Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑azure

Budowa kwasów karboksylowych

Kwasy karboksylowe to związki organicznezwiązki organicznezwiązki organiczne, w których atom wodoru związku został zastąpiony grupą karboksylową COOH, na którą składa się grupa karbonylowa C=O oraz hydroksylowa OH.

RJqHRWgX6qiFB1
Wzór ogólny kwasów karboksylowych
R – atom wodoru, grupa alkilowa bądź arylowa
Źródło: GroMar Sp.z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ze względu na swoją budowę, możemy podzielić kwasy karboksylowe na kilka grup.

bg‑gray2

Alifatyczne kwasy karboksylowe

Alifatycznezwiązki alifatyczneAlifatyczne kwasy karboksylowe, inaczej nazwane są kwasami łańcuchowymi bądź acyklicznymi. W cząsteczkach tego kwasu grupa karbonylowa jest połączona z łańcuchem węglowodorowym.

RgLwhpI8NuSWu1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: GroMar Sp.z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gray2

Aromatyczne kwasy karboksylowe

Aromatyczne kwasy karboksylowe to kwasy, w których grupa karboksylowa jest bezpośrednio połączona z pierścieniem aromatycznym grupą arylową.

RIfk3MT0bGUkI1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: GroMar Sp.z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gray2

Polikarbonylowe i polihydroksylowe kwasy karboksylowe

Wielokarboksylowe (polikarboksylowe) kwasy karboksylowe to związki, w których występują co najmniej dwie grupy karboksylowe. W kwasach polihydroksylowych występuje więcej niż jedna grupa hydroksylowa.

RkghNRAoFqIr31
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: GroMar Sp.z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gray2

Aminokwasy

AminokwasyaminokwasyAminokwasy są związkami pochodzenia naturalnego i podstawowym elementem budulcowym białek. W ich budowie możemy wyróżnić grupę aminową NH2 oraz karboksylową COOH – dlatego zaliczamy je do kwasów karboksylowych.

R1ORwO21WKjL91
Wzór ogólny aminokwasów
R – grupa boczna aminokwasu
Źródło: GroMar Sp.z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ze względu na obecność grupy aminowej, aminokwasy wykazują mniejsze właściwości kwasowe niż ich odpowiedniki bez grupy aminowej.

Poniższa mapa pozwoli Ci uporządkować zdobytą wiedzę:

R1L6smJK9iARq1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Kwasy karboksylowe
    • Elementy należące do kategorii Kwasy karboksylowe
    • Nazwa kategorii: Alifatyczne kwasy karboksylowe
      • Elementy należące do kategorii Alifatyczne kwasy karboksylowe
      • Nazwa kategorii: Kwasy nienasycone
        • Elementy należące do kategorii Kwasy nienasycone
        • Nazwa kategorii: Kwas oleinowy
        • Nazwa kategorii: Kwas linolowy
        • Koniec elementów należących do kategorii Kwasy nienasycone
      • Nazwa kategorii: Kwasy nasycone
        • Elementy należące do kategorii Kwasy nasycone
        • Nazwa kategorii: Kwas octowy
        • Nazwa kategorii: Kwas mrówkowy
        • Koniec elementów należących do kategorii Kwasy nasycone
        Koniec elementów należących do kategorii Alifatyczne kwasy karboksylowe
    • Nazwa kategorii: Aromatyczne kwasy karboksylowe
      • Elementy należące do kategorii Aromatyczne kwasy karboksylowe
      • Nazwa kategorii: Kwas salicylowy
      • Nazwa kategorii: Kwas benzoesowy
      • Koniec elementów należących do kategorii Aromatyczne kwasy karboksylowe
    • Nazwa kategorii: Polikarboksylowe, polihydroksylowe kwasy karboksylowe
      • Elementy należące do kategorii Polikarboksylowe, polihydroksylowe kwasy karboksylowe
      • Nazwa kategorii: Kwas szczawiowy
      • Nazwa kategorii: Kwas cytrynowy
      • Koniec elementów należących do kategorii Polikarboksylowe, polihydroksylowe kwasy karboksylowe
    • Nazwa kategorii: Aminokwasy
    • Koniec elementów należących do kategorii Kwasy karboksylowe
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

aminokwasy
aminokwasy

związki organiczne, które powszechnie występują w organizmach żywych, zawierające w cząsteczce co najmniej jedną grupę karboksylową COOH i co najmniej jedną grupę aminową NH2

związki organiczne
związki organiczne

związki chemiczne pierwiastka węgla z wyłączeniem tlenków i siarczków węgla, kwasu węglowego i jego nieorganicznych pochodnych

związki alifatyczne
związki alifatyczne

organiczne związki acykliczne, związki łańcuchowe, węglowodory i ich pochodne o cząsteczkach, w których atomy węgla są połączone ze sobą w otwarte proste (liniowe) lub rozgałęzione łańcuchy

Bibliografia

M. Krzeczkowska, J. Loch, A. Mizera, Repetytorium chemia : Liceum - poziom podstawowy i rozszerzony, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa - Bielsko‑Biała 2010.

Dudek‑Różycki K., Płotek  M., Wichur T., Związki organiczne zawierające azot oraz wielofunkcyjne pochodne węglowodorów. Repetytorium i zadania, Kraków 2021.

Dudek‑Różycki K., Płotek  M., Wichur T., Węglowodory. Repetytorium i zadania, Kraków 2020.

Dudek‑Różycki K., Płotek M., Wichur T., Kompendium terminologii oraz nazewnictwa związków organicznych. Poradnik dla nauczycieli i uczniów, Kraków 2020.