Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik automatyk sterowania ruchem kolejowym3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik automatyk sterowania ruchem kolejowym

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji:

$\text{TKO.02.}$ Montaż i eksploatacja urządzeń i systemów sterowania ruchem kolejowym w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym $3 1 1 4 0 7$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji TKO.02 Montaż i eksploatacja urządzeń i systemów sterowania ruchem kolejowym:

• montowania urządzeń sterowania ruchem kolejowym stacyjnych i liniowych;

• montowania urządzeń zabezpieczenia ruchu na przejazdach kolejowo‑drogowych;

• montowania urządzeń zasilających systemy sterowania ruchem kolejowym;

• diagnostyki i utrzymywania w sprawności technicznej urządzeń sterowania ruchem kolejowym;

• utrzymywania w sprawności technicznej urządzeń zabezpieczenia ruchu na przejazdach kolejowo‑drogowych;

• utrzymywania i eksploatacji urządzeń zasilających systemy sterowania ruchem kolejowym.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Efekty kształcenia

$\text{TKO.02.1.}$ Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią,

2) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami prawa dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

$\text{TKO.02.2.}$. Podstawy elektrotechniki i transportu kolejowego

Uczeń:

4) wykonuje pomiary wielkości elektrycznych.

$\text{TKO.02.3.}$ Montaż urządzeń i systemów sterowania ruchem kolejowym

Uczeń:

9) wykonuje regulację urządzeń sterowania ruchem kolejowym.

$\text{TKO.02.4.}$ Eksploatacja urządzeń i systemów sterowania ruchem kolejowym

Uczeń:

4) przeprowadza naprawy i konserwacje urządzeń sterowania ruchem kolejowym,

5) prowadzi dokumentację eksploatacyjną urządzeń sterowania ruchem kolejowym

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieD1C3BZ9YaWprowadzenie

   E‑materiał przedstawia podstawowe informacje, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiał multimedialny

   Ma pomóc w przygotowaniu ucznia do wykonywania zadań zawodowych związanych z utrzymaniem urządzeń sterowania ruchem kolejowym. Przedstawienie typowych zadań zawodowych oraz bezpiecznych warunków ich realizacji np. przedstawienie sposobów kontroli niezajętości obwodów stacyjnych i liniowych, zasadę działania (obwody klasyczne, elektroniczne obwody nakładane, liczniki osi — realizujących to samo na trzy sposoby), regulacje i pomiary (wybranych urządzeń np. SOT stacyjnych i liniowych) zgodnie z DTR i Ie12. W przypadku tego e‑materiału, który ułatwia uczącemu przyswojenie wiedzy, są to:

   WizualizacjaD2QGH3aaEWizualizacja — animacja ukierunkowana na przedstawienie elementów urządzeń SOT stacyjnych i liniowych, poznanie budowy i zasady działania. Przedstawia urządzenia przytorowe, przekaźnikownię, nastawnię — pulpit nastawczy z wykorzystaniem fotografii (2D)/rysunku aksonometrycznego (3D)/grafiki.

   Film instruktażowy (Tutorial)DGknGZIeIFilm instruktażowy (Tutorial) — przedstawiający rodzaje urządzeń stacyjnych i liniowych i metody pomiarowe — regulacje i pomiary wybranych urządzeń (np. SOT stacyjnych i liniowych), przyrządów pomiarowych stosowanych przy ich utrzymaniu zgodnie z DTR i Ie12. Przedstawia zadania związane z regulacją parametrów obwodów nie zajętości torów i rozjazdów SOT — regulacje napięć zasilających, napięć w nadajniku i odbiornikach, pomiar prądów w tokach szynowych oraz utrzymania ciągłości obwodów torowych i zwrotnicowych, a także dokumentację związaną z wykonywaniem czynności — DTR SOT1i SOT2, schematy dokumentacji urządzeń srk. Pokazuje procedurę konsultacji z dyżurnym ruchu, począwszy od uzgodnienia wykonywanych czynności, odpisem w książce E1758 oraz informacji z odpisem o zakończeniu czynności zgodnie z Ie 12, Ie5. Przedstawia obwody SOT z wytłumaczeniem działania pracy ww. obwodów z przedstawieniem schematu izolacji. Wskazuje na czynności zawodowe związane ze sprawdzeniem stanu izolacji, łączników, obwodów niezajętości i ich regulacją oraz obsługę i zastosowanie sprzętu wykorzystywanego do realizacji zadań zawodowych.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceD7YEryLbVInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDo4gT5mJkSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDEYvPxMREPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięD1BMYiHGOPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD19XR9FTjNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaD4zNtGozmInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik automatyk sterowania ruchem kolejowym

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z prowadzeniem dokumentacji eksploatacyjnej urządzeń.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Wizualizacja

• Nauczyciel dzieli klasę na kilka zespołów (dowolna liczba). Wskazuje im sposób poruszania się po wizualizacji.

• Zadaniem uczniów będzie przeanalizowanie kolejnych ekranów/zdjęć 360 stopni dowolnie wybranej wizualizacji. Podczas tej analizy starają się nazwać miejsca i urządzenia, które na nich widzą.

• Opisują te urządzenia, budując jednocześnie zagadki oparte na zasadzie „na podstawie opisu odnajdź element”.

• Tak przygotowane opisy zapisują na kartce.

• Nauczyciel prosi teraz o przekazanie zagadek kolejnym zespołom.

• Teraz każdy zespół na podstawie otrzymanych opisów odszukuje elementy (urządzenia lub miejsca na wizualizacji).

• Po zakończonym zadaniu nauczyciel prosi każdą grupę o przedstawienie wizualizacji i prezentacji odgadniętych zagadek. Grupa, która je przygotowywała, ocenia, czy właściwie wskazane są „zakodowane” przez nią elementy.

• Jako podsumowanie nauczyciel jeszcze raz wyświetla wybrane wizualizacje i prosi całą klasę o wskazanie innych elementów związanych z urządzeniami stacyjnymi lub liniowymi.

Film instruktażowy

• Nauczyciel prezentuje zakres tematyczny filmu.

• Nauczyciel łączy uczniów w grupy. Tworzy z nich $4$ grupy.

• Zadaniem grup będzie opracowanie prezentacji PowerPoint dotyczących zagadnień:

1. Obwód torowy — definicja, budowa i schemat działania;

2. Działanie i zastosowanie bezzłączowego obwodu torowego SOT‑1 i SOT‑2;

3. Dokumentacja przy konserwacjach i regulacjach;

4. Czynności związane ze sprawdzeniem obwodów, stanu izolacji i  łączników.

• Prezentacja na podstawie fragmentów filmu może być przeprowadzona elektronicznie (PowerPoint w Teams daje możliwość wykonania prezentacji on‑line we współpracy z innymi uczniami) lub w postaci opracowanych planszy o formacie A4. W obu przypadkach informacje z filmu mają być poszerzone o informacje z instrukcji oraz z internetu.

• Grupy po $25$ minutach działania prezentują swoje plansze/prezentacje PowerPoint.

• Nauczyciel ocenia prace i prosi o korekty prezentacji i przesłanie poprawionych na maila reszcie klasy.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Wizualizacja

• Nauczyciel prezentuje możliwości skorzystania z wizualizacji.

• W kolejnym kroku prosi uczniów o samodzielne przeanalizowanie wizualizacji nastawni. W trakcie tej analizy prowadzi uczniów drobnymi zadaniami: „Opiszcie w notatce, co widzicie na prawym ekranie komputera?”, „Jaki rodzaj sterowania jest zaprezentowany?”, „Czy t1 jest załączony, czy wyłączony?”, „Co stoi na prawym stole i do czego służy?” itp.

• Uczniowie w ten sposób opisują zwizualizowaną nastawnię.

• Nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie notatek. Reszta klasy uzupełnia opisy, których w swoich notatkach nie posiada.

Film instruktażowy

• Nauczyciel prezentuje rozdziały filmu.

• Zadaniem każdego z uczniów będzie przygotowanie, na podstawie obejrzanego fragmentu filmu, pomysłu na procedurę związaną z konserwacją urządzeń przytorowych.

• Każdy uczeń mam za zadanie w postaci schematu blokowego samodzielnie narysować taką procedurę hasłowo wpisując zapytania (np.: „Czy łączniki szynowe są pewnie przymocowane do główki szyny lub mocno osadzone w otworach w szyjce szyny?”, „Nie” — „Poprawić osadzenie w otworze w szyjce szyny lub wymienić sworzeń łączący linkę z otworem w szyjce szyny”, „Tak” — „Czy linki przyłączeniowe są pewnie umocowane do szyn i nie noszą śladów uszkodzeń mechanicznych”: „Nie” — skorygować, „Tak” — dalsza procedura.

• Rozrysowane schematy uczniowie przedstawiają.

• Nauczyciel koryguje ewentualne błędy w procedurze.

Interaktywne materiały sprawdzające

Praca grupowa

W pracy grupowej odpowiednie użycie materiałów interaktywnych będzie zależało od inwencji nauczyciela. Dobrym rozwiązaniem ze względów dydaktycznych może być korzystanie z nich, jako przerywnik w zajęciach lub element podsumowujący mikrodawki wiedzy zawarte we fragmentach filmu dotyczących danego ćwiczenia z interaktywnych materiałów edukacyjnych.

Materiałów tych można użyć jako sprawdzianu, blokując wszystkie ćwiczenia jako jedno, ale lepszym rozwiązaniem może być poproszenie młodzież (podzielonej na grupy) o wymyślenie pytań do filmu na bazie ćwiczeń z Interaktywnych materiałów sprawdzających i po sprawdzeniu przez nauczyciela ich poprawności merytorycznej - zastosowanie jako sprawdzianu. Inną opcją mogłoby być przygotowanie sprawdzianu z wiedzy zawartej w materiale filmowym przez grupy sobie nawzajem. W ten sposób grupy wykażą się inwencją (wymyślanie pytań) i powtarzaniem materiału (rozwiązywaniem pytań innych grup).

Praca indywidualna

Uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenia. Mają przy tym możliwość zapytania nauczyciela o pomoc, jeśli mieliby wątpliwości. Prawidłowe rozwiązanie może być zaprezentowane przez nauczyciela lub ucznia, przykładowo na tablicy interaktywnej, po rozwiązaniu przez wszystkich uczniów zadań.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych, pozwalając na przygotowanie się uczniów do realizacji tych zajęć. Działanie, które polecam zrealizować, to metoda generowania pytań do materiału. W ramach samodzielnej pracy poza zajęciami lekcyjnymi uczniowie, na podstawie filmu, mogą ułożyć do każdych dwóch minut filmu co najmniej jedno pytanie. Elementem dodatkowym może być wykonanie tego zadania z wpisaniem go do formularza wcześniej przygotowanego szablonu testu (np.: w aplikacji Forms lub Google Forms lub innej).

Praca z uczniami z SPE i indywidualizowanie pracy z uczniem

Ważnym elementem pracy z tym e‑materiałem jest zapewnienie uczniom tylu możliwości pracy z nim, aby mogli pracować w sposób odpowiadający ich stylom uczenia się, potrzebom fizycznym, zainteresowaniom i umiejętnościom. Indywidualizacja pracy z uczniem może być oparta na możliwości pracy z tym samym zakresem materiału, ale korzystając z różnych przestrzeni edukacyjnych (wykorzystanie obrazu, dźwięku - lektor w filmie lub plansz prezentujących treść). Ważnym elementem e‑materiału jest wizualizacja, która pomaga przenieść się w miejsca występowania odpowiednich regulowanych urządzeń związanych z ruchem kolejowym. Forma prezentacji treści wizualnych w wizualizacji pozwala na kreatywne generowanie sytuacji dydaktycznych w zależności od potencjału edukacyjnego ucznia oraz sposobu przyswajania wiedzy przez niego. Główna treść, dotycząca regulacji urządzeń, znajduje się w filmie. Treści wspierające, wspomagające wyobraźnię zawiera wizualizacja. Multimedia pozwalają również, pracując z uczniem zdolnym, na ich rozszerzanie o informacje znalezione w Internecie lub instrukcji Ie 12 i Ie5. 

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści