Przeczytaj
Założenia współczesnej chadecji
Idee współczesnej chadecji opierają się na wartościach chrześcijańskich. To na nich zbudowane są poglądy zwolenników partii dotyczące społeczeństwa, demokracji czy gospodarki. W samym centrum stawiana jest osoba ludzka, stworzona przez Boga na jego obraz i podobieństwo, wyposażona w wolność, świadomość i niezbywalne prawa. W tej myśli można odszukać charakterystyczną dla społecznej nauki Kościoła ideę personalizmupersonalizmu. Zwolennicy doktryny wskazują, że tak widziany człowiek jest uczestnikiem większej wspólnoty, składającej się z mniejszych grup. Zaliczana jest do nich rodzina, społeczność lokalna, stowarzyszenia zawodowe i kulturalne, a także kościoły i związki wyznaniowe czy państwo. Z tego postrzegania wynikają dalsze poglądy partii chrześcijańsko‑demokratycznych na demokrację czy solidaryzm społeczny, traktowany jako wyjście poza ramy solidarności klasowych i obejmujący całą wspólnotę polityczną. Może to być powodem częstego przyjmowania przez ugrupowania w tym charakterze nazwy – ludowa. W ich przypadku chodzi o szeroko rozumiany lud jako ogromną wspólnotę obejmującą państwa, a nawet wykraczającą poza jego granice. Lud będący wspólnotą międzynarodową połączoną wyznawaniem tych samych wartości. Jeden ze znaczących działaczy chadeckich, Rafael Caldera, tak to charakteryzuje:
Co to jest chrześcijańska demokracja(…) demokracja, do której dążymy, to demokracja wspólnotowa. Nie akceptujemy demokracji indywidualistycznej. Przedmiotem akcji politycznej w naszym mniemaniu nie jest jednostka, ale wspólnota. Chcemy realizować prawdziwą ideę wspólnoty, natchnionej miłością i ożywionej przez solidarność. Chcemy, by państwo reprezentowało wspólnotę polityczną, oraz by była to również wspólnota ekonomiczna.
Źródło: Rafael Caldera, Co to jest chrześcijańska demokracja, Warszawa 1990, s. 27.
Po II wojnie światowej poglądy na gospodarkę zwolenników doktryny chadeckiej bazowały na idei społecznej gospodarki rynkowej, realizującej zasady wolności konkurencji i sprawiedliwości społecznej. W ich koncepcji występuje również możliwość ingerencji państwa w życie gospodarcze na zasadzie subsydiarności. Na przełomie XX i XXI w. ważnym elementem programów partii chadeckich są również kwestie ekologiczne i zrównoważony rozwójzrównoważony rozwój.
Najważniejsze założenia programowe współczesnych partii chrześcijańsko‑demokratycznych
-
założenia programowe [br]współczesnych chadeków{color=#0A8531}
-
wartości chrześcijańskie [br]– personalizm{value=34}{color=#C4921C}
-
wspólnota jako [br]najlepsze miejsce dla [br]rozwoju jednostki{value=34}{color=#767E38}
-
system demokratyczny, [br]bazujący na [br]solidaryzmie [br]społecznym{value=34}{color=#286954}
-
własność prywatna [br]i gospodarka rynkowa [br]z elementami [br]interwencjonalizmu{value=34}{color=#464D77}
-
Współczesna doktryna chadecka wnosi do życia publicznego wartości chrześcijańskie, nie identyfikując ich z żadnym wyznaniem. Jej najważniejsze cechy to etyczne podstawy polityki, godność osoby ludzkiej, prymat dobra wspólnego i doskonalenie społeczeństw. Są to wartości uniwersalne, dlatego ugrupowania odwołujące się do tej doktryny mogą szukać poparcia wśród obywateli różnych wyznań i obywateli bezwyznaniowych.
Zastanów się, która z polskich partii politycznych ma w swoim programie idee chrześcijańsko‑demokratyczne.
Niemcy
We współczesnych państwach europejskich partie chadeckie odwołują się w swoich programach do szerokich grup społecznych. Często zaliczane są do partii typu catch allpartii typu catch all. Dlatego też można odnaleźć partie o podobnym programie zaliczane do partii ludowych, zarówno w państwach, w których społeczeństwa są tradycyjnie katolickie, jak i tych, w których dominowały wyznania reformowane.
Jedną z najsilniejszych partii chadeckich w Europie jest Niemiecka Unia Chrześcijańsko‑Demokratyczna. CDU zostało założone w 1945 r. przez byłych członków Partii Centrum, która z kolei została rozwiązana w 1933 r.
Główne założenia programowe partii:
Selbstverständnis der CDU1. Nasza partia została założona w 1945 r. przez ludzi, którzy chcieli kształtować przyszłość Niemiec za pomocą chrześcijańskiej, bezwyznaniowej Partii Ludowej. W tej nowej Partii Ludowej byli katolicy i protestanccy chrześcijanie, konserwatyści, liberałowie i chrześcijańscy socjaliści, kobiety i mężczyźni z różnych regionów, ze wszystkich klas społecznych i tradycji demokratycznych naszej ojczyzny.
2. CDU Niemiec oznacza wolną i konstytucyjną demokrację, społeczną i ekologiczną gospodarkę rynkową, integrację Niemiec z zachodnią wspólnotą wartości, zjednoczeniem narodu i zjednoczeniem Europy.
3. CDU zawsze była stroną nowoczesnych, przyszłościowych koncepcji. Nasze pomysły z powodzeniem przyspieszyły powojenną odbudowę, mocno zakotwiczyły nasz kraj w Unii Europejskiej i NATO i uczyniły Niemcy kwitnącą społecznością. Jedna z naszych wielkich wizji politycznych spełniła się wraz ze zjednoczeniem Niemiec.
4. Kompasem i standardem naszej polityki są wartości chrześcijańskie. Na tej podstawie rozwijamy naszą społeczność w zmieniającym się świecie. Podążymy tą ścieżką z odwagą i dążymy, aby dać naszym dzieciom i wnukom szansę na ich przyszłość w XXI w.Źródło: Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna Niemiec, Selbstverständnis der CDU, dostępny w internecie: cdu.de [dostęp 3.03.2020 r.].
Wskaż fragmenty programu CDU, które są spójne z ideami współczesnej chadecji.
Hiszpania
Partią chadecką, która wyrosła w tradycyjnie katolickim społeczeństwie, jest Partia Ludowa w Hiszpanii, której początki sięgają 1976 r. i która funkcjonuje pod obecną nazwą od 1989 r. Partia ta jest członkinią Europejskiej Partii Ludowej i wchodzi w skład grupy politycznej EPL w Parlamencie Europejskim. W 2019 r. w związku z brakiem porozumienia na hiszpańskiej scenie politycznej wybory parlamentarne odbyły się dwukrotnie przedterminowo (w kwietniu wskutek odrzucenia propozycji budżetu, w listopadzie z powodu braku kandydata na premiera posiadającego poparcie parlamentarnej większości). Członkowie Partii Ludowej przedstawili w nich następujące założenia programowe:
Programas electoralesNastępne wybory będą decydujące dla Hiszpanii.
Przedstawiamy nasz program:
1. W obliczu secesjonizmu należy wykorzystać możliwości prawne, siłę państwa prawa i stosowanie mechanizmów konstytucyjnych.
2. Uważamy, że aby stworzyć miejsca pracy, które są pierwszą troską obywateli, należy obniżyć podatki, dlatego będziemy o to zabiegali. Nie będziemy rywalizować z partiami lewicowymi na hasła populistyczne.
3. Zadbamy o rozwój Narodowego systemu Ochrony Zdrowia i zwiększymy ilość bezpłatnych świadczeń dla obywateli.
4. Większa ilość miejsc pracy i więcej pracujących Hiszpanów to lepsze usługi publiczne. Dzięki naszej polityce będziemy wzmacniać sektor publiczny.
5. Wiemy, że przyszłość emerytur będzie jasna tylko wtedy, gdy sprostamy wyzwaniom demograficznym. I w tym celu rodziny muszą mieć swobodę i możliwość posiadania dzieci, bez hamowania kariery zawodowej.
6. Rodziny mają prawo wybrać, jakie wykształcenie chcą dla swoich dzieci i czy jest ono wysokiej jakości.
7. Wierzymy w społeczeństwo, w którym wszyscy Hiszpanie są równi, niezależnie od tego, czy mieszkają w środowisku wiejskim lub miejskim. Gdzie transformacja cyfrowa nie jest opcją, ale rzeczywistością. Będziemy działać w kierunku włączenia wszystkich grup społecznych w zmiany cywilizacyjne.
8. Państwo, które stoi przed wyzwaniem imigracji, musi chronić swoje granice i wprowadzić uregulowania prawne związane z asymilacją migrantów.Źródło: Partia Ludowa, Programas electorales, dostępny w internecie: pp.es [dostęp 3.03.2020 r.].
Dania
Partią wyrosłą na gruncie społeczeństwa protestanckiego jest powstała w 1995 r. Partia Ludowa w Danii. Jej program różni się od założeń innych europejskich chadeków. Jej członkowie są m.in. eurosceptyczni i mają bardzo antyimigrancki program.
IdeologiaChcemy, aby kraj składał się z wolnych obywateli duńskich, którzy mieliby możliwość dbania o siebie i decydowania o sobie, ale państwo musi być jednocześnie zobowiązane do wspierania Duńczyków znajdujących się w trudnej sytuacji i do zapewnienia im bezpieczeństwa.
Chrześcijaństwo wprowadza wyraźne rozróżnienie między światem świata a światem wiary – rozróżnienie, które jest niezbędne dla rozwoju kraju – dla wolności, otwartości i rządów.
Duńska Partia Ludowa chce, aby państwo wspierało kościół narodowy. Nie podważa to zwykłej wolności przekonań, której jesteśmy zwolennikami – i jej obrońcami.
Cudzoziemcy powinni mieć możliwość przyjęcia do duńskiego społeczeństwa, ale tylko pod warunkiem, że nie zagrozi to bezpieczeństwu i rządowi.
Cudzoziemcy muszą, w ograniczonym zakresie, zgodnie ze specjalnymi przepisami i zgodnie z postanowieniami Konstytucji, móc uzyskać obywatelstwo duńskie.
Opieka nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi jest zadaniem publicznym. Należy zapewnić tym grupom obywateli godne i bezpieczne życie na równych warunkach w całym kraju.
Opieka zdrowotna i opieka szpitalna muszą być na najwyższym poziomie, co do zasady muszą być publiczne i finansowane z podatków. Profilaktyczna opieka zdrowotna musi być traktowana priorytetowo.
Rozwój kraju musi odbywać się w interakcji z przyrodą i dlatego należy zachować ostrożność w związku z długoterminowymi konsekwencjami naszego stylu życia.Źródło: Duńska Partia Ludowa, Ideologia, dostępny w internecie: danskfolkeparti.dk [dostęp 3.03.2020 r.].
Wskaż postulaty duńskiej Partii Ludowej odmienne od programu pozostałych ugrupowań.
Chadecja w Parlamencie Europejskim
Partie chrześcijańsko‑demokratyczne reprezentowane są również jako jedna z grup politycznych w Parlamencie Europejskim. Najważniejsze wartości, założonej w 1976 r. Europejskiej Partii Ludowej, to:
Nasza misja & wartości1. Cenimy ludzką godność, wolność i odpowiedzialność, równość i sprawiedliwość, solidarność i pomocniczość. Uznajemy wartości judeochrześcijańskie za nasz fundament i zobowiązujemy się do obrony wolności religii na całym świecie.
2. Bronimy demokracji przedstawicielskiej, rozdziału władzy, praw człowieka i praworządności, przeciwstawiając się jakiejkolwiek formie totalitaryzmu, jakiejkolwiek z podstaw ideologicznych.
3. Opowiadamy się za sprawiedliwym społeczeństwem, które zapewnia równe szanse i chroni uzasadnione interesy przyszłych pokoleń. Opowiadamy się za społeczną gospodarką rynkową opartą na wolności, odpowiedzialności i uczciwości, która promuje prywatne przedsiębiorstwa, obejmuje dobrobyt gospodarczy i nie pozostawia nikogo w tyle.
4. Wierzymy w odpowiedzialne zarządzanie zasobami naturalnymi, które zapewnia spełnienie uzasadnionych potrzeb i poprawia warunki życia wszystkich, zapewniając jednocześnie zrównoważony rozwój, który chroni naszą planetę dla przyszłych pokoleń. Zachęcamy do stosowania nowych technologii oraz prowadzenia badań i innowacji mających na celu poprawę jakości życia.
Źródło: Europejska Partia Ludowa, Nasza misja & wartości, dostępny w internecie: eppgroup.eu [dostęp 3.03.2020 r.].
Zastanów się, w jakim stopniu program EPL odpowiada założeniom programowym poszczególnych partii.
Wybrani politycy chadeccy
Słownik
termin zaproponowany przez Farida Zakarię, amerykańskiego politologa; zgodnie z jego poglądami oznacza miękki autorytaryzm
kultura narodowa, którą władze państwowe traktują jako dominującą w społeczeństwie i na jej podstawie kształtują normy społeczne i prawne
proces polegający na zeświecczeniu instytucji i różnych przejawów życia społecznego, politycznego i kulturalnego oraz na uniezależnieniu ich od wpływów religii i kleru oraz rezygnacji jednostek z uczestnictwa w życiu wspólnot religijnych
partie polityczne, których celem jest zachęcenie do członkostwa i poparcie szerokiego spektrum obywateli
sposób gospodarowania, w którym zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia nie zmniejszy szans zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń; w zrównoważonym rozwoju środowisko naturalne jest jego podstawą, gospodarka narzędziem, a dobrobyt społeczeństwa celem
(z łac. persona – osoba); zgodnie z definicją słownikową jest to nurt współczesnej filozofii europejskiej akcentujący autonomiczną wartość osobowości w analizie rzeczywistości i bytu ludzkiego