Bardzo ważnym elementem w przywracaniu choremu sprawności jest wczesne rozpoczęcie usprawniania. Pacjent powinien być odpowiednio zmotywowany i świadomy korzyści związanych z usprawnianiem. Przed operacją dąży się również do zmniejszenia lęku pacjenta poprzez wyjaśnienie mu realnych możliwości, jakie uzyska po zaprotezowaniu kikuta. Rehabilitację należy rozpocząć, jeśli to możliwe (w przypadku amputacji planowanych), przed operacją, a następnie kontynuować po amputacji i po zaprotezowaniu. Do celów usprawniania przed amputacją należą:

• nauka mobilności w łóżku,

• nauka siadu w łóżku,

• nauka wstawania z łóżka,

• nauka chodu i korzystania z pomocy ortopedycznych (balkonika, kul, wózka ortopedycznego),

• trening równowagi,

• poprawa ogólnej wydolności chorego (układu krążeniowo‑oddechowego),

• wzmocnienie siły mięśni kończyn górnych i kończyn dolnych.

Ćwiczenia ogólnousprawniające i siłowe mają na celu wzmocnienie kończyn, zarówno tej, której część zostanie usunięta, a także zdrowej kończyny, która będzie musiała przejąć ciężar ciała do czasu zaprotezowania. Szczególnie wzmacnia się mięśnie w obrębie kończyny amputowanej, które zapobiegać będą powstawaniu przykurczy. Jeśli amputacja dotyczy poziomu uda, należy się skupić na ćwiczeniach wzmacniających mięśnie odpowiedzialne za prostowanie (np. mięsień pośladkowy wielki) w stawie biodrowym. W przypadku amputacji na poziomie podudzia, powinno się wzmacniać przede wszystkim mięśnie prostujące staw biodrowy (np. mięsień pośladkowy wielki, mięśnie kulszowo‑goleniowe) oraz prostujące staw kolanowy (np. mięsień czworogłowy uda).

Przed zabiegiem uczy się chorego chodzenia przy pomocy balkoniku lub posługiwania się kulami, tj. chodzenia po płaskim podłożu, wchodzenia i schodzenia ze schodów, zwracając uwagę na pooperacyjne odjęcie części kończyny. W tym aspekcie ważne jest również wzmacnianie mięśni kończyn górnych, ponieważ silne ręce ułatwią chodzenie o kulach czy ćwiczenia na poręczach. Nie są to skomplikowane ćwiczenia i nie wymagają hantli, które rzadko można spotkać na oddziale szpitalnym. Wznos ramion bokiem i przodem w górę oraz zginanie w stawach łokciowych przy użyciu butelki wypełnionej wodą pozwalają na przygotowanie mięśni kończyn górnych na dodatkowy wysiłek po operacji.

U wszystkich pacjentów operacja obciąża układ krążeniowo‑oddechowy. Dodatkowo po amputacji, kiedy chory będzie miał zmniejszoną możliwość poruszania się, pogorszy się również wydolność fizyczna. Aby zmniejszyć wpływ tych negatywnych czynników, ważne jest przeprowadzenie zestawu ćwiczeń oddechowych. Nauka prawidłowego oddychania polega na głębokim wdechu nosem oraz trzykrotnie dłuższym wydechu ustami. Ćwiczenia oddechowe można urozmaicić poprzez unoszenie kończyn górnych podczas wdechu i opuszczanie ich podczas wydechu.

Chory po odjęciu kończyny dolnej lub jej części będzie miał zaburzoną równowagę podczas siedzenia i stania. Ćwiczenia równoważne przed operacją przygotują chorego do nowej sytuacji i uchronią go między innymi przed upadkami.

Pacjenci przygotowani fizycznie i psychicznie do operacji mają lepsze rokowania po amputacji i szybciej wracają do sprawności.

Powrót do spisu treściDOFxcQLVTPowrót do spisu treści