Polecenie 1

Zapoznaj się ze schematem i wykonaj ćwiczenia.

Znaczenie działalności Instytutu Literackiego w Paryżu

R1FfYrNlUdltF
Ilustracja interaktywna przedstawia stos paczek zapakowanych w papier pakowy i przewiązanych sznurkiem. Leżą na nim w dwóch paczkach związane sznurkiem numery czasopisma Kultura. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Instytut Literacki to wydawnictwo powstałe w 1946 r. w Rzymie, rok później przeniesione do Paryża. Jego założycielem i prowadzącym aż do roku 2000 był polski publicysta i działacz emigracyjny Jerzy Giedroyc. Po jego śmierci wydawnictwem kierowali Zofia Hertz (2000–2003), Henryk Giedroyc – brat Jerzego (2003–2010) i Wojciech Sikora (od 2010 r.), 2. W trakcie swojej działalności Instytut Literacki wydawał głównie czasopisma: miesięcznik „Kultura” (637 numerów) i kwartalnik „Zeszyty Historyczne” (171 numerów), jednak niebagatelnym wkładem w rozwój polskiej kultury były również wydawane tam książki., 3. Przyczynkiem do powstania Instytutu Literackiego były niepomyślne dla Polski postanowienia kończące II wojnę światową i ograniczenie suwerenności ze względu na wpływy sowieckie. Jerzy Giedroyc, planując rozpoczęcie długofalowej działalności wydawniczej, zakładał, że będzie służyła ona kształtowaniu postaw Polaków w kraju i na emigracji, do czego niezbędne było niezależne od nikogo (finansowo i politycznie) wydawnictwo., 4. W czasach, gdy w PRL obowiązywała cenzura, działania niezależnego polskiego wydawnictwa na emigracji miały nieocenione znaczenie dla polskiej kultury. W ciągu ponad 50 lat od rozpoczęcia działalności wydawnictwa przez jego maszyny drukarskie przeszły publikacje najróżniejszych typów i autorów. Wydawano utwory o wysokim walorze artystycznym i powieści, literaturę wojenną, popularną, klasyków literatury polskiej, przekłady książek zagranicznych, dzieła politologiczne, socjologiczne i filozoficzne, poezję, dramaty, reportaże, satyry, krytykę polityczną, eseje i krytykę literacką. W latach 1946–1947 Instytut Literacki opublikował 26 książek, w latach 1947–1952 – dziewięć, a po 1953 r. w ramach serii Biblioteka Kultury – 378., 5. Najważniejsze osoby związane z Instytutem Literackim i paryską „Kulturą” to Jerzy Giedroyc, Zofia Hertz, Zygmunt Hertz, Gustaw Herling-Grudziński, Józef Czapski, Henryk Giedroyc. Do grona pisarzy i publicystów, których teksty ukazywały się na łamach wydawnictwa, należą m.in. Stanisław Barańczak, Witold Gombrowicz, Stefan Kisielewski, Leszek Kołakowski, Jacek Kuroń, Adam Michnik, Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek, Jan Nowak-Jeziorański, Teresa Torańska, Leopold Tyrmand, Melchior Wańkowicz., 6. Publikacje wydawane przez Instytut Literacki były najważniejszym źródłem przedruków dla niezależnej prasy i wydawnictw krajowych. Do tego IL przekazywał środki z własnych funduszy i składek na polską podziemną działalność wydawniczą, a Giedroyc wysłał do kraju również kilkadziesiąt tysięcy zagranicznych książek i czasopism oraz sprzęt poligraficzny, co w niebagatelny sposób przyczyniło się do wsparcia polskiej kultury niezależnej., 7. Tematyczna, artystyczna i gatunkowa różnorodność publikacji Instytutu Literackiego przy jednoczesnym wydawaniu ich w sposób niezależny od cenzury pozwala jednoznacznie uznać za najważniejsze wydawnictwo w powojennej historii Polski. Potwierdzeniem jego znaczenia również dla kultury całej Europy Środkowo-Wschodniej jest wpisanie Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu na Listę Pamięci Świata (Memory of the World) UNESCO w 2009 r. Zgromadzone na niej obiekty (zarówno pojedyncze, jak i całe zbiory) to obecnie 429 pozycji dokumentacji dziedzictwa kulturowego ludzkości, w tym 15 z Polski.
Grafika: kulturaparyska.com, CC BY‑SA 4.0.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z tekstami i wykonaj polecenie.

1
Juliusz Mieroszewski Linia, „Kultura” nr 1-2/1971

„Kultura” szuka dróg wiodących do niepodległości. Polska jest w tak trudnej sytuacji, że należy przebadać każdą koncepcję i zastanowić się nad każdą możliwością. „Kultura” nie jest pismem ani socjalistycznym, ani rewizjonistycznym, ani neo‑marksistowskim. Służymy tylko jednemu celowi, którym jest niepodległość Polski. Ten cel wyznacza polityczną linię „Kultury”.

jm Źródło: Juliusz Mieroszewski, Linia, „Kultura” nr 1-2/1971, 1971. Cytat za: Marta Markowska, „Kultura” paryska kształtowała opozycję w Polsce, polityka.pl [dostęp: 19.01.2022 r.].
1
Leszek Kołakowski Sprawa polska, „Kultura” nr 4/1973

Gdyby mógł istnieć program polityczny zdolny skutecznie i rychło wydźwignąć Polskę ku wolności, byłby on dawno i przez wielu napisany. Treści nowych programów czy pomyśleń politycznych nie są same przez się istotne. Mimo to jest istotne, by myśl polityczna nie obumarła, a w obliczu presji, która ma świadomość narodową uśmiercić, stokroć lepsza jest myśl polityczna fałszywa, niż żadna, bo każde myślenie wyrosłe z prawdziwej troski o Sprawę Polską sprzyja tej sprawie.

lk Źródło: Leszek Kołakowski, Sprawa polska, „Kultura” nr 4/1973. Cytat za: Marta Markowska, „Kultura” paryska kształtowała opozycję w Polsce, polityka.pl [dostęp: 19.01.2022 r.].
R1NdQy8MLv2Bu
Na podstawie informacji ze schematu i przytoczonych cytatów podaj trzy powody, dla których działalność prowadzona przez Instytut Literacki musiała być prowadzona na emigracji. (Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
R15FCOmCnRsph
Wyszukaj w internecie i opisz znanych intelektualistów europejskich, którzy publikowali w „Kulturze”. (Uzupełnij).