Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej definiuje najważniejsze interesy narodowe, z których wynikają cele w zakresie bezpieczeństwa Polski, a zatem polska racja stanu.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Art. 5 Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka, i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego, oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.
krp Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 24.09.2020 r.].
Omawiając bardziej szczegółowo wymienione w art. 5 interesy, można je skatalogować jako:
legitymowanie się przez Polskę potencjałem bezpieczeństwa narodowego, pozwalającym zapobiec różnorodnym zagrożeniom i zwalczyć ewentualne ich następstwa;
silna pozycja międzynarodowa;
członkostwo w międzynarodowych systemach bezpieczeństwa;
ochrona obywateli rozumiana sensu largosensu largosensu largo w odniesieniu do jednostek i całego społeczeństwa;
swobodne korzystanie z praw i wolności obywatelskich;
ochrona dziedzictwa kulturowego jako rdzeń tożsamości narodowej;
dbanie o równomierny rozwój państwa w dwóch aspektach: społecznym i gospodarczym;
ochrona środowiska naturalnego, stanowiącego jedno z największych polskich bogactw.
RWe4zoBGgLSF9
Z żywotnych interesów Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio wynikają cele w zakresie bezpieczeństwa Polski, które mają wysokie znaczenie strategiczne.
RvfuXKYuhOTaU1
R1P2MwUv0TH4f
Narodowy potencjał strategiczny
Interesy narodowe są realizowane z wykorzystaniem potencjału bezpieczeństwa narodowego. Składają się na niego różnorodne komponenty (instrumenty), którymi dysponuje państwo.
Zaliczamy do nich:
szeroko rozumiany aparat sprawnie działającej władzy państwowej, na czele z parlamentem, Prezydentem RP i Radą Ministrów oraz wymiarem sprawiedliwości;
system zarządzania kryzysowego;
potencjał obronny RP, którego głównym elementem są nowoczesne siły zbrojne;
sprawnie działająca dyplomacja;
profesjonalne służby specjalne;
rozwinięty przemysł obronny;
potencjał naukowy i badawczy.
Oprócz tego narodowy potencjał strategiczny wzbogacają m.in.:
podmioty wyspecjalizowane w obszarze ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (np. różne służby i straże);
kondycja państwa;
niezależność energetyczna (osiągnięta dzięki dywersyfikacjidywersyfikacjadywersyfikacji dostaw paliw);
rozwój systemu sieci transportowej (zarówno drogowej, lądowej, śródlądowej, morskiej, jak i lotniczej).
Najważniejszym elementem struktury potencjału strategicznego jest społeczeństwo określane często mianem kapitału ludzkiego. To jego świadomość narodowa i kondycja warunkują wzrost gospodarki i sprawność państwa we wszystkich sferach związanych z bezpieczeństwem.
RGbK81cwg99bK
Elementy środowiska bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej
Wiele procesów obejmujących cały świat ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo Polski, dlatego przynależność do organizacji międzynarodowych z punktu widzenia polskiej racji stanu jest wartością nie do przecenienia.
Istotnymi elementami środowiska bezpieczeństwa Polski są:
RAZYwK7un4OKg
Poza przynależnością Polski do określonych struktur międzynarodowych, jako elementu środowiska bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, istotne znaczenie ma polityka jedynego na świecie supermocarstwa – USA. Jest to element, na który Polska ma ograniczony wpływ. Polityka amerykańska zdaje się już nie tak mocno koncentrować na sprawach europejskich, ale relacje Polski z USA z roku na rok są coraz lepsze w sferze zarówno gospodarczej, jak i militarnej. W interesie Europy, a zatem także Polski, powinno być utrzymywanie i pogłębianie jak najlepszych relacji z USA także z tego powodu, że ambicje imperialne nadal przejawia Rosja, czego przykładem jest choćby aneksja Krymu.
Niestety ciągłym zagrożeniem dla międzynarodowego bezpieczeństwa jest terroryzm, a także zorganizowana przestępczośćprzestępczość zorganizowanazorganizowana przestępczość. Pierwsze z tych zjawisk wprawdzie w Polsce nie występuje na taką skalę, jak np. w innych krajach europejskich, a drugie jest coraz skuteczniej zwalczane, ale oba bezwarunkowo należy zaliczyć do elementów środowiska bezpieczeństwa RP.
Elementów tych jest zresztą o wiele więcej i często przenikają się one wzajemnie.
Na szczególne wyróżnienie zasługują m.in.:
bezpieczeństwo zdrowotne;
bezpieczeństwo powszechne;
sytuacja demograficzna;
funkcjonowanie systemu finansowego państwa;
bezpieczeństwo energetyczne.
R1BMiH9TgKLx0
Koncepcje działań i przygotowań strategicznych
Priorytetem polskiej polityki bezpieczeństwa jest z jednej strony zwiększanie militarnego potencjału obronnego tak, aby nasz kraj mógł odeprzeć agresję ewentualnego wroga, a z drugiej – wzmacnianie sojuszy, szczególnie z NATO i USA. Polską racją stanu jest też aktywność na arenie międzynarodowej w zakresie zapobiegania konfliktom międzynarodowym i ich rozwiązywania.
W zakresie działań i przygotowań strategicznych Polska podejmuje i realizuje następujące rodzaje aktywności:
R1eA4S7ZYRi14
RnBjZaRvIPaFP
Słownik
dywersyfikacja
dywersyfikacja
zróżnicowanie
NATO
NATO
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (ang. North Atlantic Treaty Organization); ponadregionalna organizacja polityczno–wojskowa oparta na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa i zasadzie kolektywnej obrony
ONZ
ONZ
Organizacja Narodów Zjednoczonych (ang. United Nations); uniwersalna organizacja międzynarodowa powstała w 1945 r.
przestępczość zorganizowana
przestępczość zorganizowana
zjawisko kryminalne występujące pod wieloma postaciami w skali międzynarodowej i krajowej, którego nie można ściśle ograniczyć stanem faktycznym jednego, pojedynczego przestępstwa