Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wykorzystanie e‑materiału w trakcie zajęć3Wykorzystanie e‑materiału w trakcie zajęć

• Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami6Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami

• Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się7Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

• Wykorzystanie e‑materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych8Wykorzystanie e‑materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie – zgodnie z podstawą programową – celów kształcenia w zawodzie technik górnictwa otworowego. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji GIW.08. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż wyodrębnionej w zawodzie technik górnictwa otworowego 311702.

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celu kształcenia określonego dla kwalifikacji GIW.08. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż:

• organizowanie i nadzorowanie racjonalnej eksploatacji złóż kopalin wydobywanych metodą otworową.

Efekty kształcenia

GIW.08.3 Organizowanie i prowadzenie obsługi odwiertów eksploatacyjnych złóż oraz maszyn i urządzeń do eksploatacji

Uczeń:

5) omawia zasady obsługi uzbrojenia napowierzchniowego i wgłębnego odwiertów,

6) kontroluje parametry wydobycia kopalin,

7) interpretuje wyniki wskazań przyrządów kontrolno‑pomiarowych,

8) dobiera parametry pracy maszyn i urządzeń górniczych.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

Niniejszy e‑materiał składa się z trzech części: wprowadzenia, materiałów multimedialnych oraz obudowy dydaktycznej. Każda z nich zawiera powiązane tematycznie elementy składowe.

1. WprowadzenieDbl5Yxc75Wprowadzenie
   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z jego zawartością: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy.

2. Materiały multimedialne
   Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy.

   • Materiał Animacja 3D Obsługa gazodźwigu nurnikowegoDb9r8dzDPAnimacja 3D Obsługa gazodźwigu nurnikowego to film edukacyjny przedstawiający sposób obsługi gazodźwigu nurnikowego.

   • Materiał Schemat interaktywny Organizacja zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymiDVgVLfwHjSchemat interaktywny Organizacja zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi to schemat przedstawiający rozkład zarządzania zakładami górniczymi.

   • Materiał E‑book Zasada działania i parametry techniczne pompy wgłębnej żerdziowejD25s9As1ZE‑book Zasada działania i parametry techniczne pompy wgłębnej żerdziowej to e‑book, który opisuje budowę i działanie pompy wgłębnej żerdziowej.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceD1Fh90yKXInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuD1FpUJ3lhSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przwodnik dla nauczycielaD731VUeNDPrzwodnik dla nauczyciela zawiera sugestie dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDBIUHHsDWPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD1DxmobSqNetografia i bibliografia stanowią listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDHWqX1qrInstrukcja użytkowania objaśnia działanie materiału oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wykorzystanie e‑materiału w trakcie zajęć

Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym

Animacja 3D „Obsługa gazodźwigu nurnikowego”

• Nauczyciel wyświetla uczniom na lekcji animację.

• Zadaniem uczniów jest obejrzenie animacji i zapamiętywanie jak największej ilości informacji.

• Po zakończeniu prezentacji uczniowie są dzieleni na grupy. Każda z nich otrzymuje inny podtemat związany z obsługą gazodźwigu. Lista zagadnień powinna być wyczerpująca i oparta na obejrzanym materiale.

• Nauczyciel informuje każdą z grup o tym, co będzie oceniał podczas prezentacji zagadnień, oraz odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

• Nauczyciel zachęca grupy uczniów do jak najlepszego opisania zagadnień, przypominając o tym, że podczas zajęć oceni ich wysiłki. Może to być ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika.

• Uczniowie prezentują swoje prace podczas zajęć.

• Po zakończonej prezentacji nauczyciel prowadzi z uczniami otwartą dyskusję, zadaje pytania i pomaga uporządkować i utrwalić wiedzę na temat zasad obsługi gazodźwigu nurnikowego. Komentuje także niepoprawne wypowiedzi uczniów.

• Nauczyciel może ocenić zaprezentowane prace poprzez ustne wyróżnienie grup, ocenę opisową dla każdej z osób lub ocenę za aktywność na lekcji.

Schemat interaktywny „Organizacja zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi”

• Podczas prowadzenia lekcji nauczyciel korzysta ze schematu jako pomocy naukowej. Plansza przedstawia schemat organizacji zakładu górniczego wydobywającego kopaliny otworami wiertniczymi.

• Uczniowie podzieleni są na kilka grupy (w zależności od liczebności klasy). Każda grupa otrzymuje schemat organizacyjny znajdujący się w materiale interaktywnym. Zadaniem każdej grupy jest zapisanie na schemacie nazw poszczególnych stanowisk w zakładzie górniczym. Uczniowie mają na to piętnaście minut.

• Po upływie piętnastu minutach nauczyciel prosi o zaprezentowanie uzupełnionych schematów, przyznaje punkty (za każdą poprawną odpowiedź – jeden punkt) i je zlicza, a następnie odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

• Uczniowie notują wszystkie zdobyte informacje.

E‑book „Pompa wgłębna żerdziowa – zasada działania i parametry techniczne”

• Wykorzystanie E‑booka jest doskonałym sposobem na przeprowadzenie lekcji odwróconej (flipped classroom). Przed lekcją uczniowie w domu zapoznają się z treścią E‑booka.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na smartfonach otworzyli E‑book „Pompa wgłębna żerdziowa - zasada działania i parametry techniczne”.

• Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup, każda z nich otrzymuje od prowadzącego trzy pytania, na które szuka odpowiedzi w E‑booku (pytania w grupach mogą się powtarzać).

• W tym czasie nauczyciel chodzi po klasie i wyjaśnia wątpliwości uczniom, którzy takiej pomocy wymagają.

• Następnie uczniowie rozmawiają z nauczycielem o trudnościach podczas odpowiadania na pytania.

• Na zakończenie zajęć prowadzący chwali uczniów za zaangażowanie w zajęcia i nagradza najlepszą grupę w dowolny sposób (ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika).

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla podczas zajęć interaktywne materiały sprawdzające  i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

• Aby zmotywować uczniów do pracy, nauczyciel może zaproponować ocenianie poprawnych odpowiedzi.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu uczniowi, wyznacza odpowiednią ilość czasu na podanie odpowiedzi.

• Uczniowie mogą korzystać z pomocy dydaktycznych.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Po uzyskaniu prawidłowych odpowiedzi nauczyciel wyjaśnia każde zagadnienie, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy mieli z tym trudności.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Animacja 3D „Obsługa gazodźwigu nurnikowego”

• Nauczyciel przed wyświetleniem animacji przedstawia uczniom zagadnienia, które zostaną w niej poruszone, i informuje, że po jej obejrzeniu każdy uczeń otrzyma jedno z nich do opracowania.

• Zadaniem każdego z uczniów jest przygotowanie na smartfonie krótkiej prezentacji związanej z przydzielonym mu zagadnieniem poruszonym w animacji i uzupełnienie jej o informacje znalezione w Internecie.

• Nauczyciel informuje uczniów o wytycznych dotyczących prezentacji oraz odpowiada na ewentualne pytania.

• Nauczyciel zachęca uczniów do zaprezentowania swoich prac podczas zajęć, proponując ocenę za wykonane zadanie. Każdą prezentację komentuje, wskazując ciekawe aspekty oraz nieścisłości.

• Uczniowie prezentują swoje prace podczas zajęć.

• Po zakończeniu prezentacji wybranych prac nauczyciel prowadzi z uczniami otwartą dyskusję, zadaje pytania i pomaga uporządkować i utrwalić wiedzę na temat obsługi gazodźwigu nurnikowego. Komentuje także niepoprawne wypowiedzi uczniów.

• Nauczyciel na zakończenie cyklu edukacyjnego ocenia zaprezentowane prace.

Schemat interaktywny „Organizacja zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi”

• Podczas prowadzenia lekcji nauczyciel korzysta ze schematu jako pomocy naukowej.

• Każdemu z uczniów zostaje przypisane konkretne stanowisko związane z organizacją zakładu górniczego wydobywającego kopaliny otworami wiertniczymi (to samo stanowisko może otrzymać więcej niż jedna osoba). Podczas prezentacji schematu przez nauczyciela uczniowie notują informacje dotyczące danego stanowiska pracy.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie swoich notatek.

• Nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów i pomaga im w lepszym zrozumieniu tematu.

• Uczniowie uzupełniają własne notatki i zapisują informacje przekazywane przez kolegów prezentujących inne stanowiska pracy.

E‑book „Pompa wgłębna żerdziowa – zasada działania i parametry techniczne”

• Podczas zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby na smartfonach otworzyli E‑book „Pompa wgłębna żerdziowa - zasada działania i parametry techniczne”, a następnie omawia zawartość e‑materiału.

• Uczniowie mają możliwość zapoznania się z zasadą działania i parametrami technicznymi pompy wgłębnej żerdziowej.

• Każdy uczeń otrzymuje pytanie i na podstawie e‑materiału „Pompa wgłębna żerdziowa - zasada działania i parametry techniczne” oraz treści zawartych w E‑booku stara się poprawnie na nie odpowiedzieć.

• Uczniowie prezentują podczas zajęć wyniki swojej pracy, a ich koledzy  uzupełniają podawane informacje. Ewentualne błędy koryguje nauczyciel.

• Na zakończenie lekcji uczniowie rozmawiają z nauczycielem o tym, co sprawiło im trudność podczas odpowiadania na pytania.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla podczas zajęć interaktywne materiały sprawdzające.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu  uczniowi, wyznacza odpowiednią ilość czasu na podanie odpowiedzi.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań nauczyciel wyjaśnia każde zagadnienie, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy mieli z tym trudności.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami

Praca indywidualna

Przed lekcją

• Nauczyciel przed rozpoczęciem zajęć prosi uczniów o zapoznanie się z e‑materiałami: animacją 3D – „Obsługa gazodźwigu nurnikowego”, schematem interaktywnym - „Organizacja zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi” oraz E‑bookiem – „Pompa wgłębna żerdziowa - zasada działania i parametry techniczne”. Dzięki temu podczas zajęć lekcyjnych uczniom łatwiej będzie posługiwać się specjalistycznym słownictwem.

• Nauczyciel przekazuje uczniom zestaw pytań. Odpowiedzi na te pytania uczniowie znajdą w udostępnionych materiałach zawierających informacje niezbędne do organizacji i prowadzenia eksploatacji kopalin metodą otworową.  Pytania obejmują kwestie poruszane w zadaniach zawartych w interaktywnych materiałach sprawdzających. Nauczyciel musi tylko przeformułować te zadania na pytania dla uczniów.

• Uczeń przesyła nauczycielowi (np. e‑mailem) odpowiedzi na pytania i przychodzi na lekcję przygotowany do dalszych działań (zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce).

Podczas lekcji

• Nauczyciel zatwierdza materiały (odpowiedzi na pytania) przesłane przez ucznia.

• Nauczyciel przekazuje uczniowi zadanie praktyczne: „Zaplanuj organizację zakładu górniczego eksploatującego kopaliny otworami wiertniczymi”.

• Uczeń planuje organizację zakładu górniczego, opisując kolejne etapy swojego działania.  Po zakończeniu planowania przedstawia swoje pomysły nauczycielowi.

• Ostatnim etapem jest analiza w postaci udzielania odpowiedzi na pytani, np. „Co sprawiło ci trudności?”; „Co wykonałeś bez problemu?”; „Czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?”.

Praca w grupach

Przed lekcją

• Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy i każdej z nich przydziela określony temat: eksploatacja za pomocą pomp wgłębnych, eksploatacja samoczynna, eksploatacja za pomocą sprężonego gazu.

• Zadaniem grup jest przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem informacji zawartych w e‑materiałach oraz w innych źródłach, a następnie przesłanie ich nauczycielowi.

• Nauczyciel przed lekcją sprawdza przesłany materiał i zwraca go z komentarzami lub zezwala na wykonanie dalszych działań na lekcji.

Podczas lekcji

• Grupy uczniów przedstawiają i omawiają  swoje prezentacje.

• Nauczyciel uzupełnia informacje, tłumaczy i wspiera uczniów.

• W przypadku pytań nauczyciel udziela odpowiedzi i pomaga lepiej zrozumieć dane zagadnienie.

• Na podstawie wykonanych prac grupy są odpowiednio oceniane.

• Uczniowie notują pozyskane informacje.

• Ostatnim etapem jest analiza zadania w postaci udzielania odpowiedzi na pytania, np. „Co sprawiło grupie trudności?”; „Co grupy wykonały bez problemu?”; „Na co zwrócilibyście uwagę, przygotowując prezentację następnym razem?”; „Czy jesteście zadowoleni z efektów swojej pracy?”.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

E‑materiał daje możliwość samodzielnej pracy ucznia, współpracy w grupie przy wspólnym uczestniczeniu w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego podczas zajęć i poza nimi poprzez samodzielnie dokonany przez ucznia lub wymuszony przez nauczyciela poziom trudności wykonywanych czynności i zadań.

Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie zastosowanego e‑materiału do możliwości percepcyjnych ucznia.

Podczas zajęć można wykorzystać relacje rówieśnicze funkcjonujące między uczniami, którym ze względu na to, że są w zbliżonym wieku, mają podobne zainteresowania, tok rozumowania i postrzegania otaczającego ich świata, łatwiej jest się porozumieć niż z nauczycielem. Dzięki relacji rówieśniczej uczniowie mogą skutecznie do siebie dotrzeć i wiele się od siebie nauczyć.

Słabsi uczniowie skorzystają ze wsparcia uczniów zdolnych, co pomoże im w nauce, a z kolei uczniowie zdolni, ucząc innych, będą powtarzali i utrwalali zdobytą wiedzę, próbując objaśnić w przystępny sposób dany materiał.

Sposób przekazywania wiedzy i budowania umiejętności ucznia będzie zależał w dużej mierze od nauczyciela i prowadzenia przez niego procesu dydaktycznego. Dodatkowo oprawa dydaktyczna zastosowana przy omawianiu tematu daje nauczycielowi wiele możliwości, ponieważ ten sam zakres materiału można ująć na wiele sposobów. Zapobiega to monotonii w procesie nauczania i uczenia się przez uczniów. Realizując pracę w grupach, nauczyciel prowadzi proces grupowy, który pozwala nie tylko na pogłębianie wiedzy uczniów, ale też sprzyja temu, aby uczniowie uczyli się od siebie nawzajem (w grupie i samodzielnie) oraz odgrywali różne role grupowe (czasem nawet takie, w których czują lekki dyskomfort). Wszystko to sprzyja budowaniu umiejętności społecznych. Przyjmowanie ról w grupie w połączeniu z różnorodnością zadań dopasowaną do ucznia stanowi wyzwanie dla nauczyciela i uczniów. Daje też wiele możliwości. Ważnym elementem, który uatrakcyjnia i indywidualizuje proces dydaktyczny, jest pozostawienie przez nauczyciela przestrzeni do błędów. Dzięki temu uczniowie nawzajem sobie pomagają i się od siebie uczą, co wspiera naturalną potrzebę zdobywania informacji.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej dotyczącej  materiału koniecznego do powtórzenia, a jednocześnie nakłaniają do podejmowania kolejnych prób poprawnego ich uzupełnienia.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wykorzystanie e‑materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego. Wszystkie multimedia przedstawiają informacje na temat organizacji zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi oraz zasady działania i parametry techniczne pompy wgłębnej i gazodźwigu nurnikowego.

Różne formy multimedialne pozwalają na to, aby uczniowie pozyskiwali informacje w urozmaicony sposób i za pomocą odmiennych kanałów percepcji. Dzięki temu jest szansa na dopasowanie multimediów do potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów, co w dużej mierze znosi bariery społeczne i komunikacyjne oraz sprzyja wyrównywaniu szans uczniów.

Dodatkowo odtwarzanie każdego e‑materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku i słuchu.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści