Temat

Wstawianie symboli do tekstu

Etap edukacyjny

Drugi

Podstawa programowa

KLASY IV–VI

II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych. Uczeń:

3) przygotowuje i prezentuje rozwiązania problemów, posługując się podstawowymi aplikacjami (edytor tekstu oraz grafiki, arkusz kalkulacyjny, program do tworzenia prezentacji multimedialnej) na swoim komputerze lub w chmurze, wykazując się przy tym umiejętnościami:

b) tworzenia dokumentów tekstowych: dobiera czcionkę, formatuje akapity, wstawia do tekstu ilustracje, napisy i kształty, tworzy tabele oraz listy numerowane i punktowane.

Czas

45 minut

Cel ogólny

Tworzenie dokumentów tekstowych.

Cele szczegółowe

1. Rozpoznawanie liter diakrytycznych.

2. Wstawianie symboli do tekstu.

Efekty uczenia

Uczeń:

- definiuje pojęcie litery diakrytycznej,

- wstawia symbole do tekstu.

Metody kształcenia

1. Uczenie się przez obserwację.

2. Praktyczne wykorzystanie wiedzy.

Formy pracy

1. Praca indywidualna.

2. Praca z całą klasą.

Etapy lekcji

Wprowadzenie do lekcji

Edytory tekstowe oraz inne programy pozwalające na wstawianie tekstu (np. programy graficzne) posiadają zestawy krojów czcionek. Jak zapewne zauważyliście, nie wszystkie kroje pozwalają na pisanie w języku polskim. Niektóre kroje nie mają liter występujących tylko w naszym języku. Litery te zawierają tzw. znaki diakrytyczne, czyli znaki graficzne używane w alfabetach i innych systemach pisma, umieszczane razem z literą, zmieniające artykulację tej litery i tworzące przez to nową literę.

W języku polskim jest dziewięć liter utworzonych za pomocą znaków diakrytycznych: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Są to tzw. litery diakrytyczne (litery diakrytyzowane).

Polecenie 1

Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, każda z nich wyszukuje w internecie przykłady innych języków, które, jak język polski, korzystają z alfabetu łacińskiego i posiadają litery diakrytyczne.

Na koniec uczniowie porównują wyniki.

Realizacja lekcji

Kodowanie tekstu:
Tekst, który jest wyświetlany na ekranie, w rzeczywistości jest przechowywany jako wartości liczbowe w pliku tekstowym. Komputer przekształca wartości liczbowe w wyświetlane znaki. Robi to za pomocą zastosowania konkretnego standardu kodowania.

Standard kodowania to system numerowania przydzielający wartość liczbową każdemu znakowi tekstowemu. Poszczególne języki zawierają różne zestawy znaków, dlatego też funkcjonuje wiele różnych standardów kodowania. W celu ustandaryzowania tych rozbieżności utworzono standard Unicode zawierający znaki wielu alfabetów. Standard Unicode obejmuje większość znaków ze wszystkich języków używanych najczęściej przez użytkowników komputerów.

Problemem we wcześniejszych czasach było również kodowanie polskich znaków stosowane w systemach komputerowych. Pojawiały się zarówno polskie, jak i zagraniczne normy i w konsekwencji stosowano wiele nieoficjalnych standardów, co niestety było mało praktyczne i powodowało liczne problemy. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX w. wprowadzono standard Unicode (kodowanie UTF), który rozwiązał te problemy dla wielu różnych języków zawierających narodowe znaki diakrytyczne.

Polecenie 2

Wyszukaj w internecie inne systemy kodowania czcionek.

Najbardziej rozpowszechnionym układem klawiatury stosowanym w komputerach w Polsce jest tzw. klawiatura programisty. Umożliwia ona wprowadzanie polskich znaków poprzez równoczesne wciśnięcie prawego klawisza ALT i łacińskiej litery, z której wywodzi się dodatkowy polski znak. Np. w celu uzyskania „ń” wykorzystujemy kombinację ALT + N. Wyjątkiem jest litera „ź”, którą uzyskuje się poprzez wciśnięcie równocześnie kombinacji klawiszy ALT + X. Alternatywnym, rzadko stosowanym rozwiązaniem jest klawiatura „polska”.

Tablica znaków to program wbudowany Windows pozwalający wyświetlić znaki, które są dostępne w wybranej czcionce.

[Ilustracja 1]

Polecenie 3

Za pomocą tablicy znaków obejrzyj zestaw znaków dowolnej czcionki.

Aby wstawić symbol:

- umieść kursor tekstowy w miejscu, w którym chcesz wstawić symbol,
- na karcie Wstawianie wybierz narzędzie Symbol,
- jeśli w galerii występuje znak, wstaw go,
- jeśli w galerii nie ma poszukiwanego prze ciebie znaku, wybierz opcję Więcej symboli, aby otworzyć okno dialogowe Symbol,
- przewijaj listę symboli danej czcionki w górę lub w dół,
- użyj rozwijanej listy Podzbiór, aby szybciej znaleźć szukany znak,
- jeśli nie znajdziesz danego symbolu, zmień czcionkę,
- gdy znajdziesz symbol, kliknij go dwukrotnie bądź wybierz opcję Wstaw.
- zamknij okno Symbole przyciskiem Zamknij.

Czcionkami, które zawierają wiele symboli, są czcionki: Symbol, Webdings, Wingdings.

[Ilustracja 2]

Wstawianie znaków kodowanych w ASCII

Naciśnij i przytrzymaj klawisz ALT i wpisz kod znaku na klawiaturze numerycznej. Pamiętaj o dodaniu początkowych zer, aby kod miał 4 cyfry.

Wstawianie znaków kodowanych w Unicode

Wpisz kod znaku Unicode i następnie naciśnij kombinację klawiszy ALT + X.

[Grafika interaktywna]

Polecenie 4

Zobacz, jakie kody są przypisane do symboli w ilustracji interaktywnej. Spróbuj wpisać je w edytorze tekstowym i naciśnij kombinację klawiszy ALT + X.

Jeśli dany znak jest przez ciebie często wykorzystywany, przypisz do niego nieużywaną kombinację klawiszy za pomocą opcji Klawisz skrótu, znajdującej się w oknie dialogowym Symbol.

Polecenie 5

Uzupełnij poniższy tekst w edytorze tekstowym, dodając do niego symbole telefonu, listu i adresu.

Moje dane to:

- telefon,
- adres,
- email,

Podsumowanie lekcji

W większości systemów komputerowych czcionki są obsługiwane przez system operacyjny i dostępne we wszystkich programach. Część oprogramowania posiada dodatkowe zestawy czcionek i ich zainstalowanie na komputerze rozszerza zestaw dostępnych czcionek.