Temat

Podstawowe programy w systemach operacyjnych

Etap edukacyjny

Drugi

Podstawa programowa

KLASY IV‑VI

III. Posługiwanie się komputerem, urządzeniami cyfrowymi i sieciami komputerowymi.

Uczeń:

1) opisuje funkcje podstawowych elementów komputera i urządzeń zewnętrznych.

Czas

45 minut

Cel ogólny

Posługiwanie się komputerem.

Cele szczegółowe

1. Rozpoznawanie programów wbudowanych w systemy operacyjne.

2. Posługiwanie się programami zgodnie z ich przeznaczeniem.

Efekty uczenia

Uczeń:

- rozróżnia programy wbudowane w system operacyjny,

- opisuje funkcjonalność programów wbudowanych w system operacyjny.

Metody kształcenia

1. Dyskusja.

2. Uczenie się przez obserwację.

Formy pracy

1. Praca indywidualna.

2. Praca z całą klasą.

Etapy lekcji

Wprowadzenie do lekcji

Nauczyciel rozpoczyna lekcję od krótkiej dyskusji na temat programów komputerowych.

- Co to jest program komputerowy?
- Do czego może służyć program komputerowy?
- Czy można korzystać z komputera bez programów komputerowych?
- Czy każdy program trzeba instalować, czy może są takie programy, które instalują się wraz z systemem operacyjnym?

Systemy operacyjne systematycznie są wyposażane w aplikacje zapewniające dodatkową funkcjonalność systemu. Programy te instalowane są wraz z systemem operacyjnym z inicjatywy producenta oprogramowania. Możemy je podzielić na:
- programy narzędziowe,
- oprogramowanie użytkowe,
- aplikacje rozrywkowe.

Realizacja lekcji

Oprogramowanie narzędziowe to programy służące do zarządzania systemem komputerowym.

Oprogramowanie użytkowe to programy wspomagające wykonanie konkretnych czynności oraz rozwiązywanie problemów użytkownika systemu komputerowego. Do oprogramowania użytkowego będziemy zaliczali:

- programy biurowe,
- przeglądarki i edytory graficzne i dźwiękowe,
- programy do obsługi multimediów,
- programy do obsługi poczty elektronicznej, kalendarzy i kontaktów.

[Grafika interaktywna 1]

Notatnik – prosty edytor tekstu, pojawił się już w pierwszej wersji systemu Windows. Nie umożliwia formatowania tekstu. Ponieważ nie dodaje do plików znaczników formatujących, doskonale nadaje się do edycji „czystych plików tekstowych”, np. plików konfiguracyjnych systemu, plików programów.

WordPad – edytor tekstów umożliwiający stosowanie podstawowych opcji formatowania tekstu. Dostępny w systemach Windows od wersji Windows 95. Standardowo obsługuje pliki zapisane w formacie RTF. Od wersji zamieszczonej w systemie Windows 7 obsługuje również formaty Office Open: XML i ODF.

Kalkulator – aplikacja służąca do wykonywania obliczeń na komputerze. Aplikacja posiada kilka widoków. W widoku standardowym pozwala na wykonywanie prostych obliczeń. Widok naukowy wzbogaca jego funkcjonalność o funkcje trygonometryczne, potęgi itd. W widoku programisty możliwe jest przeliczanie wartości pomiędzy różnymi systemami liczbowymi. Najnowsze wersje kalkulatora udostępniają nowe funkcje, np. przeliczanie walut czy jednostek.

Paint to prosty edytor graficzny przeznaczony do tworzenia i obróbki grafiki rastrowej. Obsługuje pliki BMP i potrafi zapisać i odczytać grafikę zapisaną w postaci skompresowanych plików JPG, GIF czy PNG. Obecnie w nowych wersjach systemu Windows jest on zastąpiony przez program Paint 3D, zawierający wiele nowych pędzli i narzędzi umożliwiający tworzenie rysunków 2D i 3D.

Windows Media Player – aplikacja służąca do odtwarzania plików multimedialnych: filmów i dźwięków. Radzi sobie ze standardami plików muzycznych i filmowych typowych dla komputera, jak i odtwarza je z klasycznych nośników CD. Nie obsługuje nośników DVD i Blu‑Ray. Do odtwarzania niektórych formatów plików wymagane jest zainstalowanie dodatkowych kodeków.

[Grafika interaktywna 2]

Gedit – prosty edytor tekstowy, nie umożliwia formatowania tekstu. Jego dużą zaletą jest kolorowanie składni np. podczas pisania kodu stron internetowych w HTML. Posiada również moduł sprawdzania pisowni.

LibreOffice – w Linuxie domyślnie zainstalowany jest pakiet biurowy, odpowiednik Microsoft Office, składający się z edytora tekstów LibreOffice Writer, arkusza kalkulacyjnego LibreOffice Calc, edytora prezentacji LibreOffice Impress i edytora grafik LibreOffice Draw.

Kalkulator – aplikacja służąca do wykonywania obliczeń w Linuxie jest bardzo rozbudowana i posiada wiele trybów. Tryb podstawowy pozwala na wykonywanie podstawowych obliczeń, takich jak: dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie, pierwiastkowanie. Tryb zaawansowany jest uzupełniony o funkcje naukowe: trygonometryczne, logarytmiczne, moduł. Tryb finansowy pozwala na przeliczanie walut według kursu pobieranego z internetu. Tryb programistyczny umożliwia przeliczanie wartości pomiędzy różnymi systemami liczbowymi oraz działania logiczne. Kalkulator wyposażony jest również w konwerter między różnymi jednostkami w różnych zastosowaniach, takich jak: powierzchnia, objętość, waga, czas, temperatura, dane cyfrowe, waluta.

Gimp – zaawansowany edytor graficzny umożliwiający edycję grafiki rastrowej. Pozwala np. wykonać retusz zdjęć.

Rhythmbox – aplikacja służąca do odtwarzania plików audio. Obsługuje wiele popularnych formatów muzycznych, takich jak np.: mp3, m4a. Program umożliwia również wypalanie płyt CD, wyświetlanie okładek albumów, tworzenie playlist.

Polecenie 1

Uczniowie w parach zapoznają się z oprogramowaniem dostępnym na komputerze. W dostępnym edytorze tekstowym sporządzają zestawienie programów. Następnie porównują swoje obserwacje z pozostałymi uczniami i odpowiadają na pytania:
- Czy na komputerach znajduje się z inne oprogramowanie niż te omówione na lekcji?
- Czy są to programy wbudowane, czy doinstalowane przez administratora pracowni?

Polecenie 2

W programie WordPad uczniowie zapisują nazwy dostępnych w systemie operacyjnym aplikacji wbudowanych. Do każdej aplikacji dodają krótki opis funkcji programu oraz grafikę z ikoną każdego z tych programów.

Podsumowanie lekcji

Każdy system operacyjny komputera posiada zestaw wbudowanych programów użytkowych. Za ich pomocą można napisać tekst, narysować rysunek, wykonać obliczenia, odsłuchać muzykę, obejrzeć film. Każdy system operacyjny ma własny zestaw takich programów.