Istnieje wiele aldehydówaldehydyaldehydów, które znajdują zastosowanie ze względu na ich właściwości chemiczne. Kilka przykładów zastosowań aldehydów wymieniono poniżej.

Aldehydy alifatyczne

1. Formaldehyd (aldehyd mrówkowy, metanal)

RPdOXKl43gZ2L1

Na ilustracji wzór strukturalny formaldehydu- atom węgla połączony jest u góry wiązaniem podwójnym z atomem tlenu, a na dole wiązaniami pojedynczymi z dwoma atomami wodoru.

Chemicy na całym świecie używają różnych aldehydów do syntezy innych związków. Jednak nie wszystkie z nich są wykorzystywane do produkcji na ogromną skalę (ilości liczone w tonach). W znacznym stopniu w przemyśle używany jest tylko jeden aldehyd – metanal (tzw. formaldehyd). Jest stosowany do garbowaniagarbowaniegarbowania oraz przygotowywania klejów i produktów polimerowych. Stosuje się go również w testach narkotykowych oraz w fotografii jako środek ścinający żelatynę, która stanowi bazę emulsji fotograficznej (zarówno do błon, jak i papierów). Dodatkowo używany jest jako konserwant i środek odkażający do produkcji tuszów do rzęs, lakierów do paznokci oraz produktów do higieny. Obecny jest także w szczepionkach jako środek wypełniający.

R5cDjHVMKHkT61

Na ilustracji wzór strukturalny przedstawia zygzakowaty łańcuch. Na końcu znajduje się atom wodoru. Przedostatni atom węgla łączy się u góry z atomem tlenu.

2. Propanal (aldehyd propionowy)

Propanal jest ważnym prekursorem i półproduktem w przemysłowej chemii organicznej. Stosuje się go głównie do produkcji tworzyw sztucznych, plastyfikatorówplastyfikatoryplastyfikatorów, gumowych produktów pomocniczych, przyspieszaczy wulkanizacji, żywic fenolowych, środków aromatyzujących i zapachowych, agrochemikaliów, pestycydów oraz farmaceutyków.

Technicznie, wiele produktów syntetyzuje się z aldehydu propionowego. Obejmują one w szczególności 1‑propanol, 1‑propyloaminę, kwas propionowy.

3. Inne aldehydy alifatyczne

Aldehydy alifatyczne, zawierające łańcuch o długości od 7 do 13 atomów węgla, są powszechnie stosowane jako kompozycje zapachowe w perfumach.

Aldehydy aromatyczne

1. Benzaldehyd (aldehyd benzoesowy)

Jest najbardziej popularnym aldehydem z grupy aldehydów aromatycznych, stosowanym w wielu gałęziach przemysłu. Używany jest do produkcji barwników, substancji zapachowych, również w przemyśle spożywczym oraz farmacji. Jest także dobrym rozpuszczalnikiem żywic, olejów, estrów i celulozy.

Ro7wS8U5s0wpU

Na zdjęciu jest wzór strukturalny. Sześcioczłonowy pierścień z trzema wiązaniami podwójnymi ma na górze wiązanie pojedyncze prowadzące do atomu węgla. Atom węgla po lewej stronie łączy się wiązaniem podwójnym z atomem tlenu, a po prawej stronie wiązaniem pojedynczym z atomem wodoru. Wzór sumaryczny aldehydu benzoesowego: ${\mathrm{C}}_7{\mathrm{H}}_6\mathrm{O}$.

RNfHCbkvKOFTT

Na zdjęciu jest plaster miodu. Na plastrze znajdują się pszczoły.

KetonyketonyKetony mogą zawierać grupy alifatyczne lub aromatyczne, które wpływają na właściwości i zastosowania tych związków. Przykłady zastosowań przedstawiono poniżej.

Ketony aromatyczne

Słownik

Bibliografia

Baekeland L. H., Method of making insoluble products of phenol and formaldehyde, New York 1909.

Hardo S., Eggersdorfer M., Ketony, w: Encyklopedia chemii przemysłowej Ullmanna, Weinheim 1985.

Krzeczkowska M., Loch J., Mizera A., Chemia. Repetytorium. Liceum - poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa - Bielsko‑Biała 2010.

Lawrence T F., Toksykologia przemysłowa, Baltimore 1957, s. 172–173.

Papa A. J., Propanal, w: Encyklopedia chemii przemysłowej Ullmanna, Weinheim 2011.

Stevens M. P., Wprowadzenie do chemii polimerów, Warszawa 1983, s. 36.

Turner Ch. F., McCreery J., Chemia ognia i materiałów niebezpiecznych, Boston, Massachusetts 1981, s. 118.