Ilustracja interaktywna przedstawia graf. To schemat komunikacji składający się z sześciu elementów: nadawca, kontakt, kontekst, kod, komunikat, odbiorca. Po lewej stronie element z ludzką głową mówiąca przez megafon. Podpisany jest: Nadawca (funkcja ekspresywna). Pośrodku znajduje się w pionie ciąg czterech elementów. Pierwszy element z rysunkiem dwóch głów, gdzie jedna mówi druga słucha. Podpisane: Kontekst (funkcja informacyjna). Nad środkowym elementem (Kontekst) umieszczono rysunek dwóch ludzkich głów rozmawiających ze sobą. Podpisany: Kontakt (funkcja fatyczna). Pod środkowym elementem (Kontekst) umieszczono dwa kolejne. Są to rysunek z głową mówiącą szyfrem i kartka papieru i piórem. Podpisane są Kod (funkcja metajęzykowa) i Komunikat (funkcja poetycka). Od środkowego elementu (Kontekst) prowadzi w prawo strzałka do elementu Odbiorca. Ukazane jest tu ludzkie ucho. Podpisane: Odbiorca (funkcja impresywna). Opis punktów opisanych na ilustracji. Kontakt: 1. Funkcja fatyczna. By mogła nastąpić jakakolwiek komunikacja, najpierw pomiędzy dwiema osobami musi zaistnieć kontakt. Funkcja fatyczna polega właśnie na nawiązaniu oraz podtrzymaniu kontaktu. 2. Cechy komunikatów pełniących funkcję fatyczną: krótkie komunikaty, najczęściej równoważniki zdań, konstrukcje eliptyczne. 3. Przykłady: Nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu służą np. wykrzyknienia takie jak aha, yhm, wyrażające zainteresowanie rozmową, rozkaźniki takie jak Słuchaj! czy pytania w rodzaju Wiesz co?. Funkcję fatyczną mogą też pełnić wypowiedzi na temat pogody czy wyglądu rozmówcy. Pozornie są to wypowiedzi odnoszące się do kontekstu, często jednak służą rozpoczęciu lub podtrzymaniu konwersacji na całkiem inny temat. Kontekst: 4. Funkcja informacyjna. Funkcja informacyjna polega na przedstawianiu faktów o otaczającej nadawcę i odbiorcę rzeczywistości. Pełnią ją wszystkie komunikaty opisujące świat, rzeczywistość pozajęzykową i okoliczności, które towarzyszą komunikatowi. Sytuują one komunikat w określonym kontekście. Czasem funkcję tę nazywa się też poznawczą (kognitywną). 5. Cechy komunikatów pełniących funkcję informacyjną: słownictwo neutralne, nienacechowane emocjonalnie, brak środków stylistycznych, często – obecność pojęć i terminów, wykorzystanie zdań w trybie oznajmującym, odwoływanie się do konkretnych zjawisk, sytuacji i elementów rzeczywistości, dążenie do prawdziwego opisu rzeczywistości. 6. Przykłady: Komórki zwierzęce nie zawierają chlorofilu. XIV Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu znajduje się przy ulicy Brücknera. Wiatr to poziomy ruch powietrza wywołany różnicą ciśnień. Teraz pada śnieg. Pociąg z Warszawy do Wrocławia ma opóźnienie. Nadawca: 7. Funkcja ekspresywna Funkcja ekspresywna polega na wyrażaniu emocji, opisie stanów fizycznych i psychicznych mówiącego. 8. Cechy komunikatów pełniących funkcję ekspresywną: słownictwo nacechowane emocjonalnie, częste użycie wykrzyknień, wykorzystywanie środków stylistycznych (np. hiperbole, epitety, itp.), wykorzystanie słownictwa oceniającego, liczne równoważniki zdań, anafory, zdania eliptyczne. 9. Przykłady: Ty zawsze musisz o czymś zapomnieć! Tak bardzo za tobą tęskniłem. Nienawidzę brokułów. Daj spokój! Irytuje mnie palenie na przystankach. Kocham Cię! Kod: 10. Funkcja metajęzykowa Funkcja metajęzykowa polega na opisie samego języka. Pełnią ją komunikaty, które mówią o języku - systemie znaków, kodzie, którym się porozumiewamy. Okazuje się, że wszystkie lekcje gramatyki składają się w większości ze zdań, które pełniły właśnie tę funkcję. Jeżeli pytamy o znaczenie jakiegoś wyrazu lub rozmawiamy o języku, to komunikaty pełnią funkcję metajęzykową. Nazywa się ją czasem funkcją metalingwistyczną. 11. Cechy komunikatów pełniących funkcję metajęzykową: słownictwo neutralne, nienacechowane emocjonalnie, brak środków stylistycznych, często - obecność pojęć i terminów, wykorzystanie zdań w trybie oznajmującym, odwoływanie się do rzeczywistości językowej. 12. Przykłady: Co oznacza słowo "symultanicznie"? "Robiąc" to imiesłów przysłówkowy czynny. Czy przez "inteligentny inaczej" rozumie pani "głupi"? W języku polskim istniała kiedyś liczba podwójna. Rzeczownik nie odmienia się przez rodzaje. Odbiorca: 13. Funkcja impresywna Funkcja impresywna polega na wpływaniu na odbiorcę. Niektóre komunikaty mają na celu oddziaływanie na odbiorcę, perswadowanie pewnych treści. Wykorzystywana jest w tym celu funkcja impresywna. Spotykamy się z nią w polityce i reklamie, ale także w życiu codziennym. Obejmuje pytania, rozkazy, nakazy, a także rady czy instrukcje. 14. Cechy komunikatów pełniących funkcję impresywną: Wykorzystanie słownictwa oceniającego, częste użycie trybu rozkazującego oraz zdań oznajmujących z czasownikami normatywnymi (np. należy, trzeba, itp.), wykorzystanie pytań retorycznych, odwoływanie się do sloganów. 15. Funkcja perswazyjna Funkcja perswazyjna jest odmianą funkcji impresywnej. Służy zmianie stanu mentalnego odbiorcy (zgodnie z intencją nadawcy), zaś jej głównym celem jest działanie, do którego nakłaniają wypowiedzi perswazyjne, np. komunikaty propagandowe i reklamowe. 16. Przykłady: Przyjdź tu natychmiast! Mamo, jeszcze tylko pięć minut, proszę! Schudł 10 kg w tydzień! Dietetycy go nienawidzą! Poznaj tajemnicę młodości dzięki naszej maseczce. Komunikat: 17. Funkcja poetycka W niektórych komunikatach ważniejsze niż przekazanie informacji czy wpłynięcie na odbiorcę jest eksponowanie samej formy komunikatu i jego wartości estetycznej. Jak mówi sama nazwa, spotykamy się z tą funkcją w tekstach poetyckich. Polega ona na wyeksponowaniu formy komunikatu. Wiersze mogą również przekazywać stany emocjonalne autora, ale sposób tego przekazu (ukształtowanie formalne tekstu, występowanie licznych środków stylistycznych, rymów itp.) jest powodem, dla którego w takich przypadkach uznaje się funkcję poetycką za najważniejszą. Oprócz wierszy tę funkcję pełnią także gry słowne, rymowanki itp. 18. Cechy komunikatów pełniących funkcję poetycką: poetyzacja języka, wykorzystanie licznych środków artystycznego wyrazu, różnorodne formy gatunkowe, zróżnicowana stylistyka. 19. Przykłady: Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie. Dzik jest dziki, dzik jest zły. | Dzik ma bardzo ostre kły. Nie dostaniesz ani kropelki. Ania Kropelka Życie jest za ciężkie, żeby przykładać do niego wagę. Jeśli nie grzeszysz, jako mi powiadasz, | Czego się, miła, tak często spowiadasz?