Przeczytaj
Tożsamością trygonometryczną nazywamy pewną określoną zależność między funkcjami trygonometrycznymi. Dodajmy, że każde użyte w tożsamości wyrażenie musi mieć sens.
Tożsamości wykorzystujemy przy przekształcaniu równań lub wzorów do innej równoważnej postaci, która jest prostsza lub lepiej nadaje się do wyciągania interesujących nas wniosków.
Aby udowodnić tożsamośćtożsamość, przekształcamy jedną stronę tożsamości, starając się sprowadzić ją do postaci, którą ma druga strona. Można również przekształcać obie strony, doprowadzając je do tej samej postaci.
W naszych rozważaniach przyjmiemy oznaczenia:
– lewa strona równości
– prawa strona równości
Wykażemy, że dla każdego kąta prawdziwa jest równość:
.
Rozwiązanie
Skorzystamy z następujących wzorów skróconego mnożenia:
oraz .
Podstawiamy wartości do powyższych wzorów.
Teraz przekształcamy lewą stronę równości:
Po redukcji wyrażeń podobnych otrzymujemy stronę prawą równania.
.
To kończy dowód.
W przykładach 2, 3 i 4 wprowadzamy dodatkowo założenie, że mianowniki wyrażeń są różne od zera. W ten sposób gwarantujemy, że nie wykonamy dzielenia przez , które jest działaniem niedozwolonym.
Doprowadzimy do najprostszej postaci wyrażenie:
.
Rozwiązanie
Wyrażenie , przy założeniach: oraz , sprowadzamy do wspólnego mianownika. Następnie wykorzystamy wzór skróconego mnożenia: .
Mamy zatem:
.
Z jedynki trygonometrycznej () mamy, że
.
Ostatecznie:
Odp.:
Sprawdzimy, czy równość jest prawdziwa.
Rozwiązanie
Zakładamy, że: i .
Teraz oznaczamy strony równania.
Jeżeli równość jest prawdziwa, to , więc , czyli: .
Będziemy teraz przekształcać lewą stronę wyrażenia celem sprawdzenia, czy otrzymamy wartość zero.
Zastosujemy wzór skróconego mnożenia , który przygotuje nam oba ułamki do sprowadzenia ich do wspólnego mianownika.
Ze wzoru skróconego mnożenia otrzymujemy następującą równość:
.
Równość tę podstawiamy do równania wyjściowego.
Ponieważ , to wykazaliśmy, że , więc równość jest prawdziwa.
Wiedząc, że: i , obliczymy wartość wyrażenia: .
Rozwiązanie
Rozwiążemy to zadanie dwoma sposobami.
I sposób:
Znając wartość funkcji sinus, wyznaczymy wartość funkcji cosinus.
Aby wyznaczyć wartość , przekształcamy wzór do postaci .
Po podstawieniu , otrzymujemy:
.
Istnieją dwie liczby, których kwadrat jest równy . To i .
Ponieważ , to .
Podstawiamy do wzoru wyliczoną wartość cosinusa i korzystając ze wzoru skróconego mnożenia , otrzymujemy:
II sposób:
Przekształcamy wyrażenie do prostszej postaci, wykorzystując wzór skróconego mnożenia: .
Wzór zapisujemy w postaci: .
Stąd
.
Odp.: Gdy , wartość wyrażenia wynosi .
Udowodnimy, że dla każdego kąta ostrego .
Rozwiązanie
Będziemy przekształcać prawą stronę równości tak długo, aż otrzymamy lewą stronę.
Przekształcając prawą stronę wyrażenia, wykorzystamy wzory: oraz .
To kończy dowód.
Ciekawostka
Po raz pierwszy sinus i cosinus w znanej dziś formie zdefiniował Indyjski matematyk i astronom Aryabhata ( – ). Inny hinduski uczony Varahamihira już w wieku n.e. używał wzorów, z których do dzisiaj korzystamy. Są to m.in. wzory redukcyjne oraz tzw. jedynka trygonometryczna. Osiągnięcia Hindusów zostały później przetłumaczone, przejęte i rozszerzone przez arabskich i perskich matematyków. W wieku islamscy matematycy używali wszystkich funkcji trygonometrycznych. Abu al‑Wafa stworzył tablice sinusa i dokładne tablice tangensa. Zauważył również tożsamość, która jest używana do dziś: (Jagielloński MatBlog).
Słownik
pewna określona zależność między funkcjami trygonometrycznymi; każde użyte w tożsamości wyrażenie musi mieć sens