Oś czasu prezentująca najważniejsze akty prawa pierwotnego Unii Europejskiej. 1951 - 1952 Podpisanie Traktatu paryskiego, 18 kwietnia 1951 r. Zdjęcie przedstawia grupę mężczyzn w garniturach pozujących do zdjęcia. Przed nimi stoi biurko. AKT ZAŁOŻYCIELSKI (wygasł) Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (Traktat paryski) Podpisana przez sześć państw europejskich (Niemcy, Francję, Belgię, Holandię, Luksemburg i Włochy) umowa międzynarodowa, na podstawie której utworzono pierwszą z europejskich wspólnot – Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Najważniejszym zadaniem tej organizacji była wspólna, ponadnarodowa kontrola nad rynkiem dwóch surowców niezbędnych wówczas do prowadzenia wojny, a jednocześnie kluczowych z punktu widzenia rozwoju przemysłu i wzrostu gospodarczego. Zawarty na okres pięćdziesięciu lat traktat wszedł w życie w lipcu 1952 r., a wygasł w lipcu 2002 r. 1957 - 1958 Strona z podpisami Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą („Traktat EWG”). To jest oryginał, który otrzymała Belgia. Zdjęcie przedstawia dwie strony traktatu. Są na niej liczne odręczne podpisy oraz wydrukowany tekst. AKT ZAŁOŻYCIELSKI Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (Traktaty rzymskie) Sześć państw założycielskich EWWiS zdecydowało się pogłębić integrację i rozciągnąć ją na pozostałe sektory swoich gospodarek. Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) utworzona na mocy jednego z traktatów rzymskich jest zalążkiem organizacji, jaką znamy dziś pod nazwą Unii Europejskiej. Kolejne modyfikacje tego Traktatu ukazują historię przemian organizacji: Traktat z Maastricht przekształcał EWG we „Wspólnotę Europejską” („Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską”), obecną zaś formę i nazwę umowa ta zawdzięcza modyfikacjom z Lizbony („Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej”). Najważniejszym celem EWG było utworzenie pomiędzy państwami członkowskimi unii celnej. Cel ten osiągnięto dziesięć lat po wejściu w życie traktatu – w 1968 r. 1957 - 1958 Paul-Henri Spaak i Jean-Charles Snov et d’Oppuers w czasie podpisania Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM), 25 marca 1957 r. Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn przy stole. Przed nimi są mikrofony oraz leżące dokumenty. Za ich plecami siedzi wielu mężczyzn w garniturach. AKT ZAŁOŻYCIELSKI Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Traktaty rzymskie) Energia atomowa stała się w latach 50. XX wieku bardzo obiecującą dziedziną sektora energetycznego. Przewidując, że będzie miała ona znaczący wpływ na rozwój przemysłu, a jednocześnie mając świadomość, że badania w tym obszarze są niezwykle kosztowne, sześć państw założycielskich utworzyło Europejską Wspólnotę Energii Atomowej – Euratom. Celem tej wspólnoty była współpraca w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii jądrowej, a jej podstawą – drugi z tzw. Traktatów rzymskich. 1957 - 1958 Podpis pod ilustracją. AKT REWIZYJNY Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach Wspólnot Europejskich („Mały” Traktat fuzyjny) Konwencję przyjęto wraz z podpisaniem Traktatów rzymskich. Jej celem było ograniczenie biurokracji trzech wspólnot europejskich (EWWiS, EWG, Euratom) poprzez stworzenie wspólnych dla wszystkich organizacji ciał parlamentarnego (Zgromadzenie Parlamentarne) i sądowniczego (Europejski Trybunał Sprawiedliwości). 1965 - 1967 Traktat fuzyjny trzech wspólnot ustanawiający Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich Zdjęcie przedstawia otwarty traktat. Są na nim liczne, lakowe pieczęcie, podpisy oraz tekst. AKT REWIZYJNY Traktat ustanawiający Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich, pot. „Traktat o fuzji” (Traktat fuzyjny) Traktat fuzyjny to umowa scalająca pozostałe instytucje trzech wspólnot. Na jego podstawie powstała jedna, wspólna dla EWWiS, EWG i Euratomu Komisja Wspólnot Europejskich oraz jedna, wspólna Rada Ministrów. 1972 - 1973 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państw, a także następujące kraje należące do EWG: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN. Zaznaczone są również kraje pretendujące do przyjęcia do Wspólnoty Europejskiej w 1973 roku: Dania, Irlandia i Wielka Brytania. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii. 1979 - 1981 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państw, a także następujące kraje należące do Wspólnoty Europejskiej: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Dania, Irlandia, Wielka Brytania. Zaznaczona jest również Grecja przystępująca do Wspólnoty w 1981 roku. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Grecji. 1985 - 1986 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państw, a także następujące kraje należące do Wspólnoty Europejskiej: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja. Zaznaczona jest również Hiszpania i Portugalia przystępujące do Wspólnoty w 1986 roku. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii. 1986 - 1987 Strona tytułowa Jednolitego Aktu Europejskiego Zdjęcie przedstawia otwarty dokument. Jest na nim krótki tekst, między stronami są czerwone wstążki. AKT REWIZYJNY Jednolity akt europejski Jednolity Akt Europejski (JAE) to ważna modyfikacja traktatu rzymskiego ustanawiającego EWG, polegająca na określeniu ram organizacyjnych wspólnego rynku europejskiego, a więc pogłębieniu integracji gospodarczej zapoczątkowanej w ramach EWG w 1957 r. JAE stało się również podstawą ważnych zmian instytucjonalnych: – sformalizowano dotychczasowe spotkania szefów państw i rządów pod postacią Rady Europejskiej, wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego m.in. wprowadzając procedurę współpracy w stanowieniu prawa, – zniesiono zasadę jednomyślności Rady Ministrów, zastępując ją w wielu kwestiach zasadą większości kwalifikowanej. Zmiany funkcjonowania europejskich instytucji ułatwiły pogłębianie integracji między państwami członkowskimi. 1992 - 1993 Traktat z Maastricht, 1992 r. Zdjęcie przedstawia grubą księgę. Jest ona otwarta na stronie, na której są odręczne podpisy i cztery lakowe pieczęcie. AKT ZAŁOŻYCIELSKI (i rewizyjny) Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) Traktat o Unii Europejskiej to jeden z najważniejszych aktów prawa pierwotnego – zarówno ze względu na rozległość regulowanych kwestii, jak i ich wagę. Najważniejsze postanowienia traktatu to: – utworzenie Unii Gospodarczo-Walutowej i wprowadzenie wspólnej waluty euro, a także określenie kryteriów konwergencji dotyczących możliwości przystąpienia do strefy euro, – potwierdzenie tożsamości Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej i zapoczątkowanie ściślejszej współpracy państw członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, – ustanowienie obywatelstwa Unii Europejskiej, – zapoczątkowanie bliższej współpracy w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Traktat z Maastricht modyfikowano dotąd trzykrotnie – traktatem amsterdamskim, nicejskim oraz lizbońskim. 1994 - 1995 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państwa, a także następujące kraje należące do Wspólnoty Europejskiej: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania i Portugalia. Zaznaczona jest również przystępująca do Wspólnoty w 1995 roku Austria, Finlandia i Szwecja. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Austrii, Finlandii i Szwecji. 1997 - 1999 Strona tytułowa Traktatu amsterdamskiego Zdjęcie przedstawia otwartą księgę. Są w niej odręczne podpisy oraz cztery lakowe pieczęcie. AKT REWIZYJNY Traktat z Amsterdamu zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie oraz niektóre związane z nimi akty (Traktat amsterdamski) Traktat amsterdamski był ostatnią okazją pogłębienia i uporządkowania współpracy w ramach Unii Europejskiej w dotychczasowym, węższym gronie członków, przed jej planowanym poszerzeniem o państwa Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej. Dlatego też umowa ta nie wprowadzała jakiejś jednej, radykalnej zmiany, a szereg drobnych, ale istotnych usprawnień: – wprowadzenie strategii politycznej na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn, – włączenie dorobku prawnego regulującego funkcjonowanie strefy Schengen w ramy Unii i Wspólnot Europejskich, – ustalenie możliwości uchwalenia sankcji dla państwa członkowskiego naruszającego zasady demokracji, – szereg zmian instytucjonalnych, m.in. dalsze wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego i urzędu Wysokiego Przedstawiciela do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. 2001 - 2003 Podpisanie Traktatu nicejskiego, 26.02.2001. Zdjęcie przedstawia grupę kobiet i mężczyzn, pozujących do zdjęcia podczas spotkania w Nicei w 2001 roku. Przed nimi stoi biurku, z tyłu na ścianie jest napis w języku francuskim, a po bokach stoją flagi różnych państw. AKT REWIZYJNY Traktat z Nicei zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz niektóre związane z nimi akty prawne (Traktat nicejski) Głównym zadaniem Traktatu nicejskiego było dostosowanie zasad funkcjonowania unijnych instytucji do zbliżającego się poszerzenia składu członkowskiego o kolejnych dziesięć państw. Wśród najważniejszych postanowień tej umowy międzynarodowej znalazły się: – zasada „jedno państwo – jeden komisarz” w Komisji Europejskiej i wzmocnienie roli jej przewodniczącego, m.in. poprzez przyznanie mu kompetencji określania podziału zadań pomiędzy komisarzy, – poszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną w Radzie Unii Europejskiej o kolejne dziedziny, m.in. przy wyborze przewodniczącego Komisji oraz zmiany podziału głosów ważonych, – nowy podział miejsc w Parlamencie Europejskim uwzględniający deputowanych z przyszłych państw członkowskich. 2003 - 2004 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państw. A także następujące kraje należące do Unii Europejskiej: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia i Szwecja. A także przystępujące do UE w 2004 roku: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska Słowacja, Słowenia, Węgry. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier (Traktat ateński). 2004 Projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy (nieratyfikowany). Rzym, październik 2004 r. Różni członkowie Izby Lordów od 2013 r. Zdjęcie przedstawia grupę kobiet i mężczyzn, pozujących do zdjęcia podczas spotkania w Rzymie w 2004 roku. Stoją w kilku rzędach. Za nimi jest łuk z napisem oraz flagi różnych państw. AKT ZAŁOŻYCIELSKI (nie wszedł w życie) Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (Konstytucja dla Europy) Prace nad projektem Konstytucji dla Europy powierzono powołanemu specjalnie do tego celu Konwentowi w Sprawie Przyszłości Europy pod przewodnictwem Valéry’ego Giscard d’Estaing. Efektem tych wysiłków był niemal trzystustronicowy dokument, który przedstawiciele państw członkowskich podpisali w Rzymie w 2004 r. Konstytucja miała zastąpić wszystkie dotychczasowe akty prawa pierwotnego jedną kompleksową regulacją. Wiele zapisów okazało się jednak dla państw zbyt kontrowersyjnych, m.in. treść preambuły (kwestia nawiązania do wartości chrześcijańskich), dążenie do federalizacji Unii Europejskiej poprzez poszerzenie kompetencji Unii Europejskiej, zmiany instytucjonalne w składzie Komisji Europejskiej (redukcja liczby komisarzy i w konsekwencji rezygnacja z zasady „jedno państwo – jeden komisarz”). W efekcie umowa nie uzyskała wymaganych ratyfikacji i nie weszła w życie. Integralną częścią traktatu miała być Karta Praw Podstawowych, która w związku z upadkiem projektu stworzenia europejskiej konstytucji, jeszcze przez kilka lat musiała poczekać, by w końcu stać się częścią unijnego porządku prawnego przy okazji przyjęcia przez państwa członkowskie Traktatu lizbońskiego. 2005 - 2007 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państw. A także następujące kraje należące do Unii Europejskiej: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja, Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska Słowacja, Słowenia, Węgry. A także przystępujące do UE w 2007 roku: Bułgarię i Rumunię. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Bułgarii i Rumunii. 2007 - 2009 KPRP, CC BY-SA 3.0. Zdjęcie przedstawia grupę kobiet i mężczyzn, pozujących do zdjęcia podczas spotkania w Lizbonie w 2007 roku. Stoją w kilku rzędach przed budynkiem. AKT REWIZYJNY Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Traktat lizboński) Wieloletnie prace nad Traktatem konstytucyjnym zakończyły się niepowodzeniem, jednak nie wszystkie jego postanowienia odeszły w niepamięć. Po tzw. okresie refleksji przywódcy państw UE zdecydowali, że choć przyjęcie Konstytucji dla Europy w jej pierwotnym kształcie nie będzie raczej możliwe, wiele z jej postanowień warto ująć w nowym traktacie, akceptowalnym dla wszystkich członków. Ostatecznie w traktacie znalazły się m.in. następujące postanowienia: – Unia Europejska uzyskała podmiotowość prawnomiędzynarodową, –zrezygnowano z wprowadzonej traktatem z Maastricht tzw. architektury trzech filarów i zastąpiono ją podziałem kompetencji między Unię i państwa członkowskie, określając ich kompetencje wyłączne i współdzielone, – powołano wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz stałego Przewodniczącego Rady Europejskiej (w miejsce sprawowanej rotacyjnie prezydencji), – obywatelom UE przyznano prawo (pośredniej) inicjatywy w sprawie stanowienia nowego prawa unijnego. Wraz z Traktatem lizbońskim ratyfikacji doczekała się również Karta Praw Podstawowych. 2011 - 2013 Mapa przedstawia Europę. Są na niej zaznaczone kontury państw, a także następujące kraje należące do Unii Europejskiej: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja, Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry, Bułgaria i Rumunia. Zaznaczono również przystępującą do UE w 2013 roku Chorwację. AKT AKCESYJNY Traktat o przystąpieniu Chorwacji do Unii Europejskiej.