJdRUnGg4
Witraże Sztukę tworzenia witraży należy zawdzięczać epoce średniowiecza. Wiek czternasty i piętnasty to czas największego rozkwitu tej techniki. Szkło wykorzystywane w witrażach barwi się w procesie wytopu tlenkami metali. Uzyskane różnokolorowe szklane tafle rozcina się na małe fragmenty. Taką szklaną mozaikę oprawia się listwami ołowianymi, a potem dopiero przygotowany witraż wprawia się w otwory okienne. Na zdjęciu witrażowe okno i drzwi, przez które wpada światło do pomieszczenia. Światło jest kolorowe, podobnie jak witraż. Efekt widziany przez odbiorcę wynika z przenikania światła przez kolorowe fragmenty szkła. Znaczenie ma również zastosowanie płytek o różnej przepuszczalności światła (przezroczystych i matowych). Malowanie emalią Kiedyś częściej używano do malowania szkła farb emaliowych, które nanoszono pędzlem. Farba składa się z: sproszkowanego szkliwa (łatwo topliwe spoiwo), barwników (tlenków metali), terpentyny lub olejków eterycznych (rozcieńczanie farby). Na zdjęciu szklane naczynie ozdobione wypukłymi, różnokolorowymi kropeczkami farby. Po wyschnięciu emalii ogrzewano ją do temperatury mięknięcia podobrazia. Pozwalało to na stopienie spoiwa farby z podobraziem. Malowidła wykonane tą metodą często były innej tematyki niż sakralna. Barwione w masie Na zdjęciu szklany wazon z ornamentem w kształcie kwiatu. Ornament wydaje się wypukły. Szkło jest półprzezroczyste cieniowane. Szkło Gallé jest wielowarstwowe. W wierzchniej warstwie szkła barwnego wycinano ornamenty roślinne. Na zdjęciu szkiełko z różnokolorowymi kwiecistymi elementami. Wydają się być zanurzone w szkiełku. Millefiori to technika polegająca na układaniu z drobnych kolorowych płytek szklanych wzorów przypominających kwiaty. Na zdjęciu wysoki szklany wazon. W szkle zanurzone są w pionie nitkowate serpentyny. Przypominają delikatną koronkę. Zanfirico to włoska metoda zdobienia dmuchanego szkła, która oparta jest na wprowadzaniu skręconych mlecznych nitek. Na zdjęciu wazon z wąską szyjką i kulistą dolną częścią. Na wazonie wzór przypominający gęstą siatkę przecinających się grubszych i cieńszych linii. Wytwarzanie szkła sieciowego polega na łączeniu dwóch baniek szklanych z nićmi biegnącymi w różnych kierunkach. Na zdjęciu butelki stojące na parapecie przy oknie. Zbliżenie na pierwszą butelkę. Widoczne łuskowate zagłębienia na szkle. Szkło można ozdabiać ornamentami w postaci łusek, kropli i sopli. Nakłada się je jeszcze gorące na ciepłe szkło. Na zdjęciu szklane serce wiszące na haczyku z drutu. Powierzchni serca jest utworzona z różnokolorowych małych plam, jedna przy drugiej, które w górnej części serca są nieco rozmyte, rozmazane, więc kolory się nakładają na siebie. Barwna powierzchnia powstaje przez dowolne mieszanie mas szklanych.
bg‑yellow

Barwienie szkła „na zimno”

RBtlttoUmaW85
Szlifowanie Szkło szlifowane. Caspar Lehmann (szlifierz cesarza Rudolfa II Habsburga w Pradze) na początku siedemnastego wieku opracował tę metodę ozdabiania szkła. Na zdjęciu kieliszki i szklanki do alkoholu ozdobione szlifowanymi elementami. Rytowanie Rytowanie pozwala uzyskać subtelne i delikatne wzory. Na zdjęciu szklana miska ozdobiona ukazanym w pędzie wizerunkiem koniem. Zdobienie sprawia wrażenie wypukłego elementu. Jest bardzo dokładne, widoczne umięśnienie zwierzęcia. Malowanie na szkle Malowanie na szkle jest najprostszą metodą dekorowania. Na zdjęciu pędzel dotykający szklanej powierzchni leżącej na stole. Na tafli szkła jest niedokończona ozdoba w postaci kwiatu róży. Płatki róży wypełniane są kolorem. W tle małe pojemniki z farbami. Złocenie Metoda złocenia. Już w szesnastym wieku złote szkła były odnajdywane w rzymskich katakumbach. Na zdjęciu antyczny talerz z wizerunkiem dwóch mężczyzn. Mężczyźni przypominają uczonych. Jeden z nich trzyma w dłoniach rulon. Zdobienia są złote. Églomisé Szkło podlepiano srebrną lub złotą folią. Na niej grawerowano igłą rysunek, odpowiadający malowidle pod szkłem. Na zdjęciu owalna ozdoba – portret - z wizerunkiem mężczyzny ukazanym z lewego profilu. Twarz jest czarna, ale długie włosy i ubranie wykonane jest z drobnych kresek i kropek. Portret dookoła ma ornament z elementów roślinnych. Fondi d’oro Na zielonym lub niebieskim lakierze układano płatki srebra lub złota, które były grawerowane w kompozycje figuralne. Przygotowane dzieło zalewano szkliwem. Na zdjęciu okrągła ozdoba. Na niej popiersie dwóch kobiet i młodego mężczyzny. Są obok siebie. Patrzą na wprost. Kolory są nieco wyblakłe. Powierzchnia ozdoby wydaje się być popękana. Witrochromia Szkło ozdabiano farbami olejnymi lub klejowymi. Pozwalało to uzyskać imitacje witraży. Na zdjęciu wizerunek patrzącego w niebo mężczyzny z wieńcem laurowym na głowie. Obraz przypomina witraż – elementy malowidła oddzielone są od siebie czarnymi kreskami.
bg‑yellow

Chemiczne aspekty barwienia szkła

1

Związki chemiczne (metali przejściowychmetale przejściowe (pierwiastki bloku d)metali przejściowych i nie tylko) zapewniające barwę szkła zaliczamy do surowców pomocniczych.

Szczególne własności:

  • barwiące np.:

    • związki manganu i niklu, barwią szkło na fioletowo;

    • związki kobaltu i miedzi, barwią szkło na niebiesko;

    • związki żelaza i chromu, barwią szkło na zielono;

    • związki siarki, żelaza z dodatkiem związków manganu, kadmu i srebra, barwią szkło na żółtobrązowo;

    • związki miedzi, złota i selenu, barwią szkło na czerwono.

  • odbarwiające np.:

    • związki kobaltu i selenu;

    • związki ołowiu;

    • związki niklu;

    • selenian sodu Na 2 SeO 4 .

Ciekawostka

“Klasyczne metody odbarwiania szkieł przemysłowych polegały zazwyczaj na dodawaniu do zestawów szklarskich związków kobaltu i selenu. Wywołana tym sposobem barwa niebiesko‑różowa dobrze kompensowała zielono‑żółte zabarwienie pochodzące od zanieczyszczeń żelazem.”

Indeks górny Źródło: Charakterystyka spektrofotometryczna szkieł odbarwianych cerem i neodymem J. KOKOSZKA, K.CHOLEWA‑KOWALSKA, M. ŁĄCZKA w Szkło i Ceramika ROCZNIK 58 (2007) Indeks górny koniec

  • „powołujące zmącenie” - związki fluoru.

R1CmqzJPeKtsZ
Surowce pomocnicze pozwalają na uzyskanie wielkiej różnorodności produktów szklanych.
Źródło: dostępny w internecie: wallpaperflare.com, domena publiczna.
bg‑yellow

Podsumowanie

Udoskonalenie technik produkcyjnych pozwoliło na rozwinięcie metod barwienia i dekorowania szkła. Uzyskane walory materiału oraz obniżenie kosztów wytwarzania doprowadziły do upowszechnienia szkła. Mnogość uzyskiwanych kolorów, unikalne efekty powodują, że szkło wzbogaca naszą rzeczywistość – sprzyja zadumie w kościołach, ożywia wnętrza mieszkalne, buduje romantyczny nastrój czy umila czas dziecięcych zabaw.

Słownik

Lehmann Caspar
Lehmann Caspar

[lẹ:man] data ur. nieznana, zm. 1622 r., nadworny szlifierz cesarza Rudolfa II Habsburga w Pradze na początku XVII w.

ligandy
ligandy

atom, cząsteczka lub anion w związkach kompleksowych, które są przyłączone bezpośrednio do atomu lub kationu centralnego (do centrum koordynacji albo rdzenia kompleksu)

metale przejściowe (pierwiastki bloku d)
metale przejściowe (pierwiastki bloku d)

pierwiastki chemiczne, których atomy lub kationy mają nie całkowicie zapełnioną podpowłokę d

orbitale
orbitale

pewne wyróżnione obszary przestrzeni, o różnych kształtach oraz o rozmytych granicach, w których może wystąpić elektron. Na każdej powłoce elektronowej mieści się pewna ilość elektronów. Można im przypisać główną liczbę kwantową (n=1,2,3..) i oznaczyć literą (w konwencji K, L, M, N, O, P, Q). Na powłokach wyróżnia się orbitale s, p, d i  f, które są obsadzone na tyle, na ile starczy elektronów. Najważniejsze jest jednak obsadzenie najbardziej zewnętrznej powłoki elektronowej, tzw. powłoki walencyjnej

witrochromia
witrochromia

technika malowania na przezroczystym podobraziu, może być nim szyba lub szklane naczynie. Pracę rozpoczyna się od malowania konturów, potem przezroczyste lub półprzezroczyste warstwy farby (laserunki). Końcowy etap polega na malowaniu ciemnych partii oraz tła

Bibliografia

Kamieńska Z. (red.), Polskie szkło do połowy XIX wieku, Wrocław, 1987.

Ślesiński W., Techniki malarskie – spoiwa mineralne, Warszawa, 1983.

Wyrobisz A., Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku, Wrocław, 1968.

http://www2.chemia.uj.edu.pl/~lojewski/wykladySP/P_Wyk%88ad3_3%20zwiazki%20kompleksowe.pdf

https://brain.fuw.edu.pl/edu/index.php/PCzEB/Atomy_i_cz%C4%85steczki?action=mpdf

http://www.swiat-szkla.pl/kontakt/11424-niektore-techniki-zdobienia-szkla-na-przestrzeni-wiekow.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szk%C5%82o_rubinowe

https://pl.wikipedia.org/wiki/Blok_d

https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82ote_szk%C5%82a

https://www.compoundchem.com/2014/03/05/colours-of-transition-metal-ions-in-aqueous-solution/

https://www.compoundchem.com/2015/03/03/coloured-glass/