Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się ze schematem, a następnie wykonaj polecenia.

R1RHcAekbCDeu1
Schemat interaktywny. Na górze znajduje się logo PPS. Są to dwie ręce trzymające wspólnie młot, nad którym jest napis PPS. Pod logo jest data 1906 rok. Od tej części odchodzą dwie gałęzie: PPS Frakcja Rewolucyjna i PPS Lewica. Każdy z tych elementów zawiera program oraz głównych działaczy. Opisane elementy schematu interaktywnego. 1906 rok. Rozłam PPS. Wydarzenia rewolucji 1905 r. na ziemiach polskich ujawniły duże rozbieżności między tzw. młodymi i starymi działaczami. Do ostatecznego rozłamu w Polskiej Partii Socjalistycznej doszło w listopadzie 1906 r., podczas zjazdu w Wiedniu. Powodem był spór o charakter socjalistycznej partii i o jej program społeczny. Zjazd większością głosów usunął Józefa Piłsudskiego i jego zwolenników. Utworzyli oni nową partię – PPS-Frakcję Rewolucyjną, później przejęli nazwę PPS. Inni członkowie, skupieni wokół Centralnego Komitetu Robotniczego, pozostali przy pierwotnej nazwie Polska Partia Socjalistyczna, a następnie zmienili ją na PPS-Lewica. PPS Frakcja Rewolucyjna. PPS-Frakcja Rewolucyjna – program. „Polska Partia Socjalistyczna dąży do wyzwolenia całego ludu z więzów niewoli ekonomicznej, politycznej i narodowej. W imię tego wyzwolenia Polska Partia Socjalistyczna stawia sobie za cel: zasadnicze przekształcenie ustroju społecznego, oparcie społeczeństwa na nowych socjalistycznych zasadach.
W dziedzinie ekonomicznej cel ten oznaczał:
- przejście środków wytwarzania i komunikacji (ziemi, kopalń, fabryk, kolei itp.) na własność wspólną, społeczną; celową i świadomą kontrolę ogółu pracujących nad całym życiem gospodarczym dla powszechnego dobra;
- zniesienie pracy najemnej i wszelkiego wyzysku.
W dziedzinie politycznej:
- zaprowadzenie niepodległej republiki polskiej, całkowicie i wszechstronnie demokratycznej;
- przekształcenie państwa z narzędzia ucisku w rzeczywisty organ woli zbiorowej;
- zdobycie przez klasę robotniczą władzy w państwie.
Wreszcie w dziedzinie narodowej: zniesienie wszelkiego ucisku narodowego; zjednoczenie Polski”.
PPS-Frakcja Rewolucyjna – główni działacze. Zdjęcie przedstawia mężczyznę z krótkimi włosami i długą, gęstą brodą z wąsami. Ubrany jest w garnitur. Witold Jodko-Narkiewicz (1864–1924) – pochodził z rodziny szlacheckiej, początkowo działacz Socjalno-Rewolucyjnej Partii Proletariat, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, teoretyk, należał do głównych działaczy PPS-u i PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę. Ma krótkie włosy, krzaczaste brwi oraz bujne wąsy. Ubrany jest w garnitur. Józef Piłsudski (1867–1935) – polski działacz społeczny i polityczny związany z Polską Partią Socjalistyczną, a po jej rozłamie w 1906 r. z Frakcją Rewolucyjną. Dążył w swojej działalności do połączenia celów socjalistycznych z walką o niepodległość kraju. Zdjęcie przedstawia mężczyznę w garniturze, który siedzi na krześle. Ma krótkie włosy oraz wąsy. Tomasz Arciszewski (1877–1955) – jeden z polityków PPS-u, robotnik, walczący o prawa socjalne, jeden z przywódców Organizacji Bojowej. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę w garniturze. Ma kręcone, krótkie włosy oraz gęstą brodę z wąsami. Walery Sławek (1879–1939) – członek PPS-u i Organizacji Bojowej, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego. PPS Lewica PPS-Lewica – program. „[…] - zniesienie monarchii i przekształcenie Rosji w państwo demokratyczne oraz republikańskie;
- zniesienie biurokratycznego centralizmu państwowego oraz zdecentralizowanie ustroju państwa, władz jego prawodawczych, administracyjnych i sądowych;
- szeroka autonomia dla Polski, oparta na sejmie prawodawczym;
- zagwarantowanie praw mniejszościom narodowym nie wyodrębnionym w autonomiczne jednostki terytorialne.
W sprawach politycznych PPS Lewica dążyła do oparcia demokracji na następujących reformach:
- powszechne i równe bez różnicy płci prawo wyborcze od 20. roku życia;
- bezpośrednie prawodawstwo ludowe (inicjatywa i referendum);
- szeroki rozwój samorządu miejscowego;
- wybieralność urzędników zajmujących odpowiedzialne stanowiska;
- wolność sumienia i słowa; wolność prasy, zgromadzeń, stowarzyszeń i strajków; nietykalność osobista;
- zniesienie nierówności obywateli wobec prawa; zniesienie praw upośledzających kobietę w stosunku do mężczyzny;
powszechne, bezpłatne i obowiązkowe nauczanie do lat 16 oraz utrzymywanie na koszt ogółu dzieci szkolnych;
- zniesienie armii stałej i zaprowadzenie milicji ludowej;
- uznanie religii za sprawę prywatną obywateli; całkowite oddzielenie instytucji kościelnych od państwowych; świecki charakter szkoły;
- zniesienie podatków pośrednich; wprowadzenie podatku postępowego od dochodów i spadków”.
PPS Lewica — główni działacze. Zdjęcie przedstawia młodą kobietę. Ma krótkie, lekko kręcone włosy. Ubrana jest w jasny strój z wysokim kołnierzem. Maria Koszutska (1876–1939) – polska nauczycielka, działaczka socjalistyczna związana z Polską Partią Socjalistyczną-Lewicą, członkini Komunistycznej Partii Robotniczej Polski; od 1921 r. przebywała na emigracji w ZSRS, skazana w czasie wielkich czystek w 1937 r. na 10 lat więzienia, zmarła w więzieniu dwa lata później. Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest łysiejący, ma krótką brodę z wąsami. Ubrany jest w garnitur. Stefan Heltman (1886–1937) – pochodził z rodziny inteligenckiej, od wczesnej młodości związany z PPS-em, później jej odłamem lewicowym, działacz komunistyczny, zginął w okresie wielkich czystek w ZSRS. Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest łysiejący, ma poziome zmarszczki na czole. Maksymilian Horwitz (1877–1937) – polski uczony i matematyk, był związany z PPS-em, a później PPS-Lewicą, międzynarodowy działacz komunistyczny; członek i założyciel Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, stracony w okresie wielkich czystek w ZSRS. Zdjęcie przedstawia mężczyznę w garniturze, który siedzi na krześle. Ma krótkie włosy oraz wąsy. Podpiera głowę ręką. Feliks Sachs (1869–1935) – polski lekarz i działacz socjalistyczny pochodzenia żydowskiego, współpracował z Józefem Piłsudskim, następnie był członkiem PPS-Lewicy.
Polecenie 2

Wskaż podstawowe różnice i podobieństwa między programami PPS‑Frakcji Rewolucyjnej i PPS‑Lewicy w zakresie żądań politycznych, społecznych i ekonomicznych.

R144nBfYpdguy
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Oceń, na ile słuszne jest nazywanie przyszłych działaczy PPS‑Frakcji Rewolucyjnej skupionych wokół Józefa Piłsudskiego „starymi”, a członków PPS‑Lewicy „młodymi”. Jak myślisz, skąd się wzięły takie określenia?

R1SaSUKrcaMYP
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Historyk Stefan Kieniewicz napisał, że usunięci z partii podczas zjazdu wiedeńskiego działacze skupieni wokół Józefa Piłsudskiego przyjęli „pozornie mylącą” nazwę PPS‑Frakcja Rewolucyjna. Jak myślisz, dlaczego użył takiego określenia? Dlaczego działacze PPS‑Frakcji Rewolucyjnej zdecydowali się na tę nazwę?

RhmWw0Wh7lC1j
(Uzupełnij).