Rozwój usług w Polsce
Wprowadzenie
Usługi to jeden z trzech głównych działów gospodarki narodowej (obok rolnictwa i przemysłu). Obejmuje on bardzo szeroki zakres działalności człowieka. Usługami są na przykład naprawy różnego rodzaju sprzętów, porady u lekarzy czy prawników, przewóz osób i towarów, handel i reklama, nadawanie programów telewizyjnych i radiowych, pilnowanie porządku przez policję, nauczanie w szkołach i wiele, wiele innych czynności, z którymi spotykamy się każdego dnia.
definicję usług,
Wyjaśnisz, jaki jest podział usług.
Poznasz zmiany poziomu zatrudnienia w usługach.
Scharakteryzujesz przebieg rozwoju usług.
Omówisz strukturę usług w Polsce oraz jej zmiany.
Wskażesz przykłady największych firm usługowych w naszym kraju.
1. Rodzaje usług
Gospodarka narodowaGospodarka narodowa to całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terenie danego kraju. W wyniku tej działalności powstają różnorodne dobra materialne i niematerialne. Dotychczas poznaliśmy bliżej dwa główne działy gospodarki narodowej – rolnictwo i przemysł, – które wytwarzają dobra materialne, tzn. konkretne produkty. W przypadku usługusług wynikiem ich świadczenia mogą być też dobra niematerialne, np. porada lekarska, przedstawienie w teatrze, nauka w szkole. Z tego względu dokonano ogólnego podziału usług na:
usługi materialne – np. handel, transport i łączność, hotelarstwo i gastronomia, naprawy i drobne rzemiosło (szklarstwo, krawiectwo, stolarstwo itp.) oraz inne usługi świadczone bezpośrednio na rzecz konsumentów;
usługi niematerialne – np. edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, działalność kulturalna, sportowa, administracyjna itp.
Do celów administracyjnych, podatkowych i statystycznych przyjęło się stosować szczegółowe klasyfikacje obejmujące wszystkie rodzaje prowadzonej działalności. Przykładem może być przedstawiona poniżej Polska Klasyfikacja Działalności PKD 2020. W tabeli podano tylko dwa pierwsze stopnie z sześciostopniowego podziału. Pełna klasyfikacja znajduje się w załączniku.
Dział | Sekcja |
---|---|
ROLNICTWO | Sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo |
PRZEMYSŁ | Sekcja B – Górnictwo i wydobywanie |
Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe | |
Sekcja D – Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | |
Sekcja E – Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją | |
Sekcja F – Budownictwo | |
USŁUGI | Sekcja G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle |
Sekcja H – Transport i gospodarka magazynowa | |
Sekcja I – Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | |
Sekcja J – Informacja i komunikacja (IT, łączność) | |
Sekcja K – Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | |
Sekcja L – Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | |
Sekcja M – Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | |
Sekcja N – Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca | |
Sekcja O – Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne | |
Sekcja P – Edukacja | |
Sekcja Q – Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | |
Sekcja R – Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | |
Sekcja S – Pozostała działalność usługowa | |
Sekcja T – Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby | |
Sekcja U – Organizacje i zespoły eksterytorialne |
Powyższa klasyfikacja pokazuje, jak bardzo rozbudowany i zróżnicowany jest dział usług w porównaniu z przemysłem i rolnictwem. Warto pamiętać, że nie jest to zamknięta klasyfikacja. Dopuszcza się możliwość dodania kolejnych rodzajów działalności, jeśli się takie pojawią, np. w związku z rozwojem nowoczesnych technologii. Do niedawna nie istniały usługi związane z tworzeniem stron internetowych czy doładowaniami telefonów na kartę. Trudno też dzisiaj prognozować, jakie nowe usługi okażą się potrzebne za kilka czy kilkanaście lat.
Korzystając z tabeli „ Podział gospodarki narodowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności PKD 2020” odszukaj w pełnej klasyfikacji działalności (do pobrania załącznik powyżej) nazwę grupowania, które odnosi się do pracy twoich rodziców. Jeśli nie są oni aktualnie zatrudnieni, weź pod uwagę ich ostatnią pracę. Odpowiedź zapisz poniżej.
2. Rozwój usług
Usługi rozwijają się głównie w miastach, szczególnie w tych większych. Rozwój ten jest wzajemnie powiązany – kiedy rozwijają się usługi, to rozwija się miasto. Dawniej wielkie znaczenie miał też przemysł, gdyż często to właśnie od niego zaczynało rozwijać się miasto. Niekiedy bywało odwrotnie – na bazie miejskiej siły roboczej rozwijał się przemysł. W obu przypadkach po pewnym czasie zaczynały rozwijać się usługi, które pozostawały i wciąż pozostają w silnych relacjach z miastem i przemysłem.
W Polsce usługi w szybkim tempie zaczęły rozwijać się po przełomowym 1989 roku. Dzięki przejściu na gospodarkę wolnorynkową praktycznie z dnia na dzień dla każdego Polaka otworzyły się możliwości prowadzenia niemal dowolnej działalności usługowej. Na początku lat 90. XX wieku nastąpił lawinowy rozwój drobnej przedsiębiorczości prywatnej, z której później często powstawały wielkie firmy handlowe, transportowe czy telekomunikacyjne. Jednocześnie polski rynek usług stał się atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych. Pojawiły się więc międzynarodowe banki, zagraniczne sieci hipermarketów, obce firmy przewozowe, salony światowych marek samochodowych, elektronicznych czy odzieżowych.
Doszło też do prywatyzacji niektórych państwowych banków, ubezpieczycieli czy przewoźników (np. PKP, PKS), która jednak nie zawsze przynosiła oczekiwane efekty.
W niełatwej sytuacji znalazła się ta część państwowych usług, która nie podlegała prywatyzacji – administracja publiczna, służba zdrowia, edukacja, kultura. Zatrudnienie tutaj spadło, ponieważ państwo, działające już w gospodarce rynkowej, musiało ograniczać wydatki z budżetu, by na przykład nie dopuścić do galopującej inflacjiinflacji. Cała sfera budżetowa stanowiła dziedzictwo epoki minionej, w której praca była na ogół źle zorganizowana, mocno zbiurokratyzowana, a często wręcz absurdalna. Zmiany polegały głównie na restrukturyzacji – reorganizacji i redukcji zatrudnienia – lub po prostu na likwidacji wielu urzędów. Dopiero po kilkunastu latach przekształceń poprawa w dziale usług publicznych stała się zauważalna – polepszyły się warunki pracy urzędników, zwiększyła dostępność urzędów dla obywateli, a także poprawiła się jakość obsługi.
Stopień rozwoju usług mówi o poziomie życia społeczeństwa i jego zamożności.
W krajach wysokorozwiniętych ludzie korzystają z przeróżnych usług, które nie są powszechne w państwach niskorozwiniętych, jak np. strzyżenie domowego trawnika czy wyprowadzanie psów na spacer. W Europie Zachodniej w usługach zatrudnionych jest ponad 70% pracujących, podczas gdy w Polsce w 2022 roku osiągnęliśmy dopiero 60%. Jednak odsetek ten stale rośnie i prawdopodobnie w ciągu kilkunastu najbliższych lat zbliżymy się do średniej unijnej.
Państwo/związek państw | Rolnictwo | Przemysł | Usługi |
---|---|---|---|
[%] | |||
Austria | 0,7 | 25,2 | 74,1 |
Białoruś | 9,8 | 23,4 | 66,8 |
Republika Czeska | 2,8 | 38 | 59,2 |
Francja | 2,8 | 20 | 77,2 |
Grecja | 12,6 | 15 | 72,4 |
Hiszpania | 4,3 | 24 | 71,7 |
Holandia | 1,2 | 17,2 | 81,6 |
Litwa | 9 | 25,2 | 65,8 |
Niemcy | 1,4 | 24,3 | 74,3 |
Norwegia | 2,1 | 19,3 | 78,6 |
Polska | 15,1 | 26,9 | 58,0 |
Federacja Rosyjska | 9,4 | 27,6 | 63 |
Rumunia | 28,3 | 28,9 | 42,8 |
Słowacja | 3,9 | 22,7 | 73,4 |
Szwecja | 2 | 12 | 86 |
Szwajcaria | 3,3 | 19,8 | 76,9 |
Ukraina | 5,7 | 26,5 | 67,8 |
Węgry | 5,2 | 30,3 | 64,5 |
Wielka Brytania | 1,3 | 15,2 | 83,5 |
Włochy | 3,9 | 28,3 | 67,8 |
UNIA EUROPEJSKA | 5,7 | 27,7 | 66,6 |
Indeks górny Źródło danych: Indeks górny koniecŹródło danych:Indeks górny Eurostat, dane dla 2020 roku, badania wykonywane różną metodologią Indeks górny koniec Eurostat, dane dla 2020 roku, badania wykonywane różną metodologią |
Korzystając z mapy i danych statystycznych znajdujących się w tabeli, wymień województwa o najwyższym oraz najniższym poziomie zatrudnienia w usługach i wyjaśnij przyczyny takiego stanu rzeczy.
Pod względem gospodarczym i geograficznym w Polsce wyróżnia się kilka branż usługowych o największym znaczeniu:
handel – detaliczny i hurtowy, w tym zagraniczny;
komunikacjakomunikacja – transport i łączność (telekomunikacja);
edukacja – przedszkolna, szkolna, akademicka;
administracja państwowa – urzędy centralne i lokalne, a także służby mundurowe;
służba zdrowia – przychodnie, szpitale, sanatoria, pogotowie ratunkowe;
turystyka – m.in. infrastruktura pobytowa (hotele, gastronomia);
finanse – m.in. bankowość i ubezpieczenia.
W ostatnich latach bardzo intensywnie rozwijają się nowoczesne technologie (Hi‑Tech), co pociąga za sobą szeroką ekspansję usług telekomunikacyjnych i informatycznych. Skutkuje to wzrostem zatrudnienia w tych branżach, a jednocześnie zmniejszeniem zatrudnienia w innych, np. w handlu, który na coraz większą skalę rozwija się w internecie i nie wymaga tak dużej obsługi personalnej, jak handel tradycyjny.
Na przeciwległym biegunie rozwoju znajduje się drobne rzemiosło, które niegdyś w pierwszej kolejności kojarzono z usługami, np. krawiectwo, szewstwo, zegarmistrzostwo. Działalność ta niemal zupełnie zanikła, ponieważ koszty korzystania z wymienionych usług często są znacznie wyższe niż zakup nowego produktu.
Podaj przyczyny zmian struktury zatrudnienia w usługach widocznych na diagramach powyżej.
3. Największe firmy usługowe w Polsce
Firmy usługowe działają na nieco innych zasadach niż firmy przemysłowe. Podstawowym zadaniem usług jest jak najszybsze i jak najłatwiejsze dotarcie do klienta – a klientem najczęściej jest zwykły człowiek. Toteż większość firm usługowych działa poprzez sieć swoich oddziałów rozmieszczonych w wielu miejscach. Dla klienta nie ma znaczenia, gdzie znajduje się główna siedziba banku, hipermarketu czy przewoźnika. On potrzebuje skorzystać z usług, które świadczone są w każdym oddziale i najlepiej, gdyby ten oddział znajdował się jak najbliżej.
Nowoczesne technologie przyczyniają się do zmniejszania liczby oddziałów niektórych firm usługowych. Rosnące możliwości prowadzenia różnorodnej działalności przez internet wpłynęły na zamknięcie wielu placówek bankowych i pocztowych, a także sklepów czy wypożyczalni filmów. Powszechność telefonów komórkowych wymusiła likwidację budek telefonicznych. Znikają też punkty kserograficzne, bo papierowe kopie dokumentów są coraz rzadziej wymagane, a poza tym, mając aparat cyfrowy i drukarkę, można samemu wykonać taką kopię.
Wśród firm handlowych wyraźnie dominują sieci dyskontów i hipermarketów. Od kilku lat na czele listy największych firm handlowych znajduje się Jeronimo Martins Polska, do której należą najpopularniejsze wśród Polaków sklepy „Biedronka”. Nie brakuje też innych dobrze nam znanych sklepów, o których informuje poniższa tabela.
Miejsce | Firma handlowa | Przychody ze sprzedaży | Zmiany przychodów ze sprzedaży (%) w stosunku do roku 2019 | Zysk brutto | Zysk netto | Przeciętne zatrudnienie |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Jeronimo Martins Polska SA, Kostrzyn | 61 216 804 | -22,5 | 2 856 000 | 2 825 000 | 33 377 |
2 | Grupa Eurocash SA, Komorniki | 25 411 042 | 2 | 107 921 | 68 074 | 21 063 |
3 | Lidl sp. z o.o. sp. k., Tarnów Podgórne | 23 870 306 | 28,1 | 1 412 044 | 1 688 149 | 20 851 |
4 | Volkswagen Group Polska sp. z o.o., Poznań | 15 131 214 | 10 | 139 952 | 108 771 | 617 |
5 | AB SA GK, Magnice | 13 074 310 | 28,1 | 151 090 | 123 720 | 1 210 |
6 | BP Europa SE, Kraków | 11 972 236 | -17,6 | 225 781 | 187 169 | 327 |
7 | Philip Morris Polska Distribution sp. z o.o., Kraków | 11 114 882 | -2,1 | 763 207 | 609 889 | 672 |
8 | Auchan Polska sp. z o.o., Piaseczno | 11 035 000 | -0,1 | 259 483 | 164 931 | 19 233 |
9 | Kaufland Polska Markety sp. z o.o. sp. k., Wrocław | 10 623 128 | 7,2 | 407 766 | 356 327 | 15 532 |
10 | Dino Polska SA GK, Krotoszyn | 10 125 815 | 32,4 | 789 000 | 643 917 | 25 840 |
11 | Euro‑Net sp. z o.o., Warszawa | 10 019 633 | 33,3 | 374 838 | 299 932 | 6 886 |
12 | Group Bosh w Polsce, Warszwa | 9 800 000 | 10,1 | brak danych | brak danych | 7 700 |
13 | Grupa Neuca SA, Toruń | 9 254 014 | 11,9 | 194 031 | 143 733 | 3 787 |
14 | Inter Cars SA GK, Warszawa | 9 159 166 | 4,5 | 444 474 | 33 320 | 3 337 |
15 | Rossmann Supermarkety Drogeryjne Polska sp. z o.o., Łódź | 8 794 270 | 0,1 | 1 024 844 | 827 476 | 15 931 |
16 | Budimex SA GK, Warszawa | 8 382 240 | 10,7 | 622 040 | 471 394 | 7 237 |
17 | Carrefour Polska sp. z o.o., Warszawa | 8 230 404 | -0,8 | 141 032 | 119 321 | 12 198 |
18 | LPP SA GK, Gdańsk | 7 848 079 | -20,7 | -116 514 | -190 130 | 18 898 |
19 | Castorama Polska sp. z o.o., Warszawa | 7 833 891 | 8,1 | 414 822 | 291 324 | 12 644 |
20 | Tesco (Polska) sp. z o.o. obecnie Netto Indygo sp. z o.o. | 7 791 235 | -25,9 | -632 395 | -631 482 | 10 872 |
Źródło: Lista 500 „Polityki” |
Wśród firm zajmujących się łącznością prym wiodą operatorzy telefonii komórkowej. Od końca lat 90. XX wieku trwa intensywny rozwój rynku telefonów mobilnych, które są stale ulepszane i posiadają coraz więcej nowych możliwości. Między operatorami toczy się niemal drapieżna walka o pozyskanie jak największej liczby klientów. Firmy prześcigają się w oferowaniu nowych taryf, abonamentów i promocji. Do zdobycia jest bowiem bardzo duży rynek, liczący ponad 30 mln osób. Co ciekawe, w Polsce aktywnych jest ponad 50 mln telefonów komórkowych. Oznacza to, że statystycznie każdy Polak ma przynajmniej jeden telefon. Na naszym rynku jest aktualnie czterech dużych operatorów telefonii komórkowej: Orange, Polkomtel (sieć Plus), Polska Telefonia Cyfrowa (T‑Mobile) i P4 (Play).
Dzięki nowoczesnym technologiom komunikacji (internet, telefonia komórkowa) na świecie rozwinęła się tzw. telepraca, czyli praca na odległość. W domu można wykonywać na przykład tłumaczenia, ekspertyzy i inne opracowania, a następnie wysyłać je internetem do zleceniodawcy.
Dzięki telefonii cyfrowej działać mogą tzw. call center, czyli telefoniczne biura obsługi klienta. Największym na świecie skupiskiem call center są Indie, dokąd swoje główne biura obsługi przeniosły tak renomowane firmy, jak IBM czy Microsoft. Stało się tak ze względu na tanią siłę roboczą oraz powszechną znajomość języka angielskiego wśród mieszkańców Indii, które są dawną kolonią brytyjską.
Główne firmy finansowe to banki oraz towarzystwa emerytalne i ubezpieczeniowe, a także spółdzielcze kasy oszczędnościowo‑kredytowe.
Od wielu lat największym bankiem w Polsce jest Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA. Większościowym udziałowcem w spółce pozostaje Skarb Państwa, co prawdopodobnie się nie zmieni ze względu na bezpieczeństwo ekonomiczne kraju. Pozostałe banki są znacznie mniejsze, mimo iż wiele z nich łączyło się z innymi bankami bądź je wchłaniało. Do Polski napłynęło dużo kapitału zagranicznego, za który w dużej części sprywatyzowano liczne państwowe banki.
Pojawiają się głosy mówiące, że w polskich bankach jest za dużo kapitału zagranicznego, co powoduje, że właściwie nie są już one polskie. Jednak banki, podobnie jak wszystkie inne firmy, działają w gospodarce wolnorynkowej i może je kupić każdy, kogo na to stać. Z całkowitej prywatyzacji wyłączony został jedynie Bank PKO BP. Na straży ogólnokrajowych finansów stoi całkowicie państwowy i niekomercyjny Narodowy Bank Polski.
Pod koniec lat 90. XX wieku chciano sprywatyzować Państwowy Zakład Ubezpieczeń – największą polską firmę ubezpieczeniową. Nie udało się to jednak, mimo że proces prywatyzacji był mocno zaawansowany. W trakcie postępowania ujawniono wiele nieprawidłowości, a Skarb Państwa ostatecznie musiał wypłacić niedoszłym inwestorom znaczne odszkodowania.
Dzisiaj państwo polskie posiada nieco ponad 30% udziałów zarówno w PZU, jak i PKO BP, a reszta została podzielona na wielu mniejszych akcjonariuszy, w tym osoby fizyczne.
Miejsce | Firma finansowa | Przychody ze sprzedaży w tys. zł | Zmiany przychodów ze sprzedaży w % | Zysk brutto | Zysk netto | Zatrudnienie |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Cinkciarz sp. z o.o., Zielona Góra | 24 757 259 | 31,9 | 12 299 | 9 466 | 163 |
2 | PKO BP SA GK, Warszawa | 16 754 000 | -4,0 | 1 696 000 | -2 561 000 | 24 859 |
3 | Pelion SA GK, Łódź | 10 148 578 | -0,8 | 112 323 | 70 339 | 10 283 |
4 | Santander Bank Polska SA GK, Wrocław | 9 558 442 | -14,7 | 1 880 897 | 1 237 174 | 13 054 |
5 | Bank Pekao SA GK, Warszawa | 8 780 903 | -8,8 | 1 725 015 | 1 102 901 | 14 633 |
6 | mBank SA GK, Warszawa | 7 298 870 | -1,5 | 609 731 | 103 831 | 6 786 |
7 | ING Bank Śląski SA GK, Katowice | 7 291 100 | 2,2 | 1 911 700 | 1 337 600 | 8 451 |
8 | Polska Grupa Zbrojeniowa SA GK, Radom | 6 456 673 | 9,2 | 72 986 | 191 316 | 18 043 |
9 | BNP Paribas Bank Polska SA GK, Warszawa | 5 510 910 | -6,6 | 1 110 567 | 733 095 | 9 453 |
10 | Alior Bank SA, Warszawa | 4 712 945 | -12,2 | -206 450 | - 311 233 | 8 154 |
11 | Bank Millennium SA GK, Warszawa | 4 369 027 | -4,9 | 210 935 | 22 817 | 7 979 |
12 | Credit Agricole Polska SA, Wrocław | 2 299 039 | -6,9 | -44 504 | -69 665 | 4 407 |
13 | Getin Noble Bank SA, Warszawa | 1 888 451 | -18,7 | -613 926 | - 559 389 | 4 111 |
14 | Bank Handlowy w Warszawie SA GK, Warszawa | 1 764 045 | -14,4 | 317 277 | 172 395 | 3 026 |
15 | PKO Leasing SA GK, Łódź | 1 675 169 | 10 | 211 264 | 155 240 | 1 409 |
16 | Bank Gospodarstwa Krajowego GK, Warszawa | 1 642 777 | -27,5 | 446 984 | 366 570 | 1 859 |
17 | Kantor Wymiany Walut SP.K., Stary Sącz | 1 393 555 | -3,8 | 747 | 747 | 15 |
18 | Aforti Holding SA GK, Warszawa | 1 010 421 | -2,5 | 2 439 | 3 666 | 55 |
Przeanalizuj firmy usługowe (handlowe, komunikacyjne, finansowe) podane w dwóch powyższych tabelach i wypisz, z usług ilu spośród nich dane było tobie lub twoim bliskim skorzystać.
Z dostępnych źródeł wydrukuj mapę najbliższych terenów miejskich. Następnie oznacz na niej wszystkie obiekty usługowe. Zrobisz to najlepiej, jeśli udasz się w teren. Na zakończenie opisz krótko, które usługi są dostępne w twojej okolicy, których jest najwięcej, których najmniej, a których nie ma wcale. Zastanów się, które usługi można uruchomić aby uzupełnij luki na rynku usługowym.
Przeanalizuj okolicę wokół twojego domu pod kątem występowania obiektów usługowych. Opisz krótko, które usługi są dostępne w twojej okolicy, których jest najwięcej, których najmniej, a których nie ma wcale. Zastanów się, które usługi można uruchomić aby uzupełnij luki na rynku usługowym.
Podsumowanie
Usługi dzielą się na materialne (np. handel, transport, komunikacja, hotelarstwo, gastronomia, naprawy) i niematerialne (np. edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura, administracja).
Usługi rozwijają się wraz z rozwojem miast, a często także w powiązaniu z przemysłem.
W Polsce największy rozwój usług nastąpił w latach 90. XX wieku po przejściu na gospodarkę wolnorynkową i uzyskaniu swobody działalności gospodarczej.
Wzrost zatrudnienia w usługach wynikał też z upadku zakładów przemysłowych i konieczności znalezienia innego zatrudnienia przez osoby tracące pracę.
W państwach wysokorozwiniętych zatrudnienie w usługach przekracza 70%. W Polsce nie osiągnęło jeszcze 60%, ale systematycznie wzrasta.
Kapitał zagraniczny w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju naszych usług, a zwłaszcza handlu, bankowości i komunikacji.
W wyniku intensywnego rozwoju usług pojawiła się konkurencja na ich rynku, co wiązało się z poprawą ich dostępności i jakości.
Większość wielkich firm usługowych działa poprzez dużą liczbę oddziałów lokalnych, które mają być łatwo i szybko dostępne dla każdego klienta.
Największe firmy usługowe w Polsce to m.in. banki (np. PKO BP, Pekao SA, ING Bank Śląski, Santander Bank Polski), sieci handlu wielkopowierzchniowego (Biedronka, Tesco, Lidl, Auchan, Carrefour), ubezpieczyciele (PZU, Avivia, Allianz, Axa, Generali, Warta), operatorzy telefonii komórkowej (Orange, Plus, T‑Mobile, Play).
Obecnie rozwijają się przede wszystkim usługi związane z nowoczesnymi technologiami – telekomunikacja, handel internetowy, bankowość elektroniczna. Zanikają usługi rzemieślnicze i naprawy (z wyjątkiem samochodów).
Dzięki możliwości szybkiego przesyłania informacji w różnych kierunkach internet i telefonia komórkowa przyspieszyły procesy globalizacji, a także wywarły wpływ na przemiany społeczne i kulturowe – rozwinęły się m.in. portale społecznościowe, przez które kontaktuje się coraz więcej osób z całego świata.
Słownik
wzrost wartości pieniądza (odwrotność inflacji)
całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terenie danego kraju; działalność ta podzielona jest na 3 główne działy: rolnictwo, przemysł i usługi
spadek wartości pieniądza (odwrotność deflacji)
dział usług obejmujący transport (przewóz ludzi i towarów) oraz łączność (przekazywanie informacji)
jeden z trzech głównych działów gospodarki narodowej (obok rolnictwa i przemysłu) obejmujący nieprodukcyjną działalność człowieka, mającą na celu zaspokojeniem potrzeb innych ludzi; do usług zalicza się m.in.: komunikację (transport i łączność), handel, naprawy, remonty, bankowość i ubezpieczenia, naukę, oświatę, kulturę, ochronę zdrowia, ochronę środowiska, turystykę, administrację państwową (w tym wojsko, policję, straż pożarną i inne służby)
Ćwiczenia
Wymienione opisy różnego rodzaju usługi przypisz do odpowiednich kategorii.
Wymienione opisy różnego rodzaju usługi przypisz do odpowiednich kategorii.
sprzedaż jabłek, udzielenie noclegu, przewóz osób, naprawa komputera, wydanie pozwolenia na budowę, przedstawienie teatralne, szkolenie przeciwpożarowe, porada prawna
usługi materialne | |
---|---|
usługi niematerialne |
Wskaż dwie najbardziej typowe kolejności rozwoju.
Dokończ zdanie.
Wymienione nazwy województw uporządkuj w kolejności od tego z największym udziałem ludności zatrudnionej w usługach do tego z najmniejszym udziałem.
Wskaż przyczynę zmniejszenia zatrudnienia w handlu.
Wskaż przyczynę zwiększenia zatrudnienia w branży łącznościowej.
Przyporządkuj nazwę firmy do nazwy branży usługowej, w której ona działa.
Przypisz nazwę firmy do nazwy branży usługowej, w której ona działa.
telefonia, przewozy kolejowe, sprzedaż detaliczna, prasa, ubezpieczania, bankowość, telewizja, spółdzielcza kasa oszczędności
Agora | |
Cyfrowy Polsat | |
Orange | |
Piotr i Paweł | |
PKO | |
PKP | |
PZU | |
SKOK |