Generał Józef Longin Sowiński

Bohaterem lirycznym wiersza Juliusza Słowackiego [W starym kościołku na Woli...], który znany jest również pod tytułem Sowiński w okopach Woli, został generał Józef Longin Sowiński (1777–1831). W jego biografii najważniejsze są wydarzenia związane z losem żołnierza – absolwenta Akademii Szlacheckiego Korpusu Jego Królewskiej Mości i Rzeczpospolitej, czyli Szkoły Rycerskiej.

RtUkcn1SWgkFv

Obraz przedstawia krajobraz miejski. Centralną częśc obrazu zajmuje Plac Kazimierzowski w Warszawie. Stoi na nim dwóch żołnierzy i zakonnik. Mężczyźni rozmawiają. Na placu widać pryzmę długich, drewnianych bali. Po prawej stronie obrazu widać okazały budynek. To Pałac Kazimierzowski. Połączony jest z nim inny, niewielki, piętrowy budynek.

W 1794 roku Sowiński brał udział w insurekcji kościuszkowskiej. W tym samym roku otrzymał stopień podporucznika. Walczył w legionach generała Jana Henryka Dąbrowskiego, po czym zdobywał kolejne stopnie wojskowe najpierw w armii pruskiej, a od 1811 roku w Armii Księstwa Warszawskiego. W 1812 roku wziął udział w kampanii napoleońskiej, podczas której wyróżniał się jako dowódca. Za waleczność został odznaczony krzyżem kawalerskim Virtuti MilitariVirtuti MilitariVirtuti Militari oraz krzyżem francuskiej Legii Honorowej. Podczas starcia pod Borodino (Możajskiem) 5 września 1812 roku został poważnie ranny w kolano, ale mimo obrażeń nie opuścił pola bitwy i dowodził artylerią. Po amputacji nogi poruszał się o kuli.

RMHbW6k532UEn

Obraz przedstawia scenę batalistyczną. Na rozległych pagórkach widać ścierające się wojska francuskie i rosyjskie. Widać żołnierzy piechoty i kawalerię. Nad polem bitwy unoszą się dymy od wystrzałów,

Do 1813 roku znajdował się w niewoli rosyjskiej. Po powrocie do Warszawy zdobywał kolejne stopnie wojskowe i pełnił funkcję dyrektora Arsenału Budowniczego oraz komendanta Szkoły Wojskowej AplikacyjnejszkołaSzkoły Wojskowej Aplikacyjnej. Legenda Sowińskiego jako bohatera narodowego jest jednak związana głównie z jego śmiercią podczas powstania listopadowego. Do tego wydarzenia nawiązuje również Juliusz Słowacki w wierszu, który powstał prawdopodobnie w latach 1844‒1845, czyli już trzynaście lat po upadku zrywu niepodległościowego.

Śmierć w okopach Woli

RgRVIsP3O3foe1

Obraz przedstawia wnętrze kościoła. Przy ołtarzu trwa walka żołnierzy. Jeden z nich podtrzymuje umierającego kompana.

W trakcie powstania listopadowego w lipcu 1831 roku generał Józef Sowiński został dowódcą redutyredutareduty 56 na warszawskiej Woli, a od sierpnia dowodził obroną całej Woli, awansując na generała brygady. Szturm wojsk rosyjskich na tę część Warszawy odbył się 6 września. Z powodu dużej przewagi liczebnej Rosjan kilkugodzinna obrona Woli zakończyła się niepowodzeniem, a jej dowódca – pięćdziesięcioczteroletni generał Sowiński zginął. Okoliczności jego śmierci nie są dokładnie znane, ale najczęściej podaje się informacje o zabiciu Sowińskiego na posterunku bojowym, a nie w ukryciu kościoła na Woli. Druga relacja krążyła jednak wśród emigrantów, którzy po upadku powstania listopadowego musieli opuścić ziemie polskie. Do jej utrwalenia przyczynił się między innymi znany na emigracji staloryt, na którym widać generała Sowińskiego stojącego z bagnetem u stóp ołtarza w kościele na Woli oraz sześciu nacierających na niego żołnierzy rosyjskich. Pisano wówczas, że:

R1SoiTsPYj3yy

Obraz przedstawia wnętrze kościoła. Przy ołtarzu trwa walka generała Sowińskiego z żołnierzami rosyjskimi. żołnierze napierają na generała. On broni się karabinem z bagnetem.

Legendę bohaterskiej śmierć Sowińskiego w kościele na Woli utrwalił w swoim wierszu Juliusz Słowacki, a jednym z najbardziej znanych obrazów malarskich przedstawiających generała walczącego w obronie wolskiej reduty jest dzieło Wojciecha Kossaka Generał Sowiński na szańcachszaniecszańcach Woli.

Słownik