Przemówienie Józefa Piłsudskiego w Sejmie dn. 10 lutego 1919

Polska, otoczona zewsząd przez wrogów, musi posiadać armię, która by mogła sprostać swoim ciężkim zadaniom. Macie poprzeć i rozwinąć rozpoczętą budowę wojska tak, by Ojczyzna, zasłonięta piersiami żołnierza, mogła się czuć bezpieczną i przeświadczoną, że honoru jej spraw broni silna i dobrze wyposażona armia.
Wreszcie zwrócicie, Panowie, niechybnie baczną uwagę na niedomagania naszego życia gospodarczego, upośledzonego przez gospodarkę obcych i zrujnowanego silnie przez wojnę i okupację. W tej dziedzinie należyte uregulowanie spraw znajdującego się w upadku przemysłu i niezbędnych reform agrarnych w duchu postępu i wielkich demokracji Zachodu stworzy zdrowe podstawy dla siły duchowej narodu i da trwałe podłoże dla budowy jego przyszłości. […] Obdarzeni dziś zaufaniem narodu, dać mu macie podstawy dla jego niepodległego życia w postaci prawa konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej. Na tej podstawie utworzycie rząd, oparty o prawa, przez wybrańców narodu ustanowione. Prawa przez was uchwalone będą początkiem nowego życia wolnej i zjednoczonej Ojczyzny.

6 Źródło: Przemówienie Józefa Piłsudskiego w Sejmie dn. 10 lutego 1919, dostępny w internecie: Wikisource.org.

Wincenty Witos Moje wspomnienia

Z dniem zebrania się Sejmu tracił moc swoją dekret o ustroju państwa wydany dnia 22 listopada 1918 roku. W tym też dniu kończyło się urzędowanie naczelnych władz, gdyż władzę obejmował suwerenny Sejm. Zgodnie z tym postanowieniem p. Piłsudski przekazał swoją władzę Sejmowi na posiedzeniu w dniu 20 lutego 1919 roku w formie następującego oświadczenia: „Rola moja jest skończona. Jestem szczęśliwy, że posłuszny swej żołnierskiej przysiędze i swemu przekonaniu, postawić mogę Sejmowi do dyspozycji swą władzę, którą dotąd w narodzie sprawowałem. Oświadczam niniejszym, że składam swój urząd Naczelnika Państwa w ręce Pana Marszałka Sejmu”. Po tym oświadczeniu skłonił się i zaraz opuścił salę sejmową, żegnany żywymi oklaskami i okrzykami. Stronnictwa sejmowe zebrały się na naradę. Trwała ona bardzo krótko, a jej wynikiem było zgodne postanowienie ponownego wyboru p. Piłsudskiego na stanowisko Naczelnika Państwa. Zanim się to stało, postanowiono dać podstawę prawną całemu systemowi rządów i na niej także oprzeć wolę Sejmu, ujawnić się mającą przy wyborze Naczelnika Państwa. Ponieważ uchwalenie ustawy konstytucyjnej wymagało bardzo wiele czasu, a państwo nie mogło na nią czekać, postanowiono ją zastąpić tymczasową ustawą, która by obowiązywała do czasu wejścia w życie pełnej konstytucji. Stało się to na posiedzeniu Sejmu dnia 20 lutego 1919 roku.

3 Źródło: Wincenty Witos, Moje wspomnienia, t. 2, Warszawa 1990, s. 55–56.