Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R19nOdn7jqvyU1
Linia chronologiczna przedstawia następujące wydarzenia. Luty 1919. Rozkład poszczególnych partii w sejmie: Prawica 116, Centrum 105, Lewica 103, Mniejszości Narodowe 12, Posłowie niezrzeszeni 4. Liczba mandatów 340. Partia prawicową reprezentuje Związek Ludowo – Narodowy 116 mandatów. Centrum reprezentują: Polski Związek Ludowy 27, Klub Pracy Konstytucyjnej 18, Narodowy Związek Robotniczy 16, PSL Piast 44. Lewice reprezentują PSL Wyzwolenie 58, PSL – Lewica 13, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 32. 12 kwietnia 1919. Liczba mandatów 348. Prawica reprezentowana przez Związek Ludowo – Narodowy 109. Centrum ogólnie 109, w tym: Polski Związek Ludowy 31, Klub Pracy Konstytucyjnej 17, Narodowy Związek Robotniczy 17, PSL Piast 44. Lewica ogółem 103, w tym: PSL Wyzwolenie 57, PSL – Lewica 11, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 35. Mniejszości Narodowe 11. Posłowie niezrzeszeni 16. 15 czerwca 1919. Liczba ogólnych mandatów 394. Prawica reprezentowana przez Związek Ludowo – Narodowy 140. Centrum ogólnie 131, w tym: Polski Związek Ludowy 35, Klub Pracy Konstytucyjnej 18, Narodowy Związek Robotniczy 32, PSL Piast 46. Lewica ogółem 106, w tym: PSL Wyzwolenie 59, PSL – Lewica 12, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 35. Mniejszości Narodowe 13. Posłowie niezrzeszeni 4. 7 listopada 1919. Ogólny rozkład mandatów 393. Prawica reprezentowana przez Związek Ludowo – Narodowy 71. Centrum ogółem 255, w tym: Klub Pracy Konstytucyjnej 18. Narodowy Związek Robotniczy trzy naście, PSL Piast 109, Narodowy Związek Ludowy 68, narodową chrześcijańskich lub robotniczy 29. Lewica ogółem 47, w tym: PSL – Lewica 12, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 35. Posłowie niezrzeszeni 8. Mniejszości Narodowe 12. 31 grudnia 1919. Liczba mandatów ogółem 395. Prawica reprezentowana przez Związek Ludowo – Narodowy 73. Centrum ogółem 251, w tym: Klub Pracy Konstytucyjnej 18, Narodowy Związek Robotniczy 15, PSL Piast 109, Narodowy Związek Ludowy 67, Narodowo - Chrześcijański Klub Robotniczy30. Lewica ogółem 47, w tym: PSL – Lewica 12, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 35. Posłowie niezrzeszeni 12. Mniejszości Narodowe 12. 10 stycznia 1920. Liczba mandatów ogółem 395. Prawica reprezentowana przez Związek Ludowo – Narodowy 71. Centrum ogółem 258, w tym: Klub Pracy Konstytucyjnej 18, Narodowy Związek Robotniczy 14, PSL Piast 108, Narodowy Związek ludowy 71, Narodowo - Chrześcijański Klub Robotniczy 29. Lewica ogółem 48, w tym: PSL – Lewica 11, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 35, Stronnictwo Radykalno – Chłopskie 2. Mniejszości Narodowe 12. Sierpień 1922. Ogólny rozkład mandatów 432. Prawica ogółem 107, w tym Związek Ludowo – Narodowy 81, Narodowo – Chrześcijańskie Stronnictwo Ludowe 26. Centrum ogółem 233, w tym: Klub Pracy Konstytucyjnej 16, Narodowy Związek Robotniczy 21, PSL Piast 96, Narodowy Związek Ludowy 45, narodowo – Chrześcijański Klub Robotniczy 26, Polskie Stronnictwo Katolicko – Ludowe 7, Zjednoczenie Mieszczańskie 11, Rady Ludowe 5, Narodowa Partia Pracy 6. Lewica ogółem 72, w tym: PSL Wyzwolenie 24, PSL – Lewica 11, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 34, Stronnictwo Radykalno – Chłopskie 1, Komunistyczna Frakcja Poselska 2. Mniejszości Narodowe ogółem 17, w tym wolny Związek Posłów Narodowości Żydowskiej 10, Niemieckie Stronnictwo Ludowe 7. Posłowie niezrzeszeni 3. Listopad 1922. Ogólny rozkład mandatów 431. Prawica ogółem 114, w tym: Związek Ludowo – Narodowy 91, Narodowo – Chrześcijańskie Stronnictwo Ludowe 23. Centrum ogółem 216, w tym: Klub Pracy Konstytucyjnej 15, Narodowy Związek Robotniczy 21, PSL Piast 81, Narodowy Związek Ludowy 45, Narodowo – Chrześcijański Klub Robotniczy 25, Polskie Stronnictwo Katolicko - Ludowe 7, Zjednoczenie Mieszczańskie 11, Rady Ludowe 5, Narodowa Partia Pracy 6. Lewica ogółem 72, w tym: PSL Wyzwolenie 24, PSL – Lewica 8, Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów 33, Stronnictwo Radykalno – Chłopskie 1, Komunistyczna Frakcja Poselska 2, Klub Lewicy Ludowej 4. Posłowie niezrzeszeni 12. Mniejszości Narodowe 17 ogółem, w tym: Wolny Związek Posłów Narodowości Żydowskiej 10, Niemieckie Stronnictwo Ludowe 7.
Struktura polityczna Sejmu Ustawodawczego w latach 1919‑1922.
Źródło: Contentplus.pl, na podstawie danych z: Piotr A. Tusiński, Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1922, Warszawa 2019, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rk6NmIvLUyUyn1

Wojciech Trąmpczyński (1860-1953), został wybrany marszałkiem Sejmu Ustawodawczego 14 lutego 1919 roku, związany z Narodową Demokracją. Wybory do Sejmu Ustawodawczego nie mogły odbyć się w Wielkopolsce. Dlatego na mocy dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego polscy posłowie do Reichstagu zostali dokooptowani do składu pierwszego polskiego parlamentu. Wśród nich był Wojciech Trąmpczyński.

Mowa Wojciecha Trąmpczyńskiego po wyborze go na Marszałka Sejmu Ustawodawczego:
[...] serdecznie dziękuję większości sejmowej za zaufanie, jakie mi okazała, składając w moje ręce urząd marszałka pierwszego Sejmu Polskiego. Ciężki to urząd i ciężka odpowiedzialność. [...] Zawsze o to starać się będę, aby każdy z członków Sejmu bez żadnego wyjątku wyniósł przekonanie, że decyzje moje nie są kierowane ani sympatiami ani empatiami stronniczymi czy osobistymi [...] W Wasze ręce naród złożył obowiązek stanowienia praw, obowiązek wydawania ustaw, które da Bóg przetrwać mają wiele pokoleń. [...] Zakończę pytaniem, czego się Naród po nas spodziewa? Otóż Naród spodziewa się po nas nie słów a czynów. Na zdjęciu mężczyzna w garniturze, białej koszuli, białej muszce. Siedzi z otwartymi rękoma na fotelu. Ma krótkie włosy zaczesane do tyłu, średniej długości wąs.
Gabriela Balicka (Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy) Gabriela Balicka (1867-1962), doktor botaniki, członkini Narodowej Organizacji Kobiet, W Sejmie Ustawodawczym zaangażowała się głównie w walkę na rzecz zniesienia ograniczeń praw cywilnych kobiet.

W zasadzie wszyscy zgadzają się na to, że ograniczenia praw kobiet są przeżytkiem, ale mówi się to, ile razy chodzi o teorię, w praktyce jednak rzecz natrafia na trudności nawet w umysłach tych ludzi, którzy raczej są przyjaciółmi kwestii kobiecej. Na zdjęciu kobieta w średnim wieku. Ubrana jest w marynarkę, koszulę, długie perły. Włosy ma zaczesane do góry.
Irena Kosmowska (Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”) Irena Kosmowska (1879-1945) - działaczka społeczna, w trakcie wojny zaangażowana w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, wielokrotnie zabierała głos na forum Sejmu w sprawach dotyczących upowszechnienia spółdzielczości oraz walki z bezrobociem.

Siostry, (…) pokażmy, że choć chłopy o nas mówią, że włos u nas długi, ale rozum krótki, to jednak my zrozumienie swoje w każdej sprawie mamy i wiemy, co naszej gospodarce i całemu naszemu życiu wioskowemu potrzeba. Na zdjęciu kobieta w średnim wieku, zwrócona jest lewym profilem. Ma włosy zaczesane do góry, ubrana jest w marynarkę i koszulę.
Zofia Moraczewska (Związek Polskich Posłów Socjalistów) Zebraliśmy się wszyscy w wielkiej izbie poselskiej. Po raz pierwszy zgromadzeni wszyscy pod jednym dachem rodacy rozdzieleni dotychczas przemocą i nienawistnymi kordonami. Serca biły pod wpływem ogromnego wzruszenia i niedającej się opisać radości. Nagle cisza. Na trybunie marszałkowskiej pojawił się Józef Piłsudski. Stał chwilę bez słowa w swej błękitnej bluzie strzeleckiej, sam uosobienie błękitu. W uroczystą chwilę padły jego słowa. Chciałoby się, aby ta chwila nie skończyła się nigdy, chciało się gdzieś lecieć i chwytać echo tych słów, aby nie przebrzmiały!
– wspominała Zofia Moraczewska pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego.

Zofia Moraczewska, przemówienie na sesji plenarnej w Sejmie, dnia 14.03.1919:
Ponieważ mam zaszczyt przemawiać jako pierwsza kobieta w Sejmie polskim, niechaj mi będzie wolno wyrazić głęboką radość, że odradzająca się ojczyzna moja po stu kilkudziesięciu latach niewoli zaraz w pierwszych chwilach, bo już przy uchwaleniu ordynacji wyborczej do Sejmu, śmiało i stanowczo przeciwstawiła się wiekowym tradycjom przez udzielenie praw obywatelskich tym szerokim masom ludności, które dotychczas były praw pozbawione, a w tej liczbie kobietom. (Na lewicy brawo.) Mam głęboką ufność i wiarę, że Wysokiemu Sejmowi danem będzie dzieło rozpoczęte doprowadzić do końca przez usunięcie wszystkich krzywd, niesprawiedliwości i przywilejów, które dotąd trzymały w okowach społeczność polską i mam ufność, że w niedalekiej przyszłości znajdziemy się w prawdziwie wolnej, bo wewnątrz odrodzonej ojczyźnie. Marzy mi się Polska nie tylko na zewnątrz wielka i wpływowa, ale i wewnątrz świetnie zagospodarowana, kwitnąca zdrowiem i dobrobytem, czysta i bogata. Na zdjęciu kobieta w średnim wieku, na głowie ma kapelusz, ubrana jest w sukienkę i płaszcz.
Franciszka Wilczkowiakowa (1880-1963), działaczka społeczna, pracowała w komisji opieki społecznej, a także komisji konstytucyjnej.

Dziś nie można odpowiedzieć inaczej: każdy zawód będzie dobry, jeżeli młoda kobieta ma do niego chęć, zdolności i jest pewna, że wytrwa. Widzimy bardzo często kobietę w dyplomacji i nierzadko w mechanice i odwrotnie – mężczyznę jako pielęgniarza lub modniarza. […] Rodzice pod tym względem powinni być bardzo wyrozumiali i nie stać się powodem rozterki młodej dziewczyny, dla której i zawód, i macierzyństwo to dwa równie ważne obowiązki. Na zdjęciu kobieta w średnim wieku, zwrócona jest w prawym profilem. Ma włosy gładko zaczesane na boki.
Jadwiga Dziubińska (1874-1937), działaczka oświatowa, opracowała projekt ustawy o ludowych szkołach rolniczych, które miały na celu „przygotowanie zawodowe samodzielnych gospodarzy rolnych i gospodyń oraz świadomych swoich obowiązków obywateli kraju". Na zdjęciu starsza kobieta, ubrana jest w sukienkę. Ma włosy upięte wysoko na głowie.
Maria Moczydłowska (1886-1969), walczyła z alkoholizmem wśród społeczeństwa, dlatego starała się o ustawowe wprowadzenie pełnej prohibicji. Jej projekt ustawy nie został wprowadzony ze względu na przewagę jednego przeciwnego głosu. 23 kwietnia 1920 roku sejm uchwalił jednak ustawę ograniczającą sprzedaż i spożycie napojów alkoholowych, która została nazwana „lex Moczydłowska”. Na zdjęciu postać młodej kobiety, ubranej w białą koszulę oraz długą spódnicę.
Zofia Sokolnicka (1978-1927) - działała w Komitecie Narodowym Polskim, członkini grona ekspertów KNP i delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu, współzałożycielka wielu organizacji oświatowych i narodowych. Na zdjęciu kobieta w średnim wieku, ma włosy zaczesane wysoko na głowie. Na nosie ma okulary.
Anna Anastazja Piasecka (1882-1980), działaczka oświatowa, była zaangażowana w działalność propolską przed plebiscytem na Warmii w 1920 roku. Na zdjęciu kobieta w starszym wieku.
Przemówienie Józefa Piłsudskiego na otwarciu Sejmu Ustawodawczego Półtora wieku walk, krwawych nieraz i ofiarnych, znalazło swój triumf w dniu dzisiejszym. Półtora wieku marzeń o wolnej Polsce czekało swego ziszczenia w obecnej chwili. Dzisiaj mamy wielkie święto narodu, — święto radości po długiej, ciężkiej, nocy cierpień.
 W tej godzinie wielkiego serc polskich bicia czuję się szczęśliwym, że przypadł mi zaszczyt otwierać Sejm Polski, który znowu będzie domu swego ojczystego jedynym panem i gospodarzem.
 Radość dnia dzisiejszego byłaby stokroć większą, gdyby nie troska, że zbieracie się w chwili niezwykle ciężkiej. Po długiej i niszczącej wojnie świat cały, a z nim i Polska, czekają z tęsknotą upragnionego pokoju. Tęsknota ta w Polsce dziś ziścić się nie może. Synowie Ojczyzny muszą iść, by bronić granic i zabezpieczyć Polsce swobodny rozwój. Na zdjęciu Gromada mężczyzn, stojących na schodach budynku sejmu. Część z nich ubrana jest w mundury. Pośrodku stoi mężczyzna z charakterystycznym wąsem, to Józef Piłsudski.
Zdjęcia pochodzą z: Wikimedia Commons, audiovis.nac.gov.pl, ulicedlakobiet.pl
Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1

W wyniku wyborów z 1919 roku w Sejmie, po raz pierwszy w historii, znalazło się 8 kobiet. Jak myślisz, dlaczego na listach pojawiły się żeńskie nazwiska, niektóre nawet na czołowych miejscach? W jaki sposób partie mogły zyskać na obecności kobiet w parlamencie?

R1WVCLTzJRVij
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 2

Przeanalizuj fragmenty przemówień Wojciecha Trąmpczyńskiego, Józefa Piłsudskiego i pierwszych polskich posłanek. Następnie wyobraź sobie, że Ty również jesteś posłem/posłanką Sejmu Ustawodawczego. Stwórz mowę inauguracyjną, którą mógłbyś wygłosić podczas otwarcia pierwszych obrad.

R1WdN9CTqkr7S
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Przeanalizuj schemat, przedstawiający strukturę polityczną Sejmu Ustawodawczego. Dlaczego w Sejmie Ustawodawczym zmieniały się układ sił i liczba klubów poselskich? Wymień przynajmniej 3 powody.

Jak myślisz dlaczego w Sejmie Ustawodawczym zmieniały się układ sił i liczba klubów poselskich? Wymień przynajmniej 3 powody.

RW5uTExdYvQeG
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).