Schemat
Polecenie 1
Zapoznaj się ze schematem, a następnie wykonaj polecenia.
W dziedzinie ekonomicznej cel ten oznaczał:
- przejście środków wytwarzania i komunikacji (ziemi, kopalń, fabryk, kolei itp.) na własność wspólną, społeczną; celową i świadomą kontrolę ogółu pracujących nad całym życiem gospodarczym dla powszechnego dobra;
- zniesienie pracy najemnej i wszelkiego wyzysku.
W dziedzinie politycznej:
- zaprowadzenie niepodległej republiki polskiej, całkowicie i wszechstronnie demokratycznej;
- przekształcenie państwa z narzędzia ucisku w rzeczywisty organ woli zbiorowej;
- zdobycie przez klasę robotniczą władzy w państwie.
Wreszcie w dziedzinie narodowej: zniesienie wszelkiego ucisku narodowego; zjednoczenie Polski”.
PPS-Frakcja Rewolucyjna – główni działacze. Zdjęcie przedstawia mężczyznę z krótkimi włosami i długą, gęstą brodą z wąsami. Ubrany jest w garnitur. Witold Jodko-Narkiewicz (1864–1924) – pochodził z rodziny szlacheckiej, początkowo działacz Socjalno-Rewolucyjnej Partii Proletariat, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, teoretyk, należał do głównych działaczy PPS-u i PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę. Ma krótkie włosy, krzaczaste brwi oraz bujne wąsy. Ubrany jest w garnitur. Józef Piłsudski (1867–1935) – polski działacz społeczny i polityczny związany z Polską Partią Socjalistyczną, a po jej rozłamie w 1906 r. z Frakcją Rewolucyjną. Dążył w swojej działalności do połączenia celów socjalistycznych z walką o niepodległość kraju. Zdjęcie przedstawia mężczyznę w garniturze, który siedzi na krześle. Ma krótkie włosy oraz wąsy. Tomasz Arciszewski (1877–1955) – jeden z polityków PPS-u, robotnik, walczący o prawa socjalne, jeden z przywódców Organizacji Bojowej. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę w garniturze. Ma kręcone, krótkie włosy oraz gęstą brodę z wąsami. Walery Sławek (1879–1939) – członek PPS-u i Organizacji Bojowej, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego. PPS Lewica PPS-Lewica – program. „[…] - zniesienie monarchii i przekształcenie Rosji w państwo demokratyczne oraz republikańskie;
- zniesienie biurokratycznego centralizmu państwowego oraz zdecentralizowanie ustroju państwa, władz jego prawodawczych, administracyjnych i sądowych;
- szeroka autonomia dla Polski, oparta na sejmie prawodawczym;
- zagwarantowanie praw mniejszościom narodowym nie wyodrębnionym w autonomiczne jednostki terytorialne.
W sprawach politycznych PPS Lewica dążyła do oparcia demokracji na następujących reformach:
- powszechne i równe bez różnicy płci prawo wyborcze od 20. roku życia;
- bezpośrednie prawodawstwo ludowe (inicjatywa i referendum);
- szeroki rozwój samorządu miejscowego;
- wybieralność urzędników zajmujących odpowiedzialne stanowiska;
- wolność sumienia i słowa; wolność prasy, zgromadzeń, stowarzyszeń i strajków; nietykalność osobista;
- zniesienie nierówności obywateli wobec prawa; zniesienie praw upośledzających kobietę w stosunku do mężczyzny;
powszechne, bezpłatne i obowiązkowe nauczanie do lat 16 oraz utrzymywanie na koszt ogółu dzieci szkolnych;
- zniesienie armii stałej i zaprowadzenie milicji ludowej;
- uznanie religii za sprawę prywatną obywateli; całkowite oddzielenie instytucji kościelnych od państwowych; świecki charakter szkoły;
- zniesienie podatków pośrednich; wprowadzenie podatku postępowego od dochodów i spadków”.
PPS Lewica — główni działacze. Zdjęcie przedstawia młodą kobietę. Ma krótkie, lekko kręcone włosy. Ubrana jest w jasny strój z wysokim kołnierzem. Maria Koszutska (1876–1939) – polska nauczycielka, działaczka socjalistyczna związana z Polską Partią Socjalistyczną-Lewicą, członkini Komunistycznej Partii Robotniczej Polski; od 1921 r. przebywała na emigracji w ZSRS, skazana w czasie wielkich czystek w 1937 r. na 10 lat więzienia, zmarła w więzieniu dwa lata później. Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest łysiejący, ma krótką brodę z wąsami. Ubrany jest w garnitur. Stefan Heltman (1886–1937) – pochodził z rodziny inteligenckiej, od wczesnej młodości związany z PPS-em, później jej odłamem lewicowym, działacz komunistyczny, zginął w okresie wielkich czystek w ZSRS. Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest łysiejący, ma poziome zmarszczki na czole. Maksymilian Horwitz (1877–1937) – polski uczony i matematyk, był związany z PPS-em, a później PPS-Lewicą, międzynarodowy działacz komunistyczny; członek i założyciel Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, stracony w okresie wielkich czystek w ZSRS. Zdjęcie przedstawia mężczyznę w garniturze, który siedzi na krześle. Ma krótkie włosy oraz wąsy. Podpiera głowę ręką. Feliks Sachs (1869–1935) – polski lekarz i działacz socjalistyczny pochodzenia żydowskiego, współpracował z Józefem Piłsudskim, następnie był członkiem PPS-Lewicy.
Polecenie 2
Wskaż podstawowe różnice i podobieństwa między programami PPS‑Frakcji Rewolucyjnej i PPS‑Lewicy w zakresie żądań politycznych, społecznych i ekonomicznych.
Polecenie 3
Oceń, na ile słuszne jest nazywanie przyszłych działaczy PPS‑Frakcji Rewolucyjnej skupionych wokół Józefa Piłsudskiego „starymi”, a członków PPS‑Lewicy „młodymi”. Jak myślisz, skąd się wzięły takie określenia?
Polecenie 4
Historyk Stefan Kieniewicz napisał, że usunięci z partii podczas zjazdu wiedeńskiego działacze skupieni wokół Józefa Piłsudskiego przyjęli „pozornie mylącą” nazwę PPS‑Frakcja Rewolucyjna. Jak myślisz, dlaczego użył takiego określenia? Dlaczego działacze PPS‑Frakcji Rewolucyjnej zdecydowali się na tę nazwę?