Samodzielne korzystanie z wyszukanych informacji z uwzględnieniem poszanowania praw autorskich
Powszechnie obowiązującym systemem ochrony praw twórców na świecie jest prawo autorskie. W Polsce regulowane jest ono ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. Przepisy prawa autorskiego odnoszą się także do zasobów internetu. Napotkasz w nim materiały, które możesz wykorzystywać bez konieczności pytania kogokolwiek (autora, twórcę) o zgodę. Będą to materiały udostępniane w ramach dozwolonego użytku, znajdujące się w domenie publicznej oraz w tzw. Otwartych Zasobach Edukacyjnych.
Uwaga!
Więcej informacji o prawie autorskim i licencjach znajdziesz w materiałach:
Materiały udostępniane w podręcznikach internetowych, kursach online, testach stanowią najczęściej otwarte zasoby edukacyjne, to znaczy, że każdy ma prawo się nimi dzielić, poprawiać i tłumaczyć na inne języki. Na stronie internetowej o adresie http://creativecommons.pl, poza szczegółowymi informacjami o licencjach, możesz znaleźć również wiele ciekawych odnośników np. do stron z darmowymi i otwartymi zasobami (https://otwartezasoby.pl).
RBlNoVWeVGaIu
Zrzut okna strony internetowej http://creativecommons.pl. Strona główna pozwala poznać i wybrać licencję, opublikować swoją pracę na CC, wyszukać materiały na CC, oraz dowiedzieć się jak działają licencje.
Zrzut okna strony internetowej http://creativecommons.pl
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Myśl o potraktowaniu wiedzy jako dobra, z którego mogą korzystać wszyscy ludzie, pojawiła się na początku XXI wieku. Aby było to legalne w świetle prawa autorskiego, przy publikacji materiałów, stosowane są wolne licencje Creative Commons.
R1Z4Y1seffljv
Zrzut okna strony internetowej https://creativecommons.pl/o‑nas/. Na stronie znajduje się opis czym jest Creative Commons.
Zrzut okna strony internetowej https://creativecommons.pl/o‑nas/
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!
Licencja to zbiór zasad, które mówią co wolno, a czego nie wolno robić z danym utworem.
Wolne licencje
RSCyp017SGd7D
Grafika przedstawia logo wolnych licencji. Z lewej strony znajduje się okrąg, w którym umieszczone są 2 litery C. Z prawej strony jest napis creative commons.
Creative Commons - logo
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Licencje Creative Commons wykorzystują prawo autorskie w taki sposób, aby było możliwe przekazanie przez autora części przysługujących mu praw innym osobom. Zgodnie z nimi, opracowane przez autora materiały można wykorzystywać zmieniając je, dostosowując do swoich potrzeb (np. tłumaczyć tekst z języków obcych), łączyć z innymi materiałami (np. do tekstu dołączać dźwięk), dzielić się swoją pracą z innymi. Autor ma do wyboru zestaw czterech różnych warunków licencji CC udostępnienia swojego utworu.
Uznanie autorstwa CC BY Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory pod warunkiem, że zostanie podane nazwisko autora pierwowzoru.
Rvtebx0f7yv1h
Logo licencji Uznanie autorstwa. Na grafice znajduje się czarny okrąg, w którym umieszczona jest uproszczona czarna sylwetka człowieka.
CC BY - logo
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Użycie niekomercyjne CC NC Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory bez uzyskiwania korzyści finansowych.
R1HLrvgBrxlbq
Logo licencji Użycie niekomercyjne. Na grafice znajduje się czarny okrąg, w środku którego umieszczony jest czarny symbol przekreślonego dolara.
CC NC - logo
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Na tych samych warunkach CC SA Wolno rozprowadzać utwory zależneUtwór zależnyutwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Utwór zależny1
Utwór zależny
Powstały w wyniku twórczego opracowania, przeróbki lub adaptacji innego utworu.
R9H2aUK8Oew3d
Logo licencji Na tych samych warunkach. Na grafice znajduje się czarny okrąg, w którym umieszczony jest symbol przypominający odbicie lustrzane litery C. Górny koniec litery jest zakończony strzałką.
CC SA - logo
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Bez utworów zależnych CC ND Wolno kopiować, rozprowadzać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci.
R14wAv4mlJoqs
Logo licencji Bez utworów zależnych. Na grafice znajduje się czarny okrąg, a w jego środku umieszczone są dwie czarne poziome równoległe do siebie kreski.
CC ND - logo
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Na bazie licencji Uznanie autorstwa, gwarantującej najszersze swobody, powstały jeszcze licencje:
BY SA Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach
R1XeEbQ6JBscU
Logo przedstawiające licencję Uznanie autorstwa ‑ Na tych samych warunkach. Na grafice znajdują się trzy okręgi - logo CC, Uznanie autorstwa oraz Na tych samych warunkach.
Licencja BY SA
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY NC Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne
R10Ew2WTIpJot
Logo przedstawiające licencję Uznanie autorstwa ‑ Użycie niekomercyjne. Na grafice znajdują się trzy okręgi - logo CC, Uznanie autorstwa, Użycie niekomercyjne
Licencja BY NC
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY ND Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych
RewIZNM6q7uzN
Logo przedstawiające licencję Uznanie autorstwa ‑ Bez utworów zależnych. Na grafice znajdują się trzy okręgi - logo CC, Uznanie autorstwa, Bez utworów zależnych.
Licencja BY ND
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY NC SA Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Na tych samych warunkach
R1L2NCPWWXWGJ
Logo przedstawiające licencję Uznanie autorstwa ‑ Użycie niekomercyjne ‑ Na tych samych warunkach. Na grafice znajdują się cztery okręgi - logo CC, Uznanie autorstwa, Użycie niekomercyjne, Na tych samych warunkach
Licencja BY NC SA
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY NC ND Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych
R1H50bGpVMZMM
Logo przedstawiające licencję Uznanie autorstwa ‑ Użycie niekomercyjne ‑ Bez utworów zależnych. Na grafice znajdują się cztery okręgi - logo CC, Uznanie autorstwa, Użycie niekomercyjne, Bez utworów zależnych
Licencja BY NC ND
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 1
Wszystkie wymienione powyżej licencje Creative Commons są darmowe, ale tylko dwie z nich są całkowicie wolne. Spróbuj je wymienić i powiedzieć, dlaczego tak uważasz.
R1F6XYc7M4uRW
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
Zapoznaj się jeszcze raz z licencjami przedstawionymi w materiale. Pierwsza z całkowicie wolnych licencji wymaga od nas podania nazwiska autora, kolejna zaś patrzy na licencję oryginalnego utworu.
Uznanie autorstwa CC BY jest jedną z całkowicie wolnych licencji. Pozwala na swobodne kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie i przedstawianie swojego dzieła, a jedynym warunkiem jest oznaczenie autora pierwowzoru. Drugą najbardziej wolną licencją będzie CC SA Na tych samych warunkach ze względu na możliwość całkowitej swobody w obrębie przerabiania, zmieniania i przedstawiania kopii, pod warunkiem, że one same również będą wolne.
R97vf7jfjgSqs
Ćwiczenie 2
Ułóż podane oznaczenia licencji, zaczynając od najbardziej ograniczającej do najbardziej otwartej:
Ułóż podane oznaczenia licencji, zaczynając od najbardziej ograniczającej do najbardziej otwartej:
Źródło: Grafiki: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!
Każda z licencji mówi, że jeżeli chcemy wykorzystać dany materiał, musimy: