Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przygotowanie ucznia do wykonywania zadań zawodowych związanych z zawodem technik elektroenergetyk transportu szynowego.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji

$\text{TKO.05.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających oraz trakcji elektrycznej — Technik elektroenergetyk transportu szynowego $3 1 1 3 0 2$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji $\textbf{TKO.05.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających oraz trakcji elektrycznej:

• wykonywanie i uruchamianie sieci doprowadzających energię do urządzeń trakcyjnych na podstawie dokumentacji technicznej,

• wykonywanie konserwacji sieci zasilających i trakcji elektrycznej,

• eksploatowanie sieci zasilających i trakcji elektrycznej.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Efekty kształcenia

$\text{TKO.05.1.}$ Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią

2) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

3) charakteryzuje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych

4) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami prawa dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

5) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych

6) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska w zakresie technologii montażu i eksploatacji sieci zasilających i trakcyjnych

7) udziela pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego

$\text{TKO.05.2.}$ Podstawy elektrotechniki i transportu kolejowego

Uczeń:

1) posługuje się pojęciami z dziedziny elektrotechniki,

4) wykonuje pomiary wielkości elektrycznych,

7) stosuje przepisy prawa dotyczące funkcjonowania transportu kolejowego,

8) stosuje sygnalizację obowiązującą w transporcie kolejowym,

11) wykorzystuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań z zakresu obsługi transportu kolejowego,

12) rozpoznaje właściwe normy i procedury oceny zgodności podczas realizacji zadań zawodowych.

$\text{TKO.05.3.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających

Uczeń:

1) klasyfikuje kable i przewody elektroenergetyczne oraz osprzęt elektroinstalacyjny,

2) określa przebieg drogi przesyłania, rozdziału i odbioru energii elektrycznej,

3) charakteryzuje środki ochrony stosowane w sieciach zasilających,

4) montuje sieci zasilające,

5) sprawdza poprawność działania instalacji zasilających.

$\text{TKO.05.4.}$ Montaż i eksploatacja urządzeń zasilania trakcji elektrycznej

Uczeń:

1) klasyfikuje elementy sieci trakcyjnej,

2) montuje elementy sieci trakcyjnej,

3) montuje urządzenia sieci trakcyjnej,

4) sprawdza poprawność działania i stan urządzeń sieci trakcyjnej,

5) wykonuje pomiary parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych,

6) charakteryzuje czynności eksploatacyjne wykonywane w podstacjach trakcyjnych i kabinach sekcyjnych,

9) prowadzi dokumentację eksploatacyjną sieci trakcyjnej.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑zasobu

1. WprowadzenieD1Ec47EUkWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z jego zawartością, takie jak: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne

   E‑materiał zawiera zestaw multimediów, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. Są to:

   Sekwencje filmowe „Linie zasilające w transporcie szynowym”DEJdKqhYXSekwencje filmowe „Linie zasilające w transporcie szynowym”, które obejmują dwie sekwencje filmowe:

   1. prezentującą zespół urządzeń umożliwiających dostarczanie energii elektrycznej do pojazdów poruszanych silnikami elektrycznymi;

   2. prezentującą odczytywanie na schematach przebiegu tras linii zasilających, rozmieszczenia elementów trakcji elektrycznej.

   Przedstawiają one urządzenia umożliwiające dostarczenie energii elektrycznej: przewody trakcyjne, słupy trakcyjne, elektryczne podstacje zasilające, także kabiny sekcyjne, punkty zasilające i odłączniki sieciowe, zabezpieczenia odgromowe, linie wzmacniające oraz sieć zasilania zewnętrznego: linie zasilające średniego napięcia. Zawierają informacje o dokumentacji: planów schematycznych linii zasilających podstacje, schematów elektrycznych podstacji, planów i schematów zasilania trakcji elektrycznej kolejowej, tramwajowej, trolejbusowej, planów przebiegu tras linii zasilających.

   Gra edukacyjna „Projektowanie sieci zasilającej w transporcie szynowym”DpqiQ7dAmGra edukacyjna „Projektowanie sieci zasilającej w transporcie szynowym”, która umożliwia sprawdzenie wiedzy związanej z sieciami zasilającymi transport kolejowy. Zadania, które się w niej znajdują, dotyczą budowy konstrukcji torowych, informacji o systemie zasilania, a także zasad bezpiecznej eksploatacji. Zadania te posiadają zróżnicowaną formę, a do każdego z nich dołączona jest instrukcja wyjaśniająca, w jaki sposób należy je wykonać.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDieyNLviTInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDATPX5OXZSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaD1A6PtyrQPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDr7Ku36ZdPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDoy0E9RsJNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDhtznDPWuInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

E‑materiał stanowi wsparcie i uatrakcyjnienie procesu kształcenia zawodowego. Umożliwia on uczniowi poprzez wielokrotne powtarzanie zadań zawodowych w wirtualnym otoczeniu naśladującym prace przy sieciach zasilających w transporcie przygotowanie się do tego rodzaju prac w rzeczywistości. Eksperymentowanie wzbogacone informacją zwrotną w otoczeniu wirtualnym zapewni wysokie zaangażowanie ucznia.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Sekwencje filmowe — „Sieci zasilające w transporcie szynowym”

• Nauczyciel dzieli klasę na $4$ grupy.

• Każda grupa ma za zadanie obejrzeć sekwencję filmową właściwą dla siebie:

  • grupa $1$ i $3$: sekwencję prezentującą zespół urządzeń umożliwiających dostarczanie energii elektrycznej do pojazdów poruszanych silnikami elektrycznymi

  • grupa $2$ i $4$: sekwencję prezentującą odczytywanie na schematach przebiegu tras linii zasilających, rozmieszczenia elementów trakcji elektrycznej.

• Uczniowie na podstawie obejrzanych sekwencji filmowych budują scenariusz maksymalnie $3$-minutowego filmiku, który składał się będzie z trzech, czterech wybranych elementów występujących w sekwencji filmowej (np.: w sekwencji pierwszej grupa pierwsza zajmie się systemem elektroenergetycznym, przewodami trakcyjnymi, słupami trakcyjnymi i podstacjami zasilającymi, a grupa $3$ — osprzęt: odłączniki sieciowe, zabezpieczenia odgromowe, linie wzmacniające).

• Grupy w scenariuszach mają wskazać połączenia między elementami (ścieżkę prądu elektrycznego w grupach nieparzystych) lub jego przepływy na planach i schematach (grupy parzyste).

• W każdym materiale grupa ma zawrzeć dwa błędy, które pozostałe grupy mają zauważyć podczas oglądania.

• Nauczyciel informuje, że założeniem scenariusza jest takie jego napisanie (a potem zrealizowanie w postaci wideo), aby uczniowie, którzy będą go oglądali, mieli kłopoty z rozszyfrowaniem, które elementy opisane w scenariuszu lub realizacji filmowej są błędne.

• Po napisaniu scenariusza (lub jego zarysu) uczniowie w grupach, przy użyciu smartfona, nagrywają materiał wideo (film z sekwencji filmowej, dialogi pomiędzy uczniami lub jako praca projektowa po zajęciach).

• Nauczyciel prosi o przesłanie lub udostępnienie materiałów wideo przez grupy (prywatny link YouTube, przestrzeń chmurowa, np. Onedrive, Google Drive lub inne).

• Podczas kolejnej lekcji nauczyciel prezentuje otrzymane filmiki. Grupy, które nie są autorami emitowanego filmiku, mają rozszyfrować, gdzie są błędy, jakie to błędy i w jaki sposób powinno to wyglądać.

• Nauczyciel może przeprowadzić zadania w formie konkursu.

• Nauczyciel podsumowuje zajęcia, wskazuje na najczęściej popełniane błędy lub nieścisłości.

Sekwencje filmowe — „Sieci zasilające w transporcie szynowym”

• Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy (lub wielokrotność dwóch grup).

• Każda z grup ma za zadanie zagrać w grę.

• Uczniowie realizują kolejne działania i zapoznają się z elementem treści teoretycznej, podejmując decyzje związane z zadaniem.

• W trakcie gry na wspólnej kartce zapisują notatkę z jej przebiegu.

• Zespoły podejmują decyzję synchronicznie (każdy zespół dochodzi do momentu podjęcia decyzji, decyduje i czeka na znak nauczyciela).

• Po każdym wykonaniu zadania, ale przed jego sprawdzeniem nauczyciel daje znak do wymiany członków zespołu.

• Jedna osoba z każdej grupy przechodzi do innego zespołu.

• Po wymianie członków grupy pozostała część grupy tłumaczy przybyłemu uczniowi, co takiego działo się w grze i jakie decyzje podjęto. Przykładowo, wyjaśniają mu, jakie decyzje podjęto podczas tworzenia schematu budowy sieci trakcyjnej lub co zdecydowało, że tak przyporządkowano elementy sieci trakcyjnej do ich definicji. Uczeń odnosi się do tego opisu i decyzji.

• Teraz dopiero (po uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu zmian na podstawie wypowiedzi nowego członka zespołu) grupa sprawdza decyzję.

• Cykl się powtarza aż do zakończenia gry. Za każdym razem jedna osoba opuszcza zespół (inna niż ta, która w trakcie gry do zespołu dołączyła, chyba że nie ma już takiej).

• Nauczyciel po zakończonej grze prosi o zaprezentowanie notatki z gry.

• Nauczyciel, podsumowując, prosi uczniów o informację zwrotną dotyczącą tego, czego uczniowie nauczyli się podczas tej „osobowej karuzeli”.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Sekwencje filmowe — „Projektowanie sieci zasilające w transporcie szynowym”

• Nauczyciel przyznaje dostęp do sekwencji filmowej prezentującej zespół urządzeń umożliwiających dostarczanie energii elektrycznej do pojazdów poruszanych silnikami elektrycznymi.

• Informuje uczniów na lekcji, że ich zadaniem indywidualnym będzie przeanalizowanie materiału wideo i zapisanie jego treści w postaci cyfrowej mapy myślowej notatki. Notatka ma prezentować wszystkie elementy systemu zasilania w energię elektryczną pociągów.

• Dodatkowo przy każdym elemencie mapy uczniowie mają za zadanie znaleźć i zapisać link do krótkiego filmiku dotyczącego tego dokumentu w języku angielskim (w ostateczności w j. polskim) np. na YouTube.

• Mapa wykonana przez ucznia ma zawierać informacje o: systemie elektroenergetycznym w Polsce, sieci zasilania zewnętrznego, przewodach trakcyjnych, słupach trakcyjnych, elektrycznych podstacjach zasilających, kabinach sekcyjnych, punktach zasilających i odłącznikach sieciowych oraz zabezpieczeniach odgromowych sieci i liniach wzmacniających.

• Wybrani uczniowie prezentują swoje mapy.

• Nauczyciel zbiera pomysły i wspólnie z uczniami buduje wspólną mapę, uzupełniając ją o linki do filmów, które znaleźli podczas pracy samodzielnej.

• Link do gotowej wspólnej mapy przesyła uczniom jako notatkę.

Gra edukacyjna — „Projektowanie sieci zasilającej w transporcie szynowym”

• Nauczyciel przydziela uczniom dostęp do programu.

• Podczas rozgrywki uczniowie rysują grafem przebieg gry, wskazując zadania i decyzje podjęte przez siebie.

• W notatce zawiera też informacje dla siebie, które z przekazywanych mikrokomunikatów były najważniejsze (słowa, hasła).

• Na podstawie notatki buduje dla siebie „fiszki” i zamieszcza w formie skrótowej te elementy, które wydają mu się istotne (np. nazwy elementów sieci trakcyjnej lub definicje tych elementów).

• Podsumowując, na prośbę nauczyciela, uczeń na zajęciach prezentuje pomysł swoich fiszek innym uczestnikom.

Interaktywne materiały sprawdzające

Przy pracy samodzielnej z tymi materiałami można wykorzystać element samokontroli. Uczeń rozwiązuje zadania i samodzielnie sprawdza poprawność ich wykonania. Wielokrotne powtórzenie wykonanych niepoprawnie ćwiczeń i sprawdzenie wyników — aż do momentu wykonania ich w pełni poprawnie — daje możliwość uczenia się na własnych błędach. Wyświetlanie wskazówek naprowadzających w przypadku błędnej odpowiedzi uruchamia proces myślenia dedukcyjnego. Uczeń może wykorzystać każde z proponowanych rodzajów zadań: ćwiczenie $1$. — Linie zasilające, ćwiczenie $2$. — Konstrukcja sieci zasilających, ćwiczenie $3$. — Elementy sieci zasilających, ćwiczenie $4$. — Oznakowanie sieci zasilających. Z tego dwa ostatnie są oznaczone jako trudne.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał pozwala w sposób łatwy wdrożyć go do samokształcenia poza zajęciami. Może to być samokształcenie lub rozwinięcie tematu. Uczniowie mogą przygotować np. wideoinstrukcję czytania schematów, planów lub wideogalerię z wyposażeniem rozdzielni. Na podstawie e‑materiałów mogą przygotować scenariusz nagrania i przy użyciu smartfona nagrać tutorial z użycia mapy, schematu lub planu. Ten element będzie również rozwinięciem kreatywności grup uczniowskich przygotowujących tę etiudę filmową.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiały są odpowiednie do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wprowadzają nową treść stopniowo i z możliwością elastycznego stosowania jej fragmentów w procesie edukacyjnym. Łatwo można dopasować dostęp do tego materiału, którego poznawanie nie wymaga stuprocentowej sprawności zmysłów. Jednocześnie pomaga w czynnościach przetwarzających i twórczych. Poprzez odpowiednie wykorzystanie tych materiałów w zależności od potrzeby ucznia można w łatwy sposób pokonać trudności w komunikowaniu się z innymi osobami i w nawiązywaniu relacji interpersonalnych (zastosowanie przykładowych scenariuszy przedstawionych powyżej).

Utrudnienia w przebiegu procesów neurobiologicznych będących podstawą uczenia się u pewnej grupy uczniów można pokonać poprzez mikrodawki wiedzy (przechodzenie kolejnych zadań w programie ćwiczeniowym do projektowania przez dobieranie.

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Elementy indywidualizacji zostały wskazane w propozycjach użycia multimediów. Warto tu jednak wskazać jeszcze dwie uwagi do całościowego postrzegania materiału.

Kolejne wprowadzenie tematu i przejście do jego użycia praktycznego — od ogółu do szczegółu (najpierw pierwsza sekwencja filmowa, następnie druga, a na końcu program ćwiczeniowy) lub odwrócenie tego procesu dają nam możliwość indywidualizacji procesu odpowiadającego na potrzeby ucznia.

Innym aspektem jest zastosowanie na przemian fragmentów filmu i programu ćwiczeniowego, które mogą w uczniu biernym powoli wymuszać inicjatywę i budować wiarę we własne siły. Zróżnicowanie zadań w programie ćwiczeniowym pozwala dopasować ich trudność w doborze do odpowiednich uczniów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści