Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Na początek przypomnijmy ważne twierdzenie, które pomoże nam w rozwiązaniu kilku zadań.

Dzielenie wielomianów z resztą
Twierdzenie: Dzielenie wielomianów z resztą

Dla każdego wielomianu Wx i niezerowego wielomianu Px istnieją wielomiany QxRx takie, że Wx=Px·Qx+Rx, przy czym wielomian Rx, nazywany resztą z dzielenia, jest stopnia mniejszego niż stopień wielomianu Px lub jest wielomianem zerowym.

Przykład 1

Wiemy, że reszta z dzielenia pewnego wielomianu Wx przez wielomian x3+4x2-2x-8 jest wielomianem x2+6x+5.
Jak wyznaczyć resztę z dzielenia wielomianu Wx przez dwumian x+4?

Rozwiązanie

Wiemy, że istnieje wielomian Qx taki, że Wx=Qx·x3+4x2-2x-8+x2+6x+5.

Z twierdzenia o reszcie wiemy, że reszta z dzielenia Wx przez x+4 to W-4.

Obliczmy
W(4)=Q(4)((4)3+4(4)22(4)8)+((4)2+6·(4)+5),
czyli
W-4=Q-4·0-3.

Zatem szukana resztatwierdzenie o reszciereszta wynosi W-4=-3.

Przykład 2

Wiemy, że reszta z dzielenia pewnego wielomianu Wx przez dwumian x-3 wynosi -5, zaś reszta z dzielenia Wx przez x+4 to 9.
Jak wyznaczyć resztę z dzielenia wielomianu Wx przez wielomian x2+x-12?

Rozwiązanie

Wiemy, że istnieją wielomiany Qx oraz Rx takie, że Wx=Qx·x2+x-12+Rx.

Zauważmy, że x2+x-12=x+4x-3.

Z twierdzenia o dzieleniu z resztą wiemy, że Rx jest wielomianem stopnia co najwyżej pierwszego. Zatem istnieją liczby ab takie, że Rx=ax+b.

Z twierdzenia o reszcie wiemy, że W3=-5 oraz W-4=9.

Zatem
W(3)=Q(3)(3+4)(33)+3a+b, a ponieważ 3-3=0, mamy
3a+b=-5.

Analogicznie
W-4=Q-4·-4+4·-4-3-4a+b, więc
-4a+b=9.

Wystarczy teraz rozwiązać układ równań
3a+b=-5-4a+b=9.
Rozwiązaniem jest para liczb a=-2b=1.

Zatem szukana reszta to Rx=-2x+1.

Kolejne przykłady pokazują, jak zastosować twierdzenie o dzieleniu z resztądzielenie wielomianu z resztątwierdzenie o dzieleniu z resztą w zadaniach z parametrami.

Przykład 3

Dany jest wielomian Wx=x3+px2+qx-1. Dla jakich wartości parametrów pq reszta z dzielenia wielomianu Wx przez Px=x2+4x+3 jest równa Rx=7x-13?

Rozwiązanie

Zauważmy na początek, że Px=x+1x+3.

Zatem istnieje wielomian Qx taki, że
Wx=Qx·x+3·x+1+7x-13.

Obliczmy wartość wielomianu Wx dla argumentów -3 oraz -1:
W-3=0+7·-3-13=-34,
W-1=0+7·-1-13=-20.

Wykorzystajmy teraz wzór wielomianu Wx z parametrami:
W-3=-33+p·-32+q·-3-1,
co daje nam równanie
-27+9p-3q-1=-34.

W-1=-13+p·-12+q·-1-1,
czyli
-1+p-q-1=-20.

Po uproszczeniu uzyskujemy układ równań z niewiadomymi p, q:
9p-3q=-6p-q=-18,
którego rozwiązaniem jest para liczb p=8q=26.

Przykład 4

Dany jest wielomian Wx=2x4+ax3+bx2+cx+5. Wiadomo, że reszta z dzielenia Wx przez wielomian Px=x2-1x+2 wynosi Rx=8x2+x-1. Wyznaczmy wartości parametrów a, bc.

Rozwiązanie

Z twierdzenia o dzieleniu z resztą wiemy, że istnieje wielomian Qx taki, że
W(x)=Q(x)(x1)(x+1)(x+2)+8x2+x1.

Zatem
W1=Q1·0+8+1-1=8,
W-1=Q-1·0+8-1-1=6,
W-2=Q-2·0+32-2-1=29.

Podstawmy liczby W1=8, W-1=6 oraz W-2=29 do wzoru wielomianu Wx:

W1=2+a+b+c+5=8, więc
a+b+c=1.

W-1=2-a+b-c+5=6, więc
-a+b-c=-1.

W-2=32-8a+4b-2c+5=29, więc
-8a+4b-2c=-8.

Wystarczy więc rozwiązać układ równań
a+b+c=1-a+b-c=-1-8a+4x-2c=-8.

Szukane wartości parametrów to a=1b=0c=0.

Słownik

dzielenie wielomianu z resztą
dzielenie wielomianu z resztą

dla każdego wielomianu Wx i niezerowego wielomianu Px istnieją wielomiany QxRx takie, że Wx=Px·Qx+Rx, przy czym wielomian Rx, nazywany resztą z dzielenia, jest stopnia mniejszego niż stopień wielomianu Px lub jest wielomianem zerowym

twierdzenie o reszcie
twierdzenie o reszcie

reszta z dzielenia wielomianu Wx przez dwumian postaci x-a wynosi Wa (czyli jest stałą równą wartości wielomianu Wx dla argumentu a)