Miguel de Cervantes Saavedra

Miguel de Cervantes Saavedra (1547–1616), autor powieści El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha (Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy), to postać o niezwykle barwnej biografii. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej i próbował wielu zajęć. Był szambelanem dworskim, żołnierzem, weteranem bitwy pod Lepanto w 1571 roku. Schwytany przez piratów, spędził pięć lat w niewoli w Algierze. Wykupiony przez rodzinę, osiadł w hiszpańskiej prowincji Mancza i postanowił żyć z pisania. Jego liczne utwory nie cieszyły się początkowo zainteresowaniem i nie przyniosły mu sławy ani pieniędzy. Skłoniło go to do odsprzedania praw do powieści Don Kichot z Manczy (1605), która okazała się wydawniczym sukcesem.

RCwnGL5XoLYMG

Obraz przedstawia mężczyznę, który siedzi oparty o kamienną ścianę w niewielkim pomieszczeniu. Mężczyzna podpiera głowę lewą ręką. Jest ubrany w kaftan, krótkie, bufiaste spodnie i rajtuzy. Po lewej stronie obrazu znajdują się przezroczyste postaci stojącego rycerza w zbroi oraz pochylonego mężczyzny stojącego przy ośle.

Pierwsza nowożytna powieść

R1VmRKJDhWPvn1

Ilustracja przedstawia wiele wiatraków stojących na polu. Pod jednym z wiatraków znajduje się rycerz na koniu. Atakuje piką skrzydło wiatraka. Z oddali nadjeżdża tęgi mężczyzna na ośle. Trzyma w wyciągniętej, prawe ręce kapelusz.

Don Kichote Cervantesa to dzieło odgrywające szczególną rolę w historii powieści, która w kulturze nowożytnej jest głównym gatunkiem prozy narracyjnej. Przyjmuje się, że swoją dojrzałą formę powieść zyskała w XVIII wieku w Anglii, jednak jej cechy można dostrzec w wielu powstałych wcześniej utworach. Rozkwit noweli i powieści w Hiszpanii przypada na XVI wiek, a przykładem jest właśnie Don Kichote. W dziele tym autor w parodystycznyparodiaparodystyczny sposób odwołał się do popularnego w średniowieczu romansu rycerskiegoromans rycerskiromansu rycerskiego, gatunku przygodowo‑miłosnego, wierszowanego lub prozatorskiego, którego cechą wyróżniającą była niezwykła fabuła, obfitująca w nieprawdopodobne zdarzenia. Cervantes w swojej powieści ośmieszył charakterystyczne dla tego gatunku rozwiązania narracyjne oraz sposób kreowania postaci. Akcję przedstawił na tle realistycznie ukazanej, współczesnej mu Hiszpanii, bohaterów ukazał w sposób wiarygodny psychologicznie, fabułę poprowadził konsekwentnie, zgodnie z logiką przyczynowo‑skutkową. W ten sposób przełamał schematy starego gatunku (romansu rycerskiegoromans rycerskiromansu rycerskiego), a zarazem stworzył wzór dla nowego, czyli powieści.

Szaleństwo Don Kichota

Don Kichot – główny bohater powieści, który pragnie zostać błędnym rycerzembłędny rycerzbłędnym rycerzem – „chce działać w rzeczywistości tak, jakby był autorem (lub Bogiem) i mógł ją tworzyć słowem. W dużej mierze wynika to z nadmiernego zaufania do tych, których utworami się karmi i którzy nie uzmysławiali takiej komplikacji, jak Cervantes, wręcz odwrotnie: upewniali, że to, o czym piszą, jest rzeczywiste. Jeśli zatem fikcja jest rzeczywista i nie ma granicy między słowem a działaniem, jeśli autor może być stwórcą najcudowniejszych (albo, jeśli kto woli, najdziwaczniejszych) światów i są one rzeczywiste, to w takim razie Don Kichot zamierza tak stwarzać świat (oczywiście: cudowny) jak utwór – świat wychodzi mu jednak dziwaczny. Jest oczywiste, że wierzy w stwórczą moc własnego słowa niczym boskiego: wie, co kto powinien widzieć, jak musi wyglądać, co należy robić”Indeks górny 1¹1Indeks górny 1¹.

Cervantes – podobnie jak jego bohater – w młodości przeszedł okres zauroczenia powieściami rycerskimi i znał je doskonale. Prowadzona w utworze gra z konwencją romansu rycerskiegoromans rycerskiromansu rycerskiego toczy się dzięki temu na wielu poziomach.

Słownik