Przeczytaj
Jaką ilość dodatków do żywności zjada przeciętny obywatel naszego kraju?
W roku Najwyższa Izba Kontroli podała do informacji publicznej, że przeciętny Polak zjada w ciągu roku dwa kilogramy związków chemicznych, nazywanych dodatkami do żywności. Badania te były prowadzone w latach .
Pod pojęciem dodatków rozumiemy:
konserwanty,
barwniki,
zagęszczacze,
antyutleniacze,
emulgatory.
Specjaliści uspokajają, że są to substancje przebadane i bezpieczne, a ich wykorzystywanie reguluje prawo unijne.
Zagrożenia związane z dodatkami do żywności
Spożywając różne produkty, wprowadzamy do naszego organizmu także wiele dodatków znajdujących się w tych produktach. Duża kumulacja chemicznych substancji może nie pozostawać bez wpływu na zdrowie konsumentówkonsumentów. W opinii kupujących i części ekspertów, producenci nie zawsze przestrzegają zasady oszczędnego używania tych substancji do żywności. Nadmiar dodatków może wynikać z prostej chęci maksymalizowania zysku przez przedsiębiorców – świetnie maskują słabszą jakość produktów, przyspieszają produkcję i pozwalają na jej zwiększoną efektywność.

Dobrodziejstwa związane z dodatkami do żywności
Pozytywną stroną stosowania różnego rodzaju dodatków jest zwiększona efektywność produkcji żywności. Poza tym dodatki ograniczają ryzyko zatrucia, poprawiają smak czy przedłużają trwałość produktów. Dzięki zwiększonej trwałości mniej żywności marnuje się ze względu na zepsucie. Należy przy tym pamiętać, że wciąż około mln ludzi na świecie cierpi z powodu głodu, stąd dbałość o niemarnowanie pożywienia jest naszym obowiązkiem.

Dodatki do żywności
Możemy je podzielić ze względu na funkcję technologiczną i pochodzenie. Stosowane są różne grupy związków chemicznych, jak np. sole.
- Nazwa kategorii: dodatki do żywności
- Nazwa kategorii: funkcja technologiczna
- Nazwa kategorii: konserwanty[br]chemiczne{value=24}
- Nazwa kategorii: przeciwutleniacze{value=24}
- Nazwa kategorii: regulatory[br]kwaśności{value=24}
- Nazwa kategorii: barwniki{value=24}
- Nazwa kategorii: substancje[br]smakowo-zapachowe{value=24}
- Nazwa kategorii: substancje[br]kształtujące[br]teksturę{value=24} Koniec elementów należących do kategorii funkcja technologiczna
- Nazwa kategorii: pochodzenie
- Nazwa kategorii: naturalne{value=24}
- Nazwa kategorii: sztuczne{value=24} Koniec elementów należących do kategorii pochodzenie
- Elementy należące do kategorii dodatki do żywności
- Elementy należące do kategorii funkcja technologiczna
- Elementy należące do kategorii pochodzenie
Ich podziału można dokonać również ze względu na numer.
- Nazwa kategorii: E{value=24}
- Nazwa kategorii: 100-199{value=18}
- Nazwa kategorii: barwniki{value=14}
- Nazwa kategorii: E170[br]węglan[br]wapnia{value=10}
- Nazwa kategorii: E150c[br]karmel[br]amoniakalny{value=10} Koniec elementów należących do kategorii barwniki{value=14}
- Nazwa kategorii: 200-299{value=16}
- Nazwa kategorii: konserwanty{value=14}
- Nazwa kategorii: E261[br]octan[br]potasu{value=10}
- Nazwa kategorii: E221[br]siarczan(IV)[br]sodu{value=10} Koniec elementów należących do kategorii konserwanty{value=14}
- Nazwa kategorii: 300-399{value=16}
- Nazwa kategorii: przeciwutleniacze[br]i regulatory[br]kwasowości{value=14}
- Nazwa kategorii: E341c[br]fosforan(V)[br]wapnia{value=10}
- Nazwa kategorii: E385[br]EDTA[br]wapniowo-disodowy{value=10} Koniec elementów należących do kategorii przeciwutleniacze[br]i regulatory[br]kwasowości{value=14}
- Nazwa kategorii: 400-499{value=16}
- Nazwa kategorii: emulgatory,[br]środki spulchniające,[br]żelujące itp.
- Nazwa kategorii: E402[br]alginian[br]potasu{value=10} Koniec elementów należących do kategorii emulgatory,[br]środki spulchniające,[br]żelujące itp.
- Nazwa kategorii: 500-599{value=16}
- Nazwa kategorii: środki pomocnicze{value=14}
- Nazwa kategorii: E515[br]siarczan(VI)[br]potasu{value=10}
- Nazwa kategorii: E553b[br]uwodniony[br]krzemian magnezu{value=10} Koniec elementów należących do kategorii środki pomocnicze{value=14}
- Nazwa kategorii: 600-699{value=16}
- Nazwa kategorii: wznacniacze smaku{value=14}
- Nazwa kategorii: E628[br]guanylan[br]dipotasowy{value=10}
- Nazwa kategorii: E622[br]glutaminian[br]monopotasowy{value=10} Koniec elementów należących do kategorii wznacniacze smaku{value=14}
- Nazwa kategorii: 900-999{value=16}
- Nazwa kategorii: środki słodzące{value=14}
- Nazwa kategorii: E954[br]sacharynian[br]sodu{value=10} Koniec elementów należących do kategorii środki słodzące{value=14}
- Nazwa kategorii: 1000-1099{value=16}
- Nazwa kategorii: stabilizatory,[br]zagęstniki,[br]konserwanty{value=14} Koniec elementów należących do kategorii 1000-1099{value=16}
- Elementy należące do kategorii E
- Elementy należące do kategorii 100-199
- Elementy należące do kategorii barwniki
- Elementy należące do kategorii 200-299
- Elementy należące do kategorii konserwanty
- Elementy należące do kategorii 300-399
- Elementy należące do kategorii przeciwutleniacze[br]i regulatory[br]kwasowości
- Elementy należące do kategorii 400-499
- Elementy należące do kategorii emulgatory,[br]środki spulchniające,[br]żelujące itp.
- Elementy należące do kategorii 500-599
- Elementy należące do kategorii środki pomocnicze
- Elementy należące do kategorii 600-699
- Elementy należące do kategorii wznacniacze smaku
- Elementy należące do kategorii 900-999
- Elementy należące do kategorii środki słodzące
- Elementy należące do kategorii 1000-1099
Przykłady soli stosowanych w dodatkach do żywności:
Źródło: www.pixabay.com, licencja: domena publiczna
W dzisiejszych czasach należy sobie postawić pytanie: ile pieczywa jest w pieczywie?, Karmel amoniakalny Barwnik brązowy i dodatek aromatyczny. Jest to substancja dopuszczona do stosowania na terenie Unii Europejskiej. Możliwe skutki nadużywania: nadpobudliwość, ujemny wpływ na funkcjonowanie wątroby, żołądka i bezpłodność. Stosowany w czekoladach, polewach, deserach i ciemnym pieczywie. Na zdjęciu na patyczkach znajdują się kulki oblane czekoladą. Niektóre są ozdobione posypką.
Źródło: www.commons.wikimedia.org, licencja: domena publiczna
Nadużywanie karmelu amoniakalnego stosowanego w czekoladach może powodować np. bezpłodność., Etanian (octan) potasu Regulator kwasowości i konserwant. Nie wykazano negatywnego wpływu na zdrowie człowieka. Sugeruje się jedynie, aby unikały go osoby z niewydolnością nerek i chorobami serca. Zastosowanie: marynaty, sosy do sałaty, sos brązowy, sos owocowy. Na zdjęciu widoczna jest dłoń trzymająca ceramiczną miseczkę, z której wylewa się ciemny karmel do większej miski.
Źródło:www.pxhere.com, licencja: domena publiczna
Gotowe sosy zawierają dodatki do żywności., Siarczan() sodu Stosowany jako konserwant. Jest on rozkładany w wątrobie do nieszkodliwych siarczanów i wydalany wraz z moczem. Dopuszczalne dzienne spożycie: do 0,7 mg/kg masy ciała. Nadużywanie może skutkować: astmą, podrażnieniami żołądka, zmianami skórnymi. Może niszczyć witaminę B zawartą w żywności. Stosowany w krojonych i suszonych owocach czy owocowych nadzieniach do ciast. Na zdjęciu w miskach są różne rodzaje suszonych owoców.
Źródło: www.pixabay.com, licencja: domena publiczna
Kupując suszone owoce konsumenci powinni sprawdzać jakie substancje są do nich dodawane., Fosforan() wapnia Fosforany to sole niezbędne w organizmie, uznawane za nieszkodliwe w produktach spożywczych. Dodawane są do żywności głównie, by przedłużyć jej termin przydatności do spożycia, ale również w celu wiązania wody podczas obróbki termicznej, co powoduje zwiększenie masy końcowej produktu. Muszą na nie uważać jednak alergicy, ponieważ mogą powodować podrażnienia skóry i oczu. Są stosowane w produktach mącznych, w mleku w proszku czy w odżywkach dla sportowców. Na zdjęciu łyżka, na której znajduje się biały proszek.
Źródło: www.pixabay.com, licencja: domena publiczna
Mleko w proszku może zawierać fosforan() wapnia ., EDTA wapniowo-disodowy Ten konserwant pełni rolę przeciwutleniacza, dzięki czemu zwiększa trwałość produktów spożywczych. Jeśli jest stosowany zgodnie z zaleceniami, nie ma skutków ubocznych (dopuszczalne dzienne spożycie: maksymalnie masy ciała). Długotrwałe nadmierne spożywanie może prowadzić do niedoboru metali w organizmie (żelaza). Może powodować: dolegliwości jelitowe, uszkodzenia nerek, zakłócenie równowagi mineralnej. Zastosowanie w dressingach, margarynach, produktach do smarowania pieczywa oraz w napojach bezalkoholowych. Ilustracja przedstawia wzór EDTA. Zbudowany jest między innymi z dwóch atomów azotu połączonych ze sobą krótkim łańcuchem w kształcie zygzaka. Każdy atom azotu na górze i na dole łączy się z atomem węgla, a ten łączy się z grupą .Wzór strukturalny EDTA. Licencja domena publiczna. Źródło: wikipedia.org.
Dolegliwości układu pokarmowego mogą być wynikiem spożywania żywności z dużą ilością dodatków., Alginian potasu Zagęstnik, substancja żelująca. Efekty uboczne są nieznane przy normalnym stosowaniu; wytwarzany jest z wodorostów rodziny Phaeophyceae (Macrocystis pyrifera, Laminaria digitata, L. cloustoni, Ascophyllum nodosum) w USA i Wielkiej Brytanii. Ma zastosowanie w jogurtach, budyniach w proszku i lodach. Na ilustracji jest wzór strukturalny. Zbudowany jest między innymi z dwóch sześcioczłonowych pierścieni, sześciu grup , dwóch kationów potasu. Pierścienie połączone są za pośrednictwem atomu tlenu.Wzór strukturalny alginianu potasu. Licencja CC BY 3.0. Źródło: GroMar Sp. z o.o..
Konsystencje produktów takich jak np. jogurty, budynie czy lody wynikają z dodawania do nich alginianu potasu., Siarczan() potasu Regulator kwasowości, w małych ilościach uznawany za nieszkodliwy w produktach spożywczych. Duże dawki mogą spowodować krwawienie żołądkowo – jelitowe. Jest substytutem soli kuchennej o niskiej zawartości jonów sodu. Stosowany w przemyśle piwowarskim. Na zdjęciu na leżącej drewnianej beczce stoi kieliszek z jasnobrązowym trunkiem.
Źródło: www.pxhere.com, licencja: domena publiczna
Również produkcja napojów jest związana ze stosowaniem dodatków do żywności., Uwodniony krzemian magnezu (Talk) Jest substancją o funkcji przeciwzbrylającej. Obojętny dla organizmu. Po wchłonięciu zostaje wydalony przez nerki bez zauważalnego wpływu na organizm. Przedawkowanie może powodować kaszel, problemy z oddychaniem, wymioty, problemy żołądkowe. Stosowany w produktach zbożowych (także ryżu), czekoladzie, lukrze, kluskach, solach, mieszankach przypraw. Na zdjęciu biały proszek oraz dwa zbite kawałki talku na dużej tacy. Wokół ludzie przyglądający się proszkowi. Jedna z osób opowiada o talku. Niektóre dodatki do żywności mogą powodować nowotwory, głównie żołądka., Guanylan dipotasowy Wzmacniacz smaku i zapachu; substancja dodawana do sosów w proszku, przypraw sypkich, sosu sojowego, koncentratów spożywczych, wędlin, konserw mięsnych oraz produktów o obniżonej zawartości soli kuchennej. Uznawany jest za nieszkodliwy w zastosowaniach spożywczych. Powinny go unikać osoby z dną moczanową lub kamieniami nerkowymi. Ilustracja przedstawia rozbudowany wzór strukturalny. Zbudowany jest między innymi z sześcioczłonowego pierścienia z dwoma wiązaniami podwójnymi. Zbudowany jest między innymi z atomu azotu i grupy oraz , dwóch pięcioczłonowych pierścieni, atomu fosforu połączonego z czterema atomami tlenu i dwóch kationów potasu. Wzór strukturalny guanylanu dipotasowego. Licencja domena publiczna. Źródło: wikipedia.org.
Wzmacniacz smaku i zapachu jakim jest dodawany jest np. do przypraw sypkich, koncentratów spożywczych czy produktów o obniżonej zawartości soli., Glutaminian monopotasowy Wzmacniacz smaku i zapachu. W organizmie występuje glutaminian, który jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników w mózgu. Dostarczanie sztucznego powoduje, że stężenie neuroprzekaźnika wzrasta i dochodzi do nadmiernego pobudzenia neuronów. Przedawkowanie może spowodować skurcze oskrzeli, palpitacje serca, poirytowanie, depresję, nieostrość widzenia, zawroty głowy. Stosowany jest w mięsach, daniach kuchni chińskiej, żywności gotowej typu zupki z proszku, sosy, chipsy, przekąski słone. Na ilustracji jest wzór strukturalny. Łańcuch główny ma kształt zygzaka. Połączony jest między innymi z grupą , . We wzorze jest także kation potasu.Wzór strukturalny glutaminianu monopotasowego. Licencja domena publiczna. Źródło: wikipedia.org.
Stosowanie dużej ilości dodatków do żywności może powodować pogorszenie naszego samopoczucia, a w skrajnych przypadkach depresję. Zdjęcie przedstawia chipsy. Mają postać cienkich, okrągłych plasterków.
Źródło: www.pixy.org, licencja: domena publiczna, Sacharynian sodu (sacharyna) Stosowany w dietetycznych napojach bezalkoholowych i substytutach cukru. Obecne przepisy unijne dopuszczają jego użycie do poprawienia smaku poszczególnych produktów spożywczych. Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła maksymalną dawkę dziennego spożycia na ciała. Skutkiem nadużywania mogą być pokrzywka, świąd, egzema, mdłości, biegunka. Niektóre badania sugerują działanie mutagenny i kancerogenny. Na zdjęciu znajduje się filiżanka z herbatą. Filiżanka stoi na stole. Obok niej metalowa łyżka ze zmieloną kawą oraz małe, okrągłe tabletki – to sacharyna.
Źródło: Heike Rau dostępny w internecie: fotolia.com, licencja: CC BY - SA 3.0
Nadużywanie niektórych dodatków może wykazywać działanie mutagenne i kancerogenne.
Tak duże zapotrzebowanie na żywność powoduje zwiększanie ilości dodatków do żywności stosowanych przez producentów. Wybierając produkty bardziej przetworzone, przyswajamy także więcej tych substancji chemicznych. Zastanów się nad swoimi wyborami konsumenckimi i nawykami żywieniowymi i pamiętaj o słynnej maksymie Paracelsusa: cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną
(łac. Dosis facit venenum).

Słownik
według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja jest wiodącą przyczyną niesprawności i niezdolności do pracy na świecie oraz najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym. Choruje na nią w ciągu całego życia kilkanaście procent populacji osób dorosłych
taki związek, który zwiększa ryzyko powstawania chorób nowotworowych; rakotwórczy
(łac. consumens), w ekonomii osoba nabywająca od przedsiębiorcy towar lub usługę. Nie istnieje uniwersalna prawna definicja konsumenta. W polskim prawie pojęcie konsumenta zostało zdefiniowane w kodeksie cywilnym jako „osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”
(antyoksydanty, antyutleniacze) grupa związków chemicznych, które same występując w małych stężeniach (w porównaniu z substancją podlegającą utlenianiu), wstrzymują lub opóźniają proces utleniania tej substancji
sole jonowe zawierające w cząsteczce kationy metalu (lub ) i aniony reszty kwasowej
(pierwszy człon nazwy pochodzi greki iatrós – lekarz), kierunek panujący w alchemii lekarskiej, mówiący, że głównym jej zadaniem jest odkrywanie właściwości leczniczych związków chemicznych. Paracelsus (główny jej propagator) wprowadził do lecznictwa alkohol, sole arsenu, miedzi, ołowiu i srebra
zajmuje się badaniem własności czynników toksycznych (trujących) i negatywnymi skutkami ich oddziaływania na organizmy
Bibliografia
www.aptekagemini.pl/poradnik/zdrowie/wapn‑weglan‑wapnia‑jakie‑ma‑znaczenie‑dla‑zdrowia/ https://dietetycy.org.pl/e-cos-jest-zywnosci/
www..food‑info.net/pl/e/e221.htm http://www.food-info.net/pl/e/e341.htm
www.food‑info.net/pl/e/e402.htm
www.czytamyetykiety.pl/aplikacja/
www.ec.europa.eu/assets/near/neighbourhood‑enlargement/ccvista/pl/31994l0036‑pl.doc
www.kosmos.icm.edu.pl/PDF/2016/543.pdf
www.pl.wikipedia.org/wiki/Przeciwutleniacze
www.softonet.pl/publikacje/rzuty_okiem/E‑food‑czy.na.pewno.wiesz.co.jesz.Mobilna.aplikacja.Ci.to.podpowie,141
www.nik.gov.pl/aktualnosci/dodatki‑do‑zywnosci‑nieszkodliwe‑czy‑niebezpiecznie‑naduzywane‑panel‑ekspertow.html
www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja
www.vitalia.pl/ch_add,4,0_Talk.html
www.vitalia.pl/ch_add,282,0_Glutaminian‑potasu.html
Statham B., Tabele dodatków i składników chemicznych, czyli co jesz i czym się smarujesz, Wydawnictwo RM, Warszawa ;