Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Przeanalizuj prawa i obowiązki obywatela polskiego wynikające z Konstytucji RP wraz z przykładami ich realizacji.

Prawa i obowiązki obywatela polskiego

R1KKUQnUvKVtI
Ilustracja interaktywna przedstawia sylwetkę stojącego mężczyzny. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Opieka dyplomatyczna i konsularna
Art. 36.
Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeśli podczas pobytu za granicą zostanie obywatelowi skradziony paszport, powinien on zgłosić się do polskiej placówki dyplomatycznej – konsul wyda paszport tymczasowy, który umożliwi powrót do kraju. Zdjęcie przedstawia okładkę polskiego paszportu. Widnieje na niej napis Unia Europejska, Rzeczpospolita Polska oraz orzeł w koronie. I napis paszport w języku polskim, angielskim i francuskim. Źródło: domena publiczna., 2. Równy dostęp do służby publicznej
Art. 60.
Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Obywatel ubiegający się o objęcie stanowiska w organach administracji publicznej w drodze konkursu powinien mieć możliwość skorzystania z odpowiednich procedur kontrolnych i odwoławczych od jego wyniku. Zdjęcie przedstawia grupę osób znajdujących się przy stole. Cztery osoby siedzą, dwie stoją. Jedna ze stojących kobiet wita się z jedną z siedzących kobiet. Wszystkie osoby ubrane są formalnie. Źródło: CC0., 3. Uzyskiwanie informacji o działalności władz
Art. 61.
1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

Każdy organ władzy i administracji publicznej wydaje Biuletyn Informacji Publicznej. Obywatel chcący uzyskać informację, której nie znalazł w BIP, może też zwrócić się w tej kwestii do organu ze stosownym wnioskiem.

. Grafika przedstawia logotyp Biuletynu Informacji publicznej. Po lewej stronie znajduje się flaga, na jej białej części widnieje skrótowiec BIP. Obok flagi pełny napis: Biuletyn Informacji Publicznej. Źródło: CC0., 4. Udział w referendach i wyborach
Art. 62.
1. Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.

Lokale wyborcze powinny być dostępne dla niepełnosprawnych obywateli. Grafika przedstawia urnę i unoszącą się nad nią dłoń z kartką, z głosem. Źródło: CC0., 5. Zabezpieczenie społeczne na wypadek niezdolności do pracy
Art. 67.
1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. (...)
2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i niemający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego (...).

Po przepracowaniu wyznaczonego ustawowo czasu pracy obywatel może przejść na emeryturę i utrzymywać się ze świadczeń wypłacanych mu przez państwo. Zdjęcie przedstawia budzik. obok którego leżą w trzech stosach monety oraz stoi dom. Źródło: CC0., 6. Równy dostęp do opieki zdrowotnej
Art. 68.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.

Wiele leków potrzebnych obywatelom i dostępnych w aptekach jest refundowanych, by każdy obywatel mógł z nich w miarę potrzeby skorzystać. Również kwestia odpowiedniego zaopatrzenia aptek w leki należy do obowiązków państwa. Zdjęcie przedstawia dużą ilośc różnorodnych tabletek i leżącą na nich strzykawkę z igłą. Źródło: CC0., 7. Powszechny i równy dostęp do wykształcenia
Art. 70.
4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia.

Uczniowie mający trudności w uczęszczaniu do szkoły, np. ze względu na problemy ze zdrowiem, korzystają z organizowanego przez państwo nauczania indywidualnego. Zdjęcie przedstawia młodą kobietę i młodego mężczyznę siedzących przy stole. Mężczyzna trzyma w dłoniach kartkę. Kobieta zapisuje coś w grubym zeszycie. Źródło: CC0., 8. Wierność RP i troska o dobro wspólne
Art. 82.
Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

Obywatel jest zobligowany do aktywnej postawy w stosunku do dobra wspólnego.
Za znieważenie symboli narodowych grozi kara aresztu lub grzywny. Zdjęcie przedstawia polską flagę powiewającą na wietrze. Źródło: CC0., 9. Przestrzeganie prawa
Art. 83.
Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepis ten podnosi istniejącą powszechną powinność przestrzegania prawa do rangi obowiązku konstytucyjnego.

Naruszenie przepisów Kodeksu karnego bądź innych kodeksów wiąże się z możliwością poniesienia przewidzianych w nich negatywnych konsekwencji takiego czynu. Zdjęcie przedstawia biurko, na którym stoi globus, kilka książek, i posążek temidy z wagą szalkową. Źródło: CC0., 10. Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych
Art. 84.
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Z każdej pensji obywatela przed jej wypłaceniem potrącane są składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczka na poczet podatku dochodowego. Zdjęcie przedstawia tylną kieszeń spodni dżinsowych. W kieszeni znajduje się karta kredytowa i stuzłotowy banknot. Źródło: CC0., 11. Obrona Ojczyzny
Art. 85.
1. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.

Mężczyźni po ukończeniu 18. roku życia otrzymują wezwanie do stawienia się w Wojskowej Komendzie Uzupełnień, która wpisuje ich do ewidencji wojskowej osób podlegających powszechnemu obowiązkowi obrony. W przypadku konieczności obrony kraju przed agresją z zewnątrz niektórzy z nich będą zmobilizowani do służby czynnej. Zdjęcie przedstawia oddział żołnierzy w mundurach moro, z bronią. Oddział stoi w szyku, na baczność. Źródło: domena publiczna., 12. Dbałość o stan środowiska
Art. 86.
Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie.

Za palenie śmieci w przydomowych piecach grozi mandat, a nawet areszt. Zdjęcie przedstawia dym wydobywający się z palonych śmieci. Źródło: CC0., 13. Nauka
Art. 70.
Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18. roku życia jest obowiązkowa.

Do ukończenia 18. roku życia lub edukacji na poziomie podstawowym każdy obywatel musi uczęszczać do szkoły. Zdjęcie przedstawia wnętrze klasy szkolnej. Znajdują się tu jednoosobowe ławki z krzesłami, na ścianie wisi mapa świata oraz tablica. Źródło: CC0.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
R19VQVAnuYZiN
Podaj inne przykłady realizacji powyższych praw i obowiązków. (Uzupełnij).